گفتگو با دکتر حمید بهتاش، ارتوپد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
«برخی اوقات انگشتاتم بی‌حس می‌شود و گزگز می‌کند. این درد بیشتر از همه به انگشت شست، اشاره و میانی کشیده می‌شود. یک نکته را هم فراموش کردم بگویم این بی‌حسی و درد شب‌ها بدتر می‌شود و گاهی وقت‌ها مرا از خواب بیدار می‌کند.» اینها شکایات شایعی است که متخصصان ارتوپدی هر روز از زبان برخی بیماران خود می‌شنوند. اگر شما هم از چنین مشکلی رنج می‌برید، با ما و دکتر حمید بهتاش، متخصص ارتوپدی و عضو هیات علمی دانشگاه ایران همراه شوید تا این مشکل و راه‌های درمان آن را بهتر بشناسید.
با شنیدن نشانه‌هایی که ذکر شد شما به چه بیماری یا اختلالی فکر می‌کنید؟
این علایم و نشانه‌ها بیشتر یادآور اختلالی موسوم به نشانگان تونل کارپ است. همان‌طور که می‌دانید تونل کارپ مسیر عبور عصبی به نام مدیان در مچ‌دست است. التهاب یا تورم بافت‌های داخل این تونل می‌تواند عصب مدیان را تحت فشار قرار دهد.
عصب مدیان چه وظایفی دارد؟
این عصب مسوول حس لامسه در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و قسمتی از انگشت حلقه است. تحت فشار قرار گرفتن این عصب موجب بی‌حسی و درد می‌شود که اختلال تونل کارپ نام‌گذاری شده است. بسیاری مواقع این اختلال در هر دو مچ دست پدید می‌آید.
چه عواملی می‌تواند موجب بروز این اختلال شود؟
این اختلال اغلب بدون علت اختصاصی شکل می‌گیرد اما برخی عوامل می‌تواند شما را مستعد ابتلای به این بیماری کند. این عوامل شامل التهاب مفصل، چاقی، استعمال دخانیات، حاملگی و مشاغلی خاصی که در برگیرنده حرکات مکرر و قوی دست هستند، می‌باشند. اختلال تونل کارپ می‌تواند در همراهی بعضی اختلالات غدد درون‌ریز مانند دیابت، آکرومگالی و گاهی در کم‌کاری تیرویید و آرتریت روماتویید دیده شود.
کدام‌یک از صاحبان حرف و مشاغل استعداد بیشتری دارند که به این اختلال دچار شوند؟
اختلال تونل کارپ می‌تواند افراد قالی‌باف، قصاب، مکانیک، پیانیست و به ندرت افرادی که به طور تفریحی گلف، دوچرخه‌سواری یا قایق‌سواری انجام می‌دهند را گرفتار سازد. عامل اصلی ابتلا به این اختلال نیز انجام فعالیت‌های تکرار شونده و با نیروی زیاد در حالی که مچ‌دست خم است، می‌باشد.
چه‌طور می‌توانیم این اختلال را تشخیص دهیم؟
نشانه اصلی که موجب تشخیص این بیماری می‌شود بی‌حس نبودن انگشت کوچک است. ممکن است پزشک آزمایش‌های متعددی برای مشخص کردن این مطالب که آیا موج الکتریکی که از عصب مدیان عبور می‌نماید، درخواست کند. در این حالت اگر موج الکتریکی حرکت کندی داشته باشد موید این نکته است که فشاری روی عصب وجود دارد. یک نکته دیگر را نیز اشاره کنم که احساس سوزش یا درد تیر کشنده به داخل دست یا ساعد هنگام ضربه زدن بر کف دست نزدیک به مچ نیز ممکن است علامتی از اختلال تونل کارپ باشد. علاوه بر این ممکن است توده عضلانی شست دست تحلیل رفته باشد.
چه‌طور می‌توانیم این اختلال را درمان کنیم؟
درمان مناسب می‌تواند درد و بی‌حسی را تسکین دهد و به‌‌طور‌معمول از آسیب دایم به دست و مچ آن جلوگیری می‌کند. اختلال درمان نشده می‌تواند به آسیب دایمی عصب و عضله منجر شود. درمان به‌طور عمده شامل اجتناب یا تغییر بعضی فعالیت‌های خاص است.
آتل‌گیری نیز می‌تواند به کاهش درد ناشی از این اختلال کمک کند؟
آتل اغلب کمک کننده است. به ویژه اینکه آتل از خم شدن مچ جلوگیری می‌کند و در تسکین درد شبانه موثر است. قرار دادن مچ و حرکات کششی عضلات مچ دست نیز می‌تواند نشانه‌ها را تسکین دهد.
استفاده از قرص و آمپول چه‌قدر در درمان موثر است؟
استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی مانند ایبوبروفن یا آسپرین ممکن است در رهایی از ناراحتی کمک کننده باشد. برخی اوقات نیز پزشک تصمیم می‌گیرد آمپول استروییدی مانند کورتون در ناحیه درگیر تزریق کند. اگر هم این مشکل مرتب عود نکند ممکن است پزشک‌تان عمل جراحی را توصیه کند.
جراحی چه زمانی کمک‌کننده خواهد بود؟
وقتی نشانه‌های اختلال باوجود درمان طبی باقی مانده باشد احتمالا انجام عمل جراحی برای باز کردن تونل و اختصاص فضای بیشتر به عصب مدیان بهترین انتخاب درمانی خواهد بود. این عمل جراحی از طریق وسیله کوچکی تحت عنوان آندوسکوپ صورت می‌گیرد. استفاده کامل از مچ دست و دست به‌‌طور‌معمول ظرف چند هفته تا چند ماه امکان‌پذیر می‌شود البته در بعضی موارد مقداری از بی‌حسی باقی خواهد ماند.
چه توصیه‌هایی می‌تواند در پیشگیری از اختلال تونل کارپ کمک‌کننده باشد؟
وقتی فعالیت‌هایی را انجام می‌دهید که مشتمل بر حرکات مکرر و دارای نیروی زیاد است در حالی که مچ دست شما خم است باید بعضی نکات را رعایت کنید. هر 15 تا 20 دقیقه فعالیت را قطع کنید و به آرامی دست و انگشتان را تحت کشش قرار داده و خم کنید. در صورت امکان نوع فعالیت را عوض کرده و در هر ساعت کار دیگری را برای چند دقیقه انجام دهید. از فشردن خیلی شدید دست حین رانندگی، نوشتن یا زمان استفاده از ابراز کوچک دستی اجتناب کنید. استفاده از تبدیل‌های بزرگ و فرم که به‌عنوان دستگیره روی خودکار، مداد و ابزار به کار می‌روند نیز کمک‌کننده است.
منبع:www.salamat.com
/ج