دکتر ربابه شیخ‌الاسلام - متخصص بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه
آیا غذایی که ما می‌خوریم می‌تواند احتمال ابتلا به بعضی از سرطان‌ها و به خصوص سرطان دستگاه گوارش را افزایش دهد؟
دانسته‌های جهانی یک‌سوم موارد ابتلا به سرطان را با تغذیه مرتبط می‌داند. ارتباط سرطان‌های دستگاه گوارش با مصرف نامتعادل بعضی از غذا‌ها اثبات شده است. نمک زیاد در بعضی غذاهای سنتی و نمک‌سود، مواد چرب و سرخ کرده و غذاهایی که برای ماندگاری بیشتر دودی و شور شده‌اند، اگر جزو عادات غذایی باشند و مرتب مصرف شوند، از طریق تحریک معده و ایجاد ناراحتی‌های گوارشی می‌توانند خطر ابتلا به ناراحتی‌های گوارشی، تحریک دستگاه گوارش و احتمال ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش را افزایش دهند. گاهی غذا‌ها به موادی آغشته می‌شوند که به دلیل آن مشکل‌زا می‌شوند و نه به علت ماهیت خود. ارتباط مواد غذایی حاوی مواد شیمیایی و باقیمانده سوخت‌های فسیلی هستند در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد، علاوه براین، میزان مصرف و تکرار مصرف نقش مهمی در الگوی بیماری دارد. برای مثال اگر آلودگی در مواد غذایی باشد که مردم آن را همه روزه مصرف می‌کنند خطر بیشتری آنها را تهدید می‌کند و به همین دلیل گاهی عادات غذایی مردم یک منطقه است که موجب شیوع بیماری خاص در آن منطقه می‌شود. محققانی که در مناطق جغرافیایی خاص آمار ابتلا به نوعی از بیماری را بالا می‌بینند باید به نوع غذای منطقه، کود و سموم مورد استفاده در کشاورزی و عادات غذایی مردم منطقه توجه کنند و آنها را مورد بررسی قرار دهند.
در نگاهی کوتاه می‌توان این مواد را مورد توجه قرار داد:
1) آغشته شدن مواد غذایی به قارچ‌ها: یکی از مهم‌ترین سموم قارچی آفلاتوکسین‌ها هستند. بر اساس تخمین فائو 25 درصد (یک‌چهارم) محصولات غذایی در جهان، به سموم قارچی آلوده است. تاکنون آفلاتوکسین‌ها را از مواد غذایی مختلف مانند شیر، کشمش، بادام زمینی، پسته، دانه‌های روغنی، حبوبات، برخی میوه‌های خشک شده، سوسیس، نان گندم معمولی و... جدا کرده‌اند.
2) استفاده بی‌رویه از افزودنی‌ها مانند مواد نگه‌دارنده و انواع رنگ‌ها و اسانس‌های مصنوعی در مواد غذایی. برای مثال، نیتریت و نیترات سدیم با آمین‌های دوم و سوم ترکیـب می‌شوند و تولید نیتروز آمین و بنزوپیرن می‌کنند که سرطان‌زایی آن ثابت شده است.
3) استفاده نادرست از سموم شیمیایی و کودهای ازته درکشاورزی.
4) آغشته شدن مواد غذایی به فلزات سنگین (مانند جیوه، سرب، کادمیوم، قلع) و دی‌اکسین‌ها از جمله پلی‌کلرنتییدبیفنل‌ها) که به مقدار گسترده در طبیعت وجود دارند. کادمیوم در متابولیسم فلزاتی مانند روی اختلال ایجاد می‌کند.
5) باقیمانده آفت‌کش‌ها که مصارفی گسترده در کشاورزی دارند موجب آلوده شدن آب‌های جاری و مواد غذایی می‌شود، وجود باقیمانده آفت‌کش‌ها به دلیل ماندگاری بالا در اکثریت آنها، مسمومیت‌های حاد و مزمن، بروز انواع ناهنجاری‌ها و سرطان‌ها را به دنبال دارد.
متأسفانه بیشترین گروهی که در معرض این خطر قرار دارند کودکان هستند زیرا میزان ورود سم به ازای کیلوگرم وزن بدنشان بیشتر از بزرگسالان است و به علت رشد سریع بافت‌ها، مقادیر بیشتری از سموم شیمیایی در سیستم بدنشان جای می‌گیرد. بنا بر گزارش منتشره از سوی گروه کار محیط زیست در آمریکا، روزانه یک میلیون کودک آمریکایی زیر پنج سال، ناخواسته مقادیری آفت‌کش همراه غذا مصرف می‌کنند که می‌تواند به رشد مغزی و سیستم عصبی آنها آسیب برساند.
6) مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی از جمله مصرف بیش از حد کودهای ازته در کشاورزی به علت خاصیت تجمعی در بافت‌های گیاهی و در نهایت در بدن انسان در دراز مدت پیامدهای نامطلوبی بر سلامت افراد دارد.
منبع:www.salamat.com