گفتگو با آقای دکتر محمدحسین صالحی‌سورمقی
شما وقتی سرما می‌خورید چه کار می‌کنید؟ خودتان را گرم نگه می‌دارید؟ دکتر می‌روید؟ دارو می‌خورید؟ خودتان را می‌بندید به لیموشیرین و شلغم و سوپ؟ واقعیت این است که برای درمان سرماخوردگی، باورهای تغذیه‌ای بسیاری وجود دارد که از برخی از آنها درست است و برخی غلط. با دکتر محمدحسین صالحی‌سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، درباره همین باورهای درست و غلط درباره سرماخوردگی حرف زده‌ایم.
آقای دکتر! باورهای تغذیه‌ای زیادی برای درمان سرماخوردگی وجود دارد. این باورها چقدر صحیح هستند؟
در سال‌های اخیر که تجربیات قدیم یکی‌یکی مورد بررسی قرار گرفته و صحت و درستی آنها آزمایش شده، ثابت شده است که اکثر این باورها صحیح هستند اما مواردی هم وجود دارند که به دلایل مختلف از این زمان به آن زمان تغییر کرده و اشتباهاتی واردشان شده است. اصولا برای هر بیماری، برخی مواد گیاهی و حتی خوراکی وجود دارد که دارای آثار مثبت یا منفی است. در طب سنتی و در کتاب قانون و مخزن‌الادویه همیشه صحبت از مصلح و مضر شده است. مصلح آن دسته از موادغذایی هستند که خواص دارویی یا غذایی یک چیز را بهتر می‌کنند یا ضررهای آن را حذف می‌کنند. برعکس، مضر یعنی با هم خوردن 2 ماده غذایی که می‌تواند عوارض آنها را زیادتر یا منافع آنها را کمتر کند.
برای اینکه این مطلب را باز کنم، می‌خواهم جزیی‌تر از شما سوال کنم. از شلغم برایمان بگویید. خیلی‌ها به خواص ضدسرماخوردگی آن اعتقاد دارند. شما چطور؟
راجع به شلغم، تحقیقات متعددی نشان داده که بیشتر باورهای رایج درباره آن صحیح است. شغلم و خانواده آن مانند تربچه و انواع ترب سفید و سیاه، ترکیبات گوگردی دارند که ضدمیکروب و ضدویروس هستند. خوردن و حتی استنشاق بخورات ناشی از پخت شلغم به افراد سرماخورده توصیه می‌شود. علتش هم این است که مواد گوگردی شلغم هم در داخل بدن و هم در فضای دربسته می‌توانند میکروارگانیسم‌ها را تا حد بسیاری از بین ببرند. آزمایش‌هایی روی ویروس آنفلوآنزا و موش‌های آلوده به آن هم انجام و معلوم شده است که شلغم می‌تواند در تضعیف ویروس آنفلوآنزا موثر باشد.
هندوانه چطور؟ شاید خوردن آن در فصل سرد سال لطفی نداشته باشد اما بعضی‌ها آن را به سرماخورده‌ها پیشنهاد می‌کنند!
این باور، پایه علمی ندارد. شاید این حرف‌ها از سر تجربه باشد اما مانند شلغم، تحقیقی روی هندوانه انجام نشده که بخواهم توضیح بدهم. قدیمی‌ها مصرف آن را توصیه می‌کردند چون مصرف مایعات زیاد برای درمان سرماخوردگی واقعا خوب است. هندوانه نیز آب فراوانی دارد اما در رابطه با اینکه هندوانه،چیزی شبیه به آنتی‌بیوتیک یا ترکیب مفید دیگری برای درمان سرماخوردگی داشته باشد، تحقیقی به انجام نرسیده است.
لیموشیرین چطور؟ چرا به سرماخورده‌ها می‌گویند لیموشیرین بخور و مثلا نمی‌گویند لیموترش؟!
لیموشیرین ویتامینC دارد و این ویتامین ایمنی بدن را بالا می‌برد. اصلا تمام مرکبات برای بهبود سرماخوردگی مناسبند و مصرف‌شان در تمام طول سال، به‌ویژه در فصول سرد سال، توصیه می‌شود. ثابت شده ویتامین C می‌تواند با تقویت ایمنی بدن از بروز سرماخوردگی پیشگیری کند. هر نوع میوه و سبزی دیگری هم که ویتامین C بالایی داشته باشد، می‌تواند این کار را انجام دهد. بین میوه‌ها بالاترین ویتامین C را خانواده مرکبات دارند؛ یعنی لیموشیرین، نارنج، لیموترش، پرتقال، نارنگی و گریپ‌فروت. فلفل‌دلمه‌ای هم ویتامینC بالایی دارد اما به مرکبات نمی‌رسد. البته مرکبات، ترکیبات دیگری همچون ترکیبات فلاونوییدی نیز دارند که به‌عنوان ضدمیکروب به کمک می‌آیند اما نقش ویتامین C پررنگ‌تر است. در ضمن، اشتباهی که برخی افراد می‌کنند این است که به محض سرما خوردگی‌شان مقدار زیادی موادغذایی مفید می‌خورند. این موضوع تاثیر دارد اما نه خیلی زیاد. بهتر است در طول سال مدام موادغذایی مفید را مصرف کنیم تا بدن آمادگی کافی داشته باشد و کمتر به سرماخوردگی دچار شود.
آیا میوه یا سبزی‌ای داریم که مصرفش برای سرماخورده‌ها مضر باشد؟
نه! برخی افراد به‌طور تجربی دیده‌اند که برخی موادغذایی سبب طولانی شدن سرماخوردگی می‌شود اما این مطلب از نظر علمی به اثبات نرسیده است.
در مورد ترشی و سرکه چطور؟ چرا می‌گویند مصرف آنها برای سرماخورده‌ها مضر است؟
اینها هم دلیل علمی ندارد. آبلیمو و لیموترش با وجود ترش بودن برای سرماخورده‌ها مفیدند. آبلیمو تفاوت زیادی با سرکه (از نظر فرمول و مکانیسم اثر) دارد. مصرف عسل و آبلیمو به سرماخورده‌ها توصیه می‌شود اما مصرف سرکه، نه.
گفتید عسل و آبلیمو برای سرماخوردگی خوب است؛ احتمالا آبلیمو به دلیل ویتامین C بالایی که دارد مناسب است اما عسل برای چی؟ و اصلا چرا مخلوط این دو ماده غذایی؟
کلا عسل به تنهایی و بدون هیچ ماده غذایی دیگری معادل با حداقل شربت‌های سرماخوردگی خوب است و می‌تواند سبب افزایش ایمنی بدن شود و یک ضددرد، خلط‌آور، ضدسرفه، نرم‌کننده گلو و صاف‌کننده صداست. اگر عسل با برخی مواد مخلوط شود، می‌تواند اثر سینرژیک یا تقویت‌کننده نیز داشته باشد و خواصش افزایش پیدا کند. به عنوان نمونه مصرف آویشن و عسل برای سرماخورده‌ها بسیار خوب است. آویشن از قدیم برای بهبود سرماخوردگی مصرف می‌شده و دلیل آن هم رایحه یا اسانس خاصی است که تاثیر شگرفی بر میکروب‌ها داشته و آنتی‌هیستامین خوبی است و خاصیت ضدتب و ضددرد دارد.
در مورد ادویه‌جات چطور؟ برخی افراد موقع سرماخوردگی، ادویه را از برنامه‌غذایی خود حذف نمی‌کنند و دچار مشکل هم نمی‌شوند اما برخی دیگر معتقدند افراد سرماخورده باید از خوردن ادویه پرهیز کنند تا بهبود یابند.
برخلاف تصور رایج، ادویه‌جات به درجات مختلفی می‌توانند در بهبود سرماخوردگی نقش داشته باشند. یکی از ادویه‌هایی که از قدیم به عنوان غذا و دارو استفاده می‌شده، زنجبیل نام دارد. زنجبیل میان ادویه‌ها مناسب‌ترین و قدرتمندترین مورد برای درمان عوارض سرماخوردگی است. زنجبیل به دلیل طبیعت گرمی که دارد، معرق و بالا برنده قوای ایمنی است. گشنیز و رازیانه نیز خاصیت خلط‌آور خوبی داشته و برای سرماخوردگی مفیدند. خلاصه، مصرف ادویه برای درمان سرماخوردگی خوب است؛ هرچند که ممکن است از آنجا که وقتی فردی سرما می‌خورد ایمنی بدنش کاهش می‌یابد و ادویه‌ها حساسیت‌زا هستند، توصیه شود که مصرف‌شان را به حداقل برسانیم.
منبع: www.salamat.com