زعفران و کاهش وزن

ریحانه زینلیان- معصومه جباری، دانشجویان کارشناسی ارشد علوم تغذیه

زعفران یک چاشنی گیاهی است که عمدتا در آسیا استفاده می‌شود و از کلاله گیاه crocus sativus بدست می‌آید.

برای زعفران استخراج شده از کلاله گیاه، اثرات متعددی از جمله اثر ضد درد محیطی، تسکین دهنده درد معده، اثرات ضد التهابی، ضد اسپاسم، آنتی اکسیدانی، تقویت کننده حافظه و حتی خواص ضد سرطانی گزارش شده است که باعث شده با محبوبیت زیادی از این ادویه در طب سنتی استفاده شود.

اخیرا در طب سنتی، استفاده از زعفران برای هضم، التهاب و درمان مشکلات مغزی، توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. درمانگران چینی نیز از این گیاه دارویی خوش رنگ و گران قیمت و از خواص کم نظیر آن برای درمان بسیاری از بیماری‌‌های روحی و جسمی بهره می‌برند.

زعفران چاشنی و رنگ دهنده غذاست و برای آن خواص مختلفی از جمله کاهش وزن، کاهش چربی و کلسترول خون، اثرات آرام بخش، ضد اسپاسم، پیشگیری کننده از بیماریهای قلبی و سرطان، تقویت کننده حافظه و کاهش دهنده فشار‌خون ذکر شده است.

از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بیماریهای پوستی، بیماری‌‌های چشم، عفونت ادراری، یرقان، پیش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شکم، درمان معده درد و درمان کم خونی نیز استفاده می‌شود.

در مورد تاثیر زعفران بر کنترل اشتها، دو ادعای متناقض وجود دارد. یک ادعا مبنی بر تاثیر زعفران بر افزایش اشتها و وزن و ادعای دیگر مبنی بر تاثیر این چاشنی در کنترل اشتها و کاهش وزن.

کنترل وزن با استفاده از مکمل‌‌های گیاهی رژیمی، با توجه به طبیعت متنوع ترکیبات یافت شده در تعدادی از فرمولاسیون‌‌ها، امروزه موضوع بحث است. شواهد علمی قابل تاملی در مورد اثرات زعفران در کاهش اشتها،کاهش وزن و کنترل وزن وجود دارد.

یک تحقیق جهانی در زمینه مکمل یاری با زعفران نشان داد که در پایان مکمل یاری و چند هفته بعد از آن، افرادی که در گروه مکمل یاری قرار داشتند بطور معناداری احساس هوشیاری و پرانرژی بودن بیشتری نسبت به افراد گروه پلاسبو از خود نشان داده اند.

این بررسی با تاثیر زعفران بر عملکرد مغزی و بهبود روحیه، مطابقت داشت. مکانیسم پیشنهادی برای توضیح اثرات سیر کنندگی زعفران می‌تواند به تاثیر آن بر سیستم اعصاب مرکزی مربوط شود. مقالات اخیر، آثار بالقوه ضد اضطرابی و ضدافسردگی زعفران را در مدل‌های حیوانی توصیف کرده‌اند.

تنظیم مسیر نوراپی نفرین و دوپامین، مانند مهار انتخابی بازجذب سروتونین، (ترکیبات موثر در بهبود خلق و خو  وتنظیم شادابی) نشان دهنده اهداف احتمالی اجزای اصلی اثربخشی زعفران است. داده‌‌های اخیر بالینی، آثار ضد افسردگی خفیف تا متوسط زعفران را تایید کرده‌اند.

دوزهای بالاتر زعفران نیز آثار ضد اضطرابی و ضد افسردگی در مدل‌های حیوانی از خود نشان داده است. مطالعات پیش بالینی و پایلوت به تازگی اثرات مثبت ضداضطرابی و ضد افسردگی این گیاه را در محیط‌های آزمایشگاهی و سلولی نشان داده‌اند.

در واقع می‌توان گفت که زعفران می‌تواند باعث بهبود خلق و خو و متعاقب آن کاهش میزان مصرف میان وعده‌‌های متعدد و غیرمعمول و تنظیم آنها شود. چرا که الگوی مصرف میان وعده‌‌های متعدد و غیرمعمول، نوعی واکنش و پاسخ سیستم عصبی به شرایط تنش و اضطراب است.

بدین ترتیب به نظر می‌رسد که زعفران با داشتن تاثیر مثبت بر استرس و خلق و خو می‌تواند به عنوان یک مکمل کمکی کاهنده وزن برای افرادی‌که در برنامه‌‌های کاهش وزن شرکت دارند معرفی شود و در با کنترل بهتر وزن بدن در ارتباط باشد.