درمان کم خونی با گیاهان

دکتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی

خرما

خرما به تنهایی یا به همراه لبنیات و یا گردو و بادام، برای فعالیت‌های سنگین، روزه گرفتن، خستگی مفرط و فعالیت‌های فکری که احتیاج به انرژی زیاد دارند، بسیار مفید است. فیبر یا الیاف خرما می‌تواند به کاهش چربی کمک کند. به علت داشتن قند، موسیلاژ و مواد پکتیکی، نرم کننده سینه و ضد سرفه است. خرما همچنین قوای جنسی را افزایش می‌دهد.

آهن موجود در خرما برای جبران کم‌خونی مفید است. ترکیبات مهم آن، از جمله منیزیم، دارای اثرات ضد سرطانی می‌باشند. میزان قابل توجه فسفر خرما در فعالیت‌های فکری بسیار مؤثر است. خرما همچنین اسید بیش از حد معده را خنثی می‌کند.

با توجه به مصرف بسیار زیاد و طولانی خرما در دنیا، تجربیات زیادی از خواص خرما در فرهنگ‌های ملل مختلف وجود دارد که بسیاری از آنها در سال‌های اخیر از نظر علمی تأیید شده‌اند. مواردی از آثار تجربی گزارش شده خرما در فرهنگهای عامیانه جهان به شرح زیر می‌باشد:

 خوردن خرما (به تنهایی یا با شیر) باعث ایجاد خواب راحت می‌شود.

خرما قوای بینایی و شنوایی را تقویت می‌کند. 

دارای خاصیت ضد میکروب و قارچ بوده و قوای بدن را در برابر امراض افزایش می‌دهد. 

باعث افزایش شیر مادران و همچنین آرامش در دوران بارداری می‌شود.

هضم کننده غذا و مقوی معده است. 

موجب رفع عطش، ضد اسهال و پاک کننده اخلاط سینه است.

غیر از موارد بالا، ده‌ها اثر تجربی دیگر در فرهنگ‌های مختلف از خرما گزارش شده است.

میزان مصرف خرما

مقدار مصرف خرما در شرایط مختلف برحسب عدد گزارش نشده است و در حد مصرف خوراکی که در جهان مرسوم است، میتوان مصرف نمود.

عوارض جانبی خرما

با توجه به اینکه خرما حاوی مقدار زیادی قند می‌باشد، نباید در مصرف آن افراط نمود. افراد دیابتی نیز با اینکه از خوردن آن محروم نیستند، ولی باید برحسب وضعیت خود مصرف نمایند. مصرف بیش از حد خرما می‌تواند موجب پوسیدگی دندان‌ها و چاقی شود.

خواص درمانی خرما

ضد کم خونی، ضد سرطان‌های روده بزرگ، کبد، دهان، طحال، معده، گلو، رحم و واژن، ضد قارچ کاندیدا، ضد یبوست، ضد سرفه، ضد اسهال، ضد تب، درمان آنفلوآنزا، رفع سردرد، ضد میکروب، بهبود همورئید، محافظ کبد، ضد التهاب، افزایش‌دهنده قوای جنسی، ادرارآور، خلط‌آور، بهبود درد معده، رفع تشنگی، رفع تهوع و استفراغ و دارای خاصیت استروژنی.  

 پسته

با توجه به ترکیبات بسیار باارزش آلی و معدنی موجود در مغز پسته، مطالعات زیادی بر روی آن انجام شده و خواص ارزشمند آن به شرح زیر مورد تأیید قرار گرفته است:

اثرات قلبی- عروقی پسته (کاهش چربی، کلسترول و لیپوپروتئینها)

پژوهش‌های زیادی نشان داده است که مصرف پسته می‌تواند مشکلات قلبی - عروقی را کاهش دهد. در مطالعات جدید، دلیل این امر را وجود اسیدهای چرب غیراشباع به مقدار زیاد و مقدار بسیار کم اسیدهای چرب اشباع در روغن پسته می‌دانند. پژوهشگران اعلام نموده‌اند که پسته به علت داشتن روغنی که حاوی مقدار زیاد اسیدهای چرب غیراشباع و کمی اسیدهای چرب اشباع می‌باشد، در کاهش کلسترول و در نتیجه کاهش بیماری‌های قلبی مؤثر است.

آنها معتقدند که مصرف روزانه حدود 43 گرم مغز پسته چنین تأثیری خواهد داشت. یکی دیگر از دلایل تأثیر پسته در کاهش امراض قلبی – عروقی، فیبرهای موجود در آن است. مغز پسته حاوی فیبرهای نامحلول (سلولزها، همی سلولزها و لیگلنان) به میزان 97 درصد و فیبرهای محلول به میزان 3 درصد می‌باشد که فیبرهای نامحلول آن دارای این خاصیت (حفاظت قلب) هستند.

زیره سیاه

مهمترین خواص زیره ضد نفخ، درد و اسپاسم آن می‌باشد که مشابه رازیانه یا میوه‌های دیگر خانواده جعفری است. از اثرات دیگر آن می‌توان آثار محرک معده برای هضم غذا، ادرارآور، ضد کرم، ضد تشنج، تا حدی قاعده‌آور و به‌عنوان نیرودهنده را نام برد.

عوارض جانبی زیره سیاه

فرآوردههای زیره در حد توصیه شده خوراکی یا دارویی عارضه جانبی ندارند. مصرف بیش از حد و یا طولانیمدت آن برای افرادی که التهاب کلیه دارند، توصیه نمی‌شود. همچنین مصرف بیش از اندازه یا طولانی مدت اسانس زیره ممکن است باعث صدماتی به کلیه و کبد گردد.

مهمترین اثرات گزارش شده زیره سیاه

ضد کرم، ضد کمخونی، ضد میکروب، ضد هیستامین، ضد سرطان، ضد تورم، ضد اسپاسم، ضد نفخ، ضد قارچ، صفراآور، ادرارآور، هضم کننده غذا، قاعده‌آور، خلطآور، شیرافزا، لاروکش، شل کننده ماهیچه ها، محرک و مقوی معده.

خاصیت آنتی اکسیدان زیره سیاه

ترکیبات اکسیدکننده نقش مهمی در بروز بیماری‌های التهابی، فشار خون، امراض قلبی- عروقی، حمله و ضربات، سرطان، ایدز، آلزایمر و پارکینسون دارند. گرچه بدن به طور طبیعی اکسیدان‌ها را خنثی می‌کند، ولی رژیم غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان، تأثیر بسزایی در جلوگیری از این بیماری‌ها دارد.

زیره سیاه؛ ضد کم خونی

کمبود فولات می‌تواند باعث مشکلاتی چون کم خونی مگالوبلاستیک شود. همچنین، کمبود این ماده عامل بروز بیماری‌های قلبی- عروقی است. با توجه به اینکه پسته حاوی فولات و آهن می‌باشد، به بهبود کم خونی کمک می‌کند.

طریقه و میزان مصرف زیره سیاه

پودر میوه: می‌توان تا روزی 6 گرم (یک قاشق غذاخوری) میوه خرد یا پودرشده را با آب میل کرد.

تنتور: 4 میلیلیتر (یک قاشق سوپخوری) تا چهار نوبت در روز میل شود.

رایحه: حداکثر تا 6 قطره اسانس در روز میل شود. باید توجه کرد که هیچ نوع اسانس خالص را نباید مستقیماً به صورت خوراکی مصرف نمود؛ چون باعث تحریک دهان و مخاط دستگاه گوارش می‌شود. برای مصرف اسانس، آن را باید رقیق و یا در موارد خوراکی یا مایعات مخلوط کرد.