بقعه متبرکه امامزادگان هفتاد ودو تن در استان مرکزی – شهرستان اراک و در روستای ساروق واقع شده است . روستای ساروق در فاصله 48 کیلومتری شهرستان اراک با ارتفاع1810 متر از سطح دریا قرار گرفته است . جمعیت ساروق 3000 نفر است. معروفترین محصول روستا فرش دستبافت می باشدکه روزگاری جزو معروف ترین کالاهای صادراتی ایران به شمار می رفت.
تاریخچه ساروق
ساروق دارای سابقه تاریخی بسیار طولانی است و زمانی به عنوان دارالملک فراهان و سر آمد روستاهای منطقه محسوب می شده است و یکی از مراکز پذیرایی کاروان های مهاجر به کربلای معلا در زمان قدیم بوده است بنای امامزادگان 72 تن مربوط به سده ششم هجری است که در سال 1316 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است . کتیبه هایی که در بنای امامزادگان وجود دارند مربوط به دوره های مختلف می باشد. کتیبه موجود بر روی صندوق در بقعه شرقی که شجره را بیان کرده مربوط به سده ششم هجری قمری است و یکی از نکات جالب در مورد این کتیبه به کار رفتن واژه ساروق در آن است. دو کتیبه متفاوت نیز به صورت خطاطی بر روی دیوار منقوش است .
قسمتی از سوره صف که در زیر یکی از گنبدها نوشته شده از نظر سبک شناسی نقاشی مربوط به سده هفتم و هشتم هجری قمری است . در کتیبه موجود بر روی دیوار غربی بقعه این جمله نوشته شده است (( هذا قبر علی صالح ابن عبدالله الا عرج ابن الحسین الاصغر ابن علی زین العابدین بم الحسین ابن علی ابن ابی طالب صلوه الله علیهم اجمعین فی سنه خمسائه)) و البته این جمله ادامه داشته که پاک شده است . محراب های بقعه بعدا به آن الحاق شده است و نوع آجرهای به کار رفته در گنبدها مربع است که دو پوش می باشد . نکته قابل توجه در باره این گنبدها این است که بنای آنها مستطیل شکل بوده در حالیکه پایه گنبدها مربع می باشد .
شرح حال امامزاده
امامزادگان هفتاد دو تن از احفاد نوادگان امام زین العابدین (ع) و امام محمد باقر (ع) و موسی کاظم (ع) هستند . که به صورت دسته جمعی از کربلا به مقصدتوس جهت زیارت علی ابن موسی الرضا (ع) عازم بودند که این حرکت را مزدوران مامون دانستند و ایشان را به شهادت رساندند بزرگ این امامزادگان پدر و پسری هستند که در کتب نامشان با بهترین القاب و توضیحا می درخشد پدر: علی صالح ابن عبدالله اعرج ابن حسین اصغر ابن امام زین العابدین (ع) است . پسر: عبدالله الثانی ابن علی صالح فوق الذکر .
در بقعه شرقی محوطه بزرگ 72 تن که با داشتن دو گنبد . 10پله در طرفین پایه های دو گنبد از دیگر بقعه ها متمایز است دو فضای چند ضلعی وجود دارد که محل ورود فضای دوم از طرف شرق و یا به عبارت دیگر بالا سر امامزادگان عبدالله ثانی و علی صالح است . این فضا که از نظر مساحت بقعه و ضخامت دیوارها و نقشه کلی حایز اهمیت است. دارای یک صندوق قدیمی چوبین با شش قبر مرتفع از زمین با پوشش مرمر و کاشی است این فضا با ایوان طاق نمای ورودی به طول 40/1 متر به فضای اول متصل می شود ودر مجموع 25 متر می باشد که در میانه صندوق منبت با طرح های هندسی و گلدانی مقبره ام سلمه به چشم می خورد که او دختر عمو و همسر علی صالح و مادر عبدالله ثانی است که امام کاظم و امام رضا علیهم السلام به آن دو همسران صالح شایسته می گفتند .
بزرگ 72 امامزاده چه کسانی هستند؟
بزرگ این امامزادگان پدر و پسری هستند که در کتب نامشان با بهترین القاب و توضیحا می درخشد پدر: علی صالح ابن عبدالله اعرج ابن حسین اصغر ابن امام زین العابدین (ع) است . پسر: عبدالله الثانی ابن علی صالح فوق الذکر .
