اهمیت دادن به پوشش لباس سنتی برای زنان و مردان بلوچ که بیانگر هویت اصلی آنان بوده بسیار مهم و جالب توجه است به همین سبب زنان بلوچ برای حفظ این فرهنگ و تمدن غنی هزینههای گزافی را پرداخته و گرانقیمتترین لباسهای ایران را میپوشند. تاریخ سیستان و بلوچستان نشان میدهد که لباس زنان بلوچ، برگرفته از طرحهای اصیل ایرانی بوده است. لباس زنان سیستان و بلوچستان با تار و پود فرهنگی مردم آمیخته و در لباس زنان بلوچ ابریشم سبز، قرمز، نارنجی و مشکی در سوزن وقتی با دست در هم میآمیزد، طرح اصیل پوشش ایرانی بهدست میآید. لباسهای سوزندوزی در حال حاضر در بازار شهرهای مناطق بلوچستان با قیمت 100 هزار تا یک و نیم میلیون و حتی دو میلیون تومان به فروش میرسد.
برند سوزندوزی به نام بلوچستانیهاست
یک استاد دانشگاه، درباره لباسهای زنان بلوچی میگوید که زنان بلوچ علاقه فراوانی به پوشیدن لباسهای سنتی دارند. باقر کرد گفت که در فرهنگ مردم بلوچ، پوشش زنان بلوچ از ارزش بالایی برخوردار است. به گفته وی با اینکه در سالهای اخیر بیشتر زنان موفق شدند به کارهای اداری رو بیاورند و در این محیطها لباس فرم بپوشند، به محض اینکه وارد محیط خانواده میشوند، لباس خود را میپوشند. وی تاکید میکند: مسوولان باید فکری برای بازار داخلی و خارجی سوزندوزی بلوچ بکنند. باقرکرد میافزاید: من سالهاست که در امور فرهنگی مشغول بهکار هستم، همراه مردم. در تمام سالها دیدم که زنان بلوچی به شدت به لباسهای سنتی علاقه دارند و اصلا اجباری در انتخاب این پوشش نیست. وی ادامه میدهد: طرحهای اصیل از بین رفتهاند. اگر قرار باشد طرحهای سنتی همچنان باقی بمانند، این مساله نیاز به مدیریت دارد. به گفته وی یک زن بلوچ تولیدی سوزندوزی و مسلما مشتریهای خاص خودش را دارد. وی تاکید دارد: بازار و به ویژه بازار جهانی باید از سوی مسوولان مربوطه مدیریت شود.
او گفت که برند سوزندوزی به نام مردم بلوچستان است، همه جهان سوزندوزی را به نام زنان این خطه میشناسند اما مهم این است که چه کسی تولید میکند و از این تولیدات بهره میبرد. عبدالسلام بزرگزاده پژوهشگر بلوچ در این باره میگوید: شاید نتوان سند دقیقی از تاریخچه هنر سوزندوزی ارایه کرد اما در خصوص قدمت و معرفی هنر سوزن دوزی زنان بلوچ میتوان به این بسنده کرد که در آثار مشکوفه روی سفالهای مربوط به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد اشکالی هندسی مشابه نقوش دست زنان بلوچ دیده میشود و همچنین به اعتقاد برخی پژوهشگران و بر اساس شواهد موجود نقوش سوزندوزی بلوچ قرابت و نزدیکی خاصی با نقوش سنگ نگارههای پیش از تاریخ دارد که همین قدمت سوزندوزی باعث شده بر جذابیت و اعتبار این هنر رازآلود افزون شود.
بزرگزاده تاکید دارد: هنر دست زنان بلوچ چنان دارای جذابیت و انعطاف است که اکثر طراحان لباس و مد ایرانی و همچنین سایر صنایع تولیدی طرحهای صورت گرفته را با محوریت سوزندوزی بلوچ و با الهام از نقش و نگار این هنر دست زنان ایرانی مزین میکنند. محمداکبر چاکرزهی فرماندار خاش در این خصوص گفت: مردم بلوچستان جزء معدود اقوام ایرانی هستند که به پوشش محلی خود پایبندند و این لباسهای فاخر بر تن زنان بلوچ چنان خودنمایی میکند تا جایی که نخستین جذابیت گردشگران این منطقه سوزندوزی بلوچ و اولویت خرید مسافران البسههای بلوچی و محصولات سوزندوزی است. فرماندار خاش میافزاید: در میان مردم بلوچ فرهنگ استفاده از البسههای محلی پیوندی ناگسستنی با تاریخ و فرهنگ غنی این قوم دارد و زنان بلوچ معتقدند البسه محلی مکمل شخصیت و نشانه بارز هویتی آنان است تا جایی که در فرهنگ عامه مردم بلوچستان پوشش خود نقش تعیینکننده و مهمی دارد و در مناسبات اجتماعی نیز این مهم مشهود است. پوشش زنان بلوچ با آن که بر اثر گذر زمان شاهد تغییراتی ظاهری بوده اما هیچگاه این تغییرات بنیادی و ریشهای نبوده است چرا که این تغییر و تحولها نتوانسته در اصل فرم لباس بلوچ یا نقوش سوزندوزی خللی ایجاد کند بلکه این تغییر همیشه برای جذابیت و زیبایی این البسه حاصل شده و اگر غیر از این تغییری صورت گرفته یا با فرهنگ و باورهای مردم بلوچ در تضاد بوده و همخوانی نداشته، بصورت مقطعی انجام گرفته و دوام و ماندگاری چندانی بدنبال نداشته است.
تاکنون آثار فاخر هنر دست زنان بلوچ بارها در داخل و خارج از کشور در نمایشگاههای مختلف در معرض نمایش و فروش گذاشته شده که با استقبال چشمگیر علاقهمندان به صنعت مد و لباس ایرانی مواجه شده و از جمله این آثار میتوان به آثار اساتید برجسته هنر سوزندوزی ایران مرحوم «مهتاب نوروزی»، «زرخاتون عظیمی» دارنده مهر اصالت جهانی از یونسکو و «شهناز خلیلی ایرندگان» اشاره کرد که در معرض نمایش عموم قرار دارند. به گفته برخی پژوهشگران تا سالهای 65 و66 خرید محصولات سوزندوزی و هنر دست زنان بلوچ در بازارهای جهانی از سطح قابل قبولی برخوردار بوده، بطوری که فرانسه با بیشترین خرید مقام اول، آلمان دوم، آمریکا سوم و کشورهای ژاپن، سوییس، انگلیس و ایتالیا در ردههای بعدی خرید محصولات سوزن دوزی بلوچ قرار داشتهاند.