صحبت از برخی بیماریها کار چندان ساده‌ای نیست؛ نه از آن جهت که مشکلات پیچیده و غیرقابل درمانی باشند؛ بلکه برعکس، گاهی آن‌قدر ساده درمان می‌شوند که آدم به سختی باور می‌کند افرادی هستند که سال‌هاست از این بیماریها رنج می‌برند. بیماری‌های ناحیه مقعد از این دسته بیماریها هستند.
دکتر هادی احمدی آملی، جراح و فوق‌تخصص کولورکتال در مورد این بیماریها گفته و به باورهای رایج اما نادرست در مورد آنها پرداخته است. با هم این گفتگو را می‌خوانیم:
سوزش و خون‌ریزی هنگام اجابت مزاج، شکایت نسبتا شایعی به حساب می‌آید. آیا باید از این علایم بترسیم یا باید با آنها بسازیم؟
خون‌ریزی‌های مقعدی می‌تواند به علت بیماری‌های ناحیه مقعد و یا بیماری‌های قسمت‌های بالاتر روده باشد. خون‌ریزی‌های بالاتر از مقعد که در روده بزرگ است اغلب به علت غده‌های خوش‌خیم یا بدخیم روده و گاهی زخم‌های روده است اما از بیماری‌های مقعد دو دسته هستند که خون‌ریزی می‌دهند، یکی همورویید (بواسیر) که سبب خون‌ریزی می‌شود. این خون‌ریزی به صورت قطرات خون روشن روی مدفوع است و با درد همراه نیست. علت دیگر فیشر مقعد یا همان شقاق است.
پس با این حساب، فقط شقاق است که خونریزی‌اش با سوزش و درد همراه است؟
تقریبا باید گفت بله؛ در این بیماری علامت عمده درد و سوزش مقعد است که می‌تواند با خون‌ریزی توام شود. خون‌ریزی در شقاق به صورت قطرات خون روشن پس از دفع و یا هم‌زمان با دفع است. به ندرت تومورهای مقعد هم باعث خون‌ریزی مقعد می‌شوند. اگر چه این خون‌ریزی‌ها به صورت روشن نبوده و ممکن است تیره باشند ولی گاهی کاملا با همورویید اشتباه می‌شوند. درد می‌تواند همراه با این تومورها (غده‌ها) باشد و یا نباشد.
دانستن فرق این بیماریها با هم برای بیمار مهم است؟ اصلا با مشاهده این علایم باید چه‌کار کرد؟
اگر چه دانستن تفاوت این بیماریها مهم است اما نباید تشخیص بیماریها را به عهده خود بیمار گذاشت چون گاهی علایم بسیاری از این بیماریها با هم مشابه است. تازه پزشک درمانگر هم اغلب فقط با شرح حال و معاینه به تشخیص‌های احتمال نمی‌رسد و در بسیاری از موارد اقدام به روش‌های تشخیصی بیشتر مثل دکتوسیگموئیدوسکوپی و یا کولونوسکوپی می‌کند.
کدام‌یک از این بیماریها خطرناک‌ترند و بررسی فوری می‌خواهند؟
اصولا اگر بیمار با خون‌ریزی مراجعه کند باید با دقت و فوریت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرد چون خون‌ریزی می‌تواند به علت تومورها (غده‌های) روده و مقعد باشد. علایم دیگری که می‌توانند نشان‌دهنده غده‌های روده باشد شامل تغییر اجابت مزاج، کاهش وزن و بی‌اشتهایی است. اگر خون‌ریزی به صورت خون تیره و یا با دفع لخته و یا مخلوط شدن مدفوع و خون باشد، نگران‌کننده‌تر است.
آیا پیگیری این بیماریها در مردان و زنان فرق دارد؟
تفاوت عمده‌ای در پیگیری و شیوع بیماری‌های مقعد بین زن و مرد وجود ندارد اما به دلیل بارداری و زایمان ممکن است همورویید در خانم‌ها کمی شایع‌تر شود، خصوصا در دوران بارداری، اما زن‌ها به علت حجب و حیای بیشتر اغلب دیرتر به پزشک مراجعه می‌کنند. در مورد پیشگیری تفاوت عمده‌ای بین زن‌ها و مردها نیست.
در داروخانه‌ها با پمادها یا قطره‌های صنعتی یا گیاهی مواجه می‌شویم که مثلا روی آن نوشته‌اند: ضدهمورویید یا ضدشقاق. آیا استفاده از این محصولات دارویی را تجویز می‌کنید؟
بسیاری از این داروها در کارآزمایی‌های بالینی مورد استفاده قرار نگرفته‌اند تا کارایی آنها به صورت علمی اثبات شود. بسیاری از داروهای رایج مثل پماد آنتی‌همورویید در درمان همورویید تقریبا هیچ جایگاهی ندارد. توصیه اکید بنده این است که به هیچ‌وجه از این داروها به صورت سرخود استفاده نشود. نه به دلیل تاثیر نداشتن این داروها، بلکه به این دلیل که بیمار با تشخیص احتمالی همورویید و یا شقاق اقدام به مصرف این داروها می‌کند در حالی که ممکن است بیماری جدی‌تری مطرح باشد.
در روزنامه‌ها گاهی آگهی‌های مبنی بر «درمان غیرجراحی همورویید توسط لیزر» منتشر می‌شود. این شیوه‌ها چه قدر علمی است؟
اگر چهار بیماری شایع مقعد را مدنظر قرار دهیم، لیزر در درمان سه تا از این بیماریها هیچ نقشی ندارد؛ تاکید می‌کنم: هیچ نقشی ندارد. این بیماریها عبارت‌اند از شقاق، آبسه مقعدی و فیستول مقعد در درمان همورویید (بواسیر) در نوع خارجی هم هیچ جایگاهی ندارد اما در همورویید داخلی می‌توان از لیزر استفاده کرد اما به دلیل تاخیر در بهبود زخم و گران بودن روش مناسبی نیست و در اکثر کشورهای جهان از لیزر استفاده نمی‌شود. اما اینکه درمان‌های غیرجراحی در بیماری‌های مقعد وجود دارد یا خیر؟ جواب آن مثبت است. در درمان شقاق از پمادهای نیتروگلیسیرین و دیلتیازم استفاده می‌شود و یا در درمان همورویید از حلقه‌های لاستیکی به جای جراحی، استفاده می‌شود.
آقای دکتر! با توجه به تجربه شما، می‌خواهم بپرسم چرا مردم برای بیان این قبیل مشکلات خود معمولا نوعی شرم و خجالت بیش از حد بروز می‌دهند؟ چه طور باید این رفتار را اصلاح کرد؟
خب، منش مردم را باید با اقدامات فرهنگی اصلاح کرد. اطلاع‌رسانی بهتر در رسانه‌ها خیلی موثر است. با توجه به وجود متخصصان خوب زن در کشورمان می‌توان خانم‌ها را برای معاینه به پزشکان زن ارجاع داد. با تکیه بر هنجارها و باورهای دینی‌مان که پزشک محرم است و حفظ سلامت فرد از تاکیدات دینی ماست، می‌توان تا حدی این رفتارهای فرهنگی را عوض کرد.
منبع:www.salamat.com