گفتگو با دکتر مسعود پورشاهی درباره علل و عوارض تنفس دهانی
تنفس دهانی، مشکلی است که خیلی‌ها به آن دچارند اما راحت از کنار آن می‌گذرند؛ در حالی که این مشکل می‌تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد و در طولانی‌مدت، حتی بر چهره و زیبایی هم تاثیر منفی بگذارد. تنفس دهانی سبب می‌شود استراحت و خواب شبانه ما مختل شود و در طول روز، خواب‌آلودگی و کسالت به سراغ‌مان بیاید و کیفیت زندگی‌مان تحت تاثیر قرار بگیرد. درباره این مشکل نسبتا شایع گفتگویی کرده‌ایم با دکتر مسعود پورشاهی، متخصص ارتودنسی و ارتوپدی ناهنجاری‌های فک و صورت.
آقای دکتر! تنفس دهانی چه زمانی مشکل‌ساز می‌شود؟
به طور طبیعی، تنفس از راه بینی سالم‌تر از تنفس دهانی است. در مسیر بینی هوا تصفیه می‌شود و از نظر دما تنظیم شده و بازده اکسیژن آن هم بیشتر است. البته در فعالیت‌های معمولی در زندگی عادی غالبا تنفس از راه بینی انجام می‌شود ولی وقتی که فعالیت بدنی افزایش پیدا می‌کند به تبع آن تنفس دهانی به تنفس بینی کمک می‌کند. این امر در ورزشکاران به خوبی دیده می‌شود. بنابراین تنفس دهانی می‌تواند مفید باشد اما زمانی که بدون فعالیت خاصی یا ورزش و در اغلب ساعات شبانه‌روز به خصوص هنگام خواب تنفس از راه دهان انجام شود عوارض مختلفی را ایجاد می‌کند که بستگی به شدت و علل آن دارد. آنچه والدین را در خصوص تنفس دهانی کودکان‌شان نگران می‌کند عوارضی است که روی فرم فک و صورت و دندان‌ها دارد؛ با این توضیح که تنفس دهانی در بزرگسالان اثری بر شکل فک و صورت نخواهد داشت.
چه عللی ممکن است سبب شود به جای تنفس از راه بینی، از دهان نفس بکشیم؟
مشکل اصلی، گرفتگی مسیر بینی است که بیماری‌های مختلفی مانند پولیپ بینی، احتقان مزمن بینی، سینوزیت، انحراف بینی و... در آن نقش دارد. عاملی مانند لوزه سوم هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد. البته تنفس دهانی عادتی هم داریم که فرد در مسیر تنفسی بینی مشکل آناتومیک و بیماری انسدادی ندارد اما به تنفس از راه دهان عادت کرده و با تمرین می‌شود مشکل را حل کرد.
تنفس دهانی چه عوارضی دارد؟
خشکی دهان، افزایش پوسیدگی دندان‌ها، خشکی لب‌ها، التهاب و بیماری‌های لثه به دلیل تغییر پوشش طبیعی میکروبی دهان، بوی بد دهان و اثر سوء روی فرم فک‌ها و صورت از عوارض مهم تنفس دهانی است. بازماندن مداوم دهان فشار جانبی روی فک بالا را نیز افزایش می‌دهد. همچنین اگر تنفس شدید دهانی در طول سال‌های رشد، از کودکی تا زمان بلوغ ادامه داشته باشد، فک بالا می‌تواند دچار تنگی یا کاهش عرض شده و سقف دهان عمیق و کام گنبدی‌شکل شود که می‌تواند روی تیغه بینی فشار بیاورد و انحراف بینی ایجاد کند. همه این عوارض مجددا تنفس دهانی را تشدید می‌کنند. دیگر اینکه باز ماندن مداوم دهان، موقعیت زبان و شکل فک پایین را هم می‌تواند تغییر دهد و صورت، حالت دراز و کشیده پیدا می‌کند. از سوی دیگر، فردی که دچار تنفس دهانی است، برای آنکه راحت‌تر نفس بکشد سر خود را به عقب خم می‌کند و این، روی اندام او اثر منفی می‌گذارد.
برای درمان چه باید کرد؟
ابتدا باید تشخیص صحیح داشته باشیم و با ارزیابی و معاینه دقیق بالینی و با کمک رادیوگرافی علت تنفس دهانی را مشخص کنیم. اگر مشکل انسدادی به دلیل آناتومیک و بیماری‌هایی مانند پولیپ یا التهاب لوزه‌ها و غیره باشد درمان توسط متخصص گوش و حلق بینی و با روش‌های دارویی و یا جراحی انجام می‌گیرد. اما اگر تنفس دهانی، صرفا از روی عادت باشد؛ از یک روش تمرینی استفاده می‌کنیم؛ به این شکل که از بیمار می‌خواهیم یک تکه کاغذ را بین لب‌ها نگه دارد و از بینی تنفس کند. به محض باز کردن دهان کاغذ می‌افتد و فرد نسبت به تنفس دهانی خود آگاه می‌گردد. این تمرین به تدریج تنفس دهانی عادتی را رفع می‌کند.
و اگر تنفس دهانی برای یک مدت طولانی انجام شده باشد، چه؟
اگر تنفس دهانی شدید و طولانی باشد، معمولا موجب تنگی فک بالا می‌شود و متخصص ارتودنسی با کمک وسایل خاص به درمان این مشکل اقدام خواهد نمود. زمانی که تنفس دهانی درمان شود و ناهنجاری و مشکلات فک هم درمان شود اثرات سوء روی فرم و شکل فک و صورت بیمار هم برطرف می‌گردد.
منبع:www.salamat.com