کارنامه دولت یازدهم در بافت فرسوده

به گزارش ایسنا، وزارت راه و شهرسازی طی چهار سال گذشته برای ساماندهی وضعیت حاشیه‌نشینان و بافت‌های ناکارآمد،‌ ماموریت‌هایی را به شرکت عمران و بهسازی شهری محول کرد که شناسایی 141 هزار هکتار مساحت بافت‌های ناکارآمد، تهیه طرح‌های بازآفرینی بافت‌های تاریخی و فرسوده در 216 شهر و ارایه برنامه توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی برای 110 شهر از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های این شرکت بوده است.

وزیر راه و شهرسازی در شرایطی حوزه مسکن را تحویل گرفت که شهرها با مشکل اساسی فرسودگی درونی مواجه بودند و طبق آمار عنوان شد حدود 19 میلیون بدمسکن در ایران وجود دارد  و از سوی دیگر مسکن مهر از نیاز واقعی تقاضا که عمدتا در بافتهای حاشیه‌ای و فرسوده شهرها قرار داشت غافل مانده بود. بر همین اساس شرکت عمران و بهسازی شهری که زیرمجموعه این وزارتخانه محسوب می‌شود اولویت برنامه‌های خود را برای سیاست‌گذاری در حوزه توانمندسازی بافت‌های ناکارآمد به کار گرفت.

البته ارایه برنامه توسط یک شرکت نمی‌توانست منجر به ارتقای کیفیت شهرها شود. بر همین اساس وزارت راه و شهرسازی 22 دستگاه را تحت عنوان ستاد ملی بازآفرینی شهری و با هدایت شرکت عمران و بهسازی گرد هم آورد که طی چهار سال گذشته عمده اقدامات در حوزه برنامه‌ریزی انجام گرفت.

سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ملی برای  تهیه و تصویب سندملی راهبردی احیاء، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در تاریخ ششم شهریور 1395 توسط هیئت وزیران صورت پذیرفت. محدوده‌های هدف برنامه‌ مشخص شدند و در این مرحله بود که اعلام شد  140.902 هکتار مساحت کل بافت‌های ناکارآمد شهری در مجموع 544 شهر را تشکیل می‌دهد. در این بین عنوان شد 61.657 هکتار سکونتگاه‌های غیررسمی در 110 شهر، شامل 1100 محله، 55.104 هکتار بافت‌های فرسوده میانی در 465 شهر دارای محدوده مصوب ، شامل 1000 محله و 24.141 هکتار بافت‌های تاریخی در 175 شهر، شامل 600 محله قرار دارد.

یکی دیگر از کارها تدوین برنامه ملی بازآفرینی در ماده 59، 60 و 61 قانون برنامه ششم با رویکرد اقتصاد مقاومتی برای بازآفرینی 2700 محله در افق برنامه بود که به اقداماتی همچون تهیه طرح‌های بازآفرینی شهری بافت تاریخی و بافت فرسوده میانی برای 216 شهر،  شامل 18132 هکتار بافت تاریخی و 38891 هکتار بافت فرسوده میانی و نیز تهیه طرح­های توانمندسازی در سکونتگاه­‌های غیررسمی برای 110 شهر شامل 61657 هکتار پرداخت.

ایجاد شبکه همکاری بین کلیه دستگاه‌ها به‌منظور همراستاسازی برنامه‌ها و اقدامات از جمله ملزومات فعالیت‌ها بود. در این زمینه ستاد ملی بازآفرینی در سطح ملی راه‌اندازی شد که طی چهار سال گذشته 32 جلسه و 370 مصوبه خروجی این جلسات را تشکیل داد.  در سطح استانی نیز تشکیل ‌ستادهای بازآفرینی ایجاد شد که با 934 جلسه و 1280 مصوبه همراه بود.

یکی از چالش‌ها تامین ابزارهای اجرایی برنامه بود که شامل ابزار های مالی و قانونی می‌شد. در بخش ابزارهای مالی ایجاد ردیف­های طرح­های تملک دارایی­های سرمایه­‌ای دولت و ایجاد 9 ردیف با اعتبار بالغ بر 6300 میلیارد ریال در سال 1395 و اعتباری بالغ بر 3700 میلیارد ریال در سال 1396 انجام گرفت. درخصو ص ابزارهای قانونی نیز اقداماتی انجام شد که از جمله آنها می توان به تصویب روش‌های مختلف تامین منابع مالی برای اجرای طرح‌های بازآفرینی، تشکیل صندوق بازآفرینی شهری، راه‌اندازی موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن در بافت‌های ناکارآمد شهری،  مدیریت منابع غیر نقدی(دارائی ها)، صندوق­های نیکوکاری، تامین مالی خرد از طریق راه­اندازی صندوق‌های خرده وام، اختصاص منابع یارانه­ای در اختیار بانک مسکن به تسهیلات نوسازی، تنوع بخشی و اولویت دادن به استفاده از تسهیلات بانکی به متقاضیان نوسازی  نام برد.

ایجاد ابزارهای نهادی از دیگر  فعالیت‌های شرکت عمران و بهسازی بود که در این خصوص به راه‌اندازی نهاد توسعه‌گر و راه‌اندازی  و حمایت از تشکیل نهادهای تسهیل‌گر در محله‌های هدف اقدام کرد.

هم‌چنین از سال 1392 تا 1394 بیش از 600 پروژه و در سال‌های 1395 و 1396 بالغ بر 860 پروژه در 168 شهر و 352 محله، اقداماتی بود که در بحث خدمات روبنایی و توسعه زیرساخت‌ها و فضاهای شهری صورت گرفت.

اما یکی از مهم‌ترین بخش‌های فعالیت به اعطای تسهیلات نوسازی مربوط می‌شد. در این خصوص اعطای 300 هزار فقره تسهیلات بهسازی و نوسازی مسکن در محدوده‌ها و محله‌های هدف در هر سال تا پایان برنامۀ ششم، در هیئت وزیران در سال 1393 به تصویب رسید که البته 35 درصد از 85700 سهیمه ابلاغی اعطای تسهیلات نوسازی مسکن در سال‌های 1394 و 1395 تخصیص پیدا کرد.

نهادینه کردن سیاست‌ها و برنامه‌های بازآفرینی شهری؛ از طریق آموزش، گفتمان سازی، اطلاع رسانی و فعالیتهای فرهنگی-ترویجی، اقدام دیگری بود که در این خصوص می‌توان به اجرای 259 دوره آموزشی و رویداد آموزشی-ترویجی معادل  10.223.000 نفرساعت در سطوح ستادی و استانی، برگزاری 93 نشست تخصصی، تهیه و انتشار 37 عنوان اسناد ترویجی و 44 عنوان کتاب و انتشار 6 1 شماره نشریه، ایجاد شبکه‏ های همکاری با دانشگاه‏ها، موسسات پژوهشی، سازمان‏های مدنی و مردم نهاد فعال به همراه تهیه بالغ بر 18 طرح پژوهشی کاربردی و حمایت از بیش از 200 مورد پایان‏نامه دانشجویی اشاره کرد.