سیگار کشیدن و دیابت نوع ۲

از دیرباز معلوم شده است که سیگار کشیدن سهم عمده‌ای در بار جهانی بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی و سرطان دارد، لیکن اثرهای جانبی آن بر دیابت نوع 2 به طور کلی کمتر شناخته شده است. در واقع در تازه‌ترین برآوردهای انجام شده به‌وسیله مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، در مورد مرگ و میرهای قابل انتساب به سیگار، اثر سیگار کشیدن بر دیابت در نظر گرفته نشده است.
دیابت بار ملی و جهانی قابل ملاحظه‌ای ایجاد می‌کند. به طور تخمینی یک نفر از هر 3 شهروند آمریکایی متولد سال 2000 در طول زندگی مبتلا به دیابت خواهد شد. در حال حاضر تقریبا 21 میلیون نفر در ایالت متحده به دیابت مبتلا هستند و 41 میلیون نفر در مرحله پیش دیابتی (prediabetes) قرار گرفته‌اند. انجمن دیابت آمریکا تخمین می‌زند که دیابت سالانه 132 میلیارد دلار برای جامعه آمریکا هزینه دارد و انتظار می‌رود که این بار اقتصادی تا سال 2020 به 192 میلیارد دلار افزایش یابد. بیش از 150 میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند و انتظار می‌رود که شیوع آن در سطح بین‌المللی تا سال 2025، دو برابر شود. در این شماره JAMA، ویلی (Willi) و همکاران نتایج یک مرور نظام‌مند و فرابررسیِ(متاآنالیز) 25 مطالعه همگروهی متشکل از 2/1 میلیون شرکت کننده و 45,844 مورد دیابت را ارایه می‌کنند و نشان می‌دهند که سیگار کشیدن به صورت مستقیم و غیرمستقیم به میزان قابل ملاحظه‌ای با افزایش خطر دیابت نوع 2 همراه است. اگر چه این مطالعه قادر نیست که تفاوت‌های ظریف در خطر دیابت ناشی از اختلاف تعداد سیگار مصرفی، طول مدت مصرف و الگوهای قطع سیگار را تحلیل کند، یافته‌ها، همراهی قوی را نشان می‌دهند. با وجود برخی شواهد ناهمگون، همراهی به طور کلی قوی و با در نظرگیری الگوهای متعدد مصرف سیگار، خصوصیات
جمعیت شناختی و ویژگی‌های مطالعه، همچنان برقرار است. اگر چه عوامل مخدوشگری همچون شاخص توده بدن و مصرف الکل به طور بالقوه باقی می‌ماند، نتایج نسبت به فرابررسی‌هایی که تعدیل چند متغیری را برای چنین عوامل مخدوشگری به کار برده بودند، اگر قوی‌تر نبود حداقل مشابه بود. علاوه بر این، سیگار کشیدن با وزن بدن رابطه عکس دارد و بر اساس یک کارآزمایی شاهد‌دار تصادفی شده و مطالعات همگروهی آینده‌نگر، الکل با سطوح پایین‌تر قندخون و کاهش خطر دیابت همراه است. بنابراین انتظار می‌رود که عوامل مخدوشگر باقی‌مانده شامل وزن نسبی و الکل رابطه بین سیگار کشیدن و دیابت را کاهش دهد. از این‌رو، یافته‌های مطالعه ویلی و همکاران احتمالا رابطه بین سیگار و دیابت نوع 2 را کمتر از میزان واقعی تخمین می‌زند.
سیگار کشیدن وزن بدن را کاهش می‌دهد ولی با افزایش چاقی مرکزی همراه است که نشانه مهمی از هیپرگلیسمی و اختلال چربی خون است. همچنین نقش سیگار در افزایش التهاب و استرس اکسیداتیو، آسیب مستقیم به کارکرد سلول‌های بتا و اختلال عملکرد اندوتلیال به خوبی شناخته شده است. هر کدام از این موارد قویا در مقاومت به انسولین و خطر دیابت نقش دارد. نشان داده شده است که مصرف سیگار حساسیت به انسولین و تحمل گلوکز را به هم می‌زند. به طور کلی شواهد متعددی از ماهیت علت و معلولی ارتباط بین سیگار و دیابت نوع 2 حمایت می‌کند. با توجه به شواهد قوی علت و معلولی، مهم است که بار دیابت ناشی از سیگار اندازه گرفته شود. با استفاده از تازه‌ترین برآوردهای آمریکا از شیوع فعلی و قبلی مصرف سیگار، برآوردهای مطالعه ویلی و همکاران و فرمول مرسوم خطر منتسب به جمعیت، به طور تخمینی 12% تمام موارد دیابت نوع 2 در ایالات متحده را می‌توان به سیگار نسبت داد. این درصد در جمعیت‌های با نسبت بالای سیگار کشیدن بالاتر هم هست. به علاوه با توجه به این که دیابت نوع 2 مسوول 95% از 6/20 میلیون دیابت بزرگسالان است، تخمین زده می‌شود که 3/2 میلیون بیمار دیابتی در ایالات متحده و در نتیجه 9/14 میلیارد دلار از 132 میلیارد دلار هزینه دیابت به سیگار کشیدن مربوط شود. دیابت همچنین سهم عمده‌ای در سایر علل منجر به مرگ خصوصا مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی دارد. یک مرور بزرگ بین‌المللی نشان می‌دهد که 21% از تمام مرگ‌های ناشی از بیماری‌های کرونری قلب و 13% از مرگ‌های ناشی از سکته مغزی به سطوح بالای گلوکز خون نسبت داده می‌شود. دیابت و سطوح بالای گلوکز همچنین به سهیم بودن در بار بیماری سرطان مظنون است و با 20% تا 30% افزایش نسبی خطر کلی سرطان همراه است و حتی رابطه قوی‌تری با چند نوع شایع سرطان دارد. تاکنون، چنین سهم عمده‌ای از بار مرگ و میر در جدول‌بندی آمارهای مرسوم علت مرگ و تحلیل مرگ و میر ناشی از آن به بیماری دیابت نسبت داده نشده است. بنابراین اگر چه مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، دیابت را با 74000 مرگ در سال 2003 به‌عنوان ششمین عامل مرگ در ایالات متحده طبقه‌بندی کرده است، احتمالا بار کلی مرگ و میر ملی و جهانی دیابت و همچنین اثر سیگار کشیدن بر آن پایین‌تر از میزان واقعی تخمین زده شده است.
با توجه به اثر قابل ملاحظه سیگار کشیدن روی خطر دیابت، باید توجه به غربالگری بالینی معطوف شود. از آن جایی که دیابت در حال حاضر بسیار کمتر از میزان واقعی تشخیص داده می‌شود و برآورده می‌شود که 50% - 30% همه موارد دیابت از نظر بالینی تشخیص داده نمی‌شوند، انجمن دیابت آمریکا غربالگری عمومی را برای موارد تشخیص داده نشده دیابت هر 3 سال یک بار در مردان و زنان 45 ساله و مسن‌تر توصیه می‌کند. با این حال تا سال 2003، کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده(1) غربالگری جامع بالینی را برای اختلالات قندخون تصویب نکرده بود و توصیه‌های رایج فقط بر غربالگری بزرگسالان مبتلا به پر فشاری خون و چربی‌خون بالا اشاره داشته است. هر چند توصیه‌های جدید در حالت تعلیق قرار دارد، با توجه به افزایش بروز دیابت نوع 2 به همراه کشیدن سیگار، مهم و محتاطانه است که پزشکان سطوح گلوکز خون را در سیگاری‌های فعلی و قبلی، غربالگری و به دقت پایش کنند.
علاوه بر این، توصیه‌های مربوط به پیشگیری از دیابت نوع 2 همراه با غربالگری بالینی باید اجتناب از سیگار کشیدن و اصلاح شیوه زندگی را در برداشته باشد. اگر چه یک نگرانی شایع درباره قطع سیگار اضافه وزن متعاقب آن است، افزایش فعالیت بدنی به میزان متوسط، تقریبا 2 کیلوگرم اضافه وزن ناشی از قطع سیگار را به میزان زیادی به حداقل می‌رساند و نشان می‌دهد که کشیدن سیگار، ورزش و چاقی که موضوعات سلامت عمومی هستند به طور تفکیک‌ناپذیری در هم تنیده‌اند. پیشگیری اصلی جمعیت از ابتلا به دیابت نوع 2 از طریق اجتناب از سیگار کشیدن و اصلاح شیوه زندگی از طریق ترکیبی از کنترل وزن در محدوده سلامت، فعالیت بدنی منظم، مصرف متوسط الکل و رژیم غذایی صحیح به دست می‌آید. به طور تخمینی 91% تمام موارد دیابت نوع 2 با اجتناب از مصرف سیگار و اصلاح شیوه زندگی قابل پیشگیری است.

اگر چه انتظار می‌رود که مرگ و میر ناشی از سیگار در کشورهای پردرآمد بین سال‌های 2030 - 2002، به میزان 9% کاهش یابد، به نظر می‌رسد که بار بیماری ناشی از تنباکو، جدای از اثر سیگار بر دیابت نوع 2، در کشورهای با درآمد کم و متوسط حداقل 2 برابر شود و از 4/3 میلیون به 8/6 میلیون برسد. اثر هم افزایی بین افزایش اخیر چاقی و شیوع مصرف سیگار در ممالک در حال توسعه نشانه شومی از بالا رفتن بیشتر بار دیابت و سایر بیماری‌های مزمن است. در ایالات متحده سیگار کشیدن بیشتر در رده سطح اقتصادی‌ـ‌ اجتماعی پایین جامعه و گروه‌های اقلیت دیده می شود. علاوه بر این، در حالی که افزایش شیوع چاقی ادامه دارد، کاهش میزان مصرف سیگار در ایالات متحده در چند سال اخیر متوقف شده است.
بنابراین تمرکز بیشتری در مقوله سلامت عمومی و مداخلات بالینی مورد نیاز است تا جلوی مصرف تنباکو را بگیرد و ترک سیگار را افزایش دهد. همان‌طور که به طور مشترک انجمن دیابت آمریکا، انجمن قلب آمریکا و جامعه سرطان آمریکا مشخص کرده‌اند، پیشگیری از دیابت، بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی و سرطان موارد مشترک زیادی دارد که تمرکز اصلی آن بر اجتناب از مصرف سیگار است.
منبع:www.salamat.com
/ع