مرکز علوم و ستاره شناسی تهران وابسته به معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 1 با هدف آشنایی دانش آموزان، دانش پژوهان و عموم مردم با علوم پایه به صورت عملی در سال 1379 در زمینی به مساحت 6000 متر مربع و 3000 متر مربع زیر بنا در دو طبقه و در محیطی زیبا و خرم بنا گردید. در تبیین این هدف بازدیدکنندگان قادرند آزمایش های لازم را به کمک اطلاعات مکتوب مجاور هر دستگاه و با استفاده از راهنمایی کارشناسان انجام دهند. با این نگرش امکاناتی فراهم شده که افراد با رده های مختلف تحصیلی با مفاهیم علوم پایه آشنا شده و از نزدیک ابزار را لمس نمایند. از جمله این علوم می توان به ستاره شناسی، فیزیک، شیمی، ریاضی و … اشاره نمود. اینک به معرفی قسمت های مختلف این مرکز می پردازیم.
واحد علمی
این بخش شامل:
تالار کهکشان: سقف این تالار به صورت گرافیکی و الکترونیکی به گونه ای طراحی شده است که آسمان شب( نیم کره شمالی ناظر زمینی) به همراه منظومه شمسی، صور فلکی، ستارگان و دیگر اجرام آسمانی به صورت سمعی و بصری مشاهده می گردد. تالار کهکشان با ظرفیت 70 نفر و به صورت دو منظوره قابل بهره برداری می باشد؛ به همین منظور سمینارهای علمی و فرهنگی، همایش ها، جشنواره ها، مراسم های مختلف نیز در این سالن برگزار می گردد.امکانات سمعی بصری موجود در این سالن عبارتند از: ویدئو پروژکشن، کامپیوتر، سیستم صوتی، آمپلیجفایر و پرده ی نمایش.
رصد خانه: این مرکز گنبدی شکل مجهز به یک تلسکوپ 12 اینچ بازتابی مدل Meade LX200 EM، 3 دستگاه تلسکوپ بازتابی، یک دستگاه تلسکوپ شکستی سیار ، 3 دستگاه دوربین دو چشمی با پایه(20×10) و (100×20)، یک نوع CCD پیشرفته جهت عکاسی نجومی و یک دستگاه تصویر بردار اعماق آسمان(Deep Sky Imager) می باشد. در این بخش علاقمندان می توانند(در صورت مساعد بودن شرایط جوی) در روز خورشید، و در شب های رصدی، سیارات – ماه و اجرام غیر ستاره ای را رصد نمایند.
سالن ترازوها: در این سالن پنج ترازوی زمین، ماه، مریخ، مشتری و خورشید قرار داردکه دانش پژوهان می توانند وزن خود را بر روی این اجرام اندازه گیری کرده و علت تفاوت آن را بررسی کنند.
سالن فیزیک: بیش از 12 آزمایش در زمینه مکانیک ، نور، صوت ، الکتریسیته ، مکانیک سیالات و … که دانش پژوهان می توانند با عملیاتی کردن مباحث تئوری فیزیک به طور کامل آشنا می شوند.
تالار تفکر: این مجموعه شامل (50+) 12نوع دستگاه فکری از جمله برج برهما، هفت تکه عقل، بند در بند و .. می باشد که بازدیدکنندگان در تمامی رده های سنی با حل معماهای مختلف ، خلاقیت ذهن خود را آزمایش و وادار به اندیشیدن می نماید. لازم به ذکر است این تالار با افزایش ابزارهای علمی- فکری به طور متناوب، تجهیز می گردد.
سالن شیمی: در این بخش بازدیدکنندگان با آزمایش کیمیاگری اسلامی و مدرن ، مدل DNA و … آشنا می شوند.
هواشناسی: دراین بخش می توان تعیین دمای سطح زمین ، عمق نیم متری، یک و نیم متری از سطح زمین را بررسی نمود.
( جعبه اسکرین): که به کمک دماسنجهای خود کمترین و بیشترین دمای شبانه روز را تعیین می کند .
( دما سنج رطوبتی ):که به کمک این دماسنج وتشت تبخیر می توان رطوبت هوا را تعیین نمود.
(تشت تبخیر و باران سنج): که تغییررطوبت هوا و ارتفاع بارش برف و باران را مشخص می نماید.
(آفتاب نگار): که به وسیله آن می توان ساعات های آفتابی روز و ظهر شرعی را تعیین نمود. ( در صورتی که هوا آفتابی باشد.)
ساعت آفتابی: یک نوع زمان سنج قدیمی است که بر اساس ارتفاع خورشید در آسمان کار می کند و می تواند زمان را با دقت 5 دقیقه به ما نشان دهد یعنی زمانهای کمتر از 5 دقیقه را نشان نمی دهد مثلا ساعت 9:47 با این ساعت ، قابل اندازه گیری نیست ولی 9:30 ، 9:35 ، 9:40 و … می توان با این ساعت رویت نمود.
بخش انرژی: این بخش شامل دستگاه های علمی در زمینه انرژی می باشد که علاقه مندان و دانش پژوهان به کمک آن می توانند ذخیره سازی انرژی، تولید و تبدیل انرژی را بیازمایند . علاقه مندان ( در تمامی سطوح و مقاطع تحصیلی ) قادر خواهند بود با آزمایشات علمی در بخش انرژی، به اطلاعات و اندوخته های علمی خود بیافزایند.
واحد آموزش
مرکز علوم و ستاره شناسی تهران علاوه بر فعالیت بخش های بازدیدی،امکاناتی همچون برگزاری دوره های آموزشی مختلف در رده های سنی متفاوت، جهت علاقمندان و دانش پژوهان مهیا نموده که در ذیل به شرح مختصری از آن می پردازیم.
برگزاری دوره های آموزشی متنوع علمی، کارگاه ها، انتخاب اساتید، برنامه ریزی زمان بندی کلاسها، تهیه رزومه اساتید برتر کلاسهای مختلف، ثبت نام کلاسها به صورت دوره ای و… از جمله فعالیت های این بخش به شمار می رود.
