آیا لواشک خاصیت دارد ؟

مقدمه
 

لواشک از جمله فرآورده هایی است که مورد علاقه همه افراد به ویژه کودکان می باشد. با توجه به ماده اولیه لواشک که شامل انواع میوه ها است بنابراین تا حدی فواید میوه را دارا بوده و به مصرف سایر تنقلات ( مثل چیپس و پفک ) ارجح می باشد.
با مصرف لواشک های بسته بندی شده که با مجوزهای بهداشتی تولید می شوند، نگرانی آلودگی آنها نیز برطرف می گردد. این مقاله به اختصار ویژگی ها و خواص غذایی لواشک را بیان می کند.

تعاریف
 

لواشک :
فرآورده ای است که از یک، دو و یا چند میوه ( که بهتر است میوه تازه باشد ) پس از فرآیند ویژه، معمولاً به صورت ورقه تهیه، بسته بندی و عرضه می شود.
انواع لواشک شامل لواشک تک میوه ای، دو میوه ای و چند میوه ای می باشد.
مواد افزودنی :
به موادی گفته می شود که برای دگرگونی یا پایداری رنگ، بهبود مزه یا بو و بهبود بافت کیفی فرآورده و همچنین برای جلوگیری از دگرگونی های شیمیایی و یا فساد بیولوژیکی به فرآورده افزوده می گردد.

روش تهیه :
 

لواشک در واقع نوعی عصاره تغلیظ شده میوها است که متخصصان به آن اکستراکت می گویند و با خشک کردن به دست می آید. خشک کردن از ساده ترین و متداول ترین روش های نگهداری مواد غذایی است که در کشورهای مختلف به شکل های گوناگون از روش های سنتی تا الگوی صنعتی انجام می شود. از آنجایی که در تهیه لواشک خانگی باید آن را در فضای آزاد و در معرض نور خورشید قرار داد، باید به بهداشتی بودن محیطی که لواشک در آن قرار می گیرد نیز اطمینان داشت ( با قرار دادن یک توری نازک روی آن می توان آن را از گزند حشرات و گرد و خاک محافظت نمود ). امروزه با توجه به توسعه صنایع غذایی روش های تهیه لواشک هم تحول یافته و نمونه های جدید این فرآورده با نظارت و رعایت اصول بهداشتی تولید می شود.

خواص غذایی لواشک
 

غیر از نمک که برای جلوگیری از فاسد شدن انواع لواشک صنعتی افزوده می گردد و از معایب این ماده غذایی محسوب می شود، ولی ریزمغذی های مفید و برخی ویتامین ها به میزان خوبی در لواشک وجود دارند. لواشک دارای ویتامین های A و B و مواد معدنی ( مخصوصا پتاسیم و کلسیم ) می باشد که به دلیل کالری پایین آن، به عنوان یک میان وعده مناسب می باشد و مصرف آن چاقی را به دنبال ندارد. خواص لواشک را باید با توجه به میوه اولیه آن شناخت. مثلا لواشک آلو برای درمان یبوست مفید است و لواشک سیب اثر عکس دارد. یا لواشک زغال اخته نیز با توجه به مواد ضد میکروبی خود می تواند در پیشگیری از عفونت های ادراری در خانم ها مفید واقع شود. در ادامه برخی از اثرات گزارش شده برای بعضی از لواشک ها بیان می شود:

لواشک لیمو :
 

دارای خواص اسیدی ضد عفونی کننده قوی است که برای دفع سنگ کلیه، آلرژی و لاغری موثر می باشد. همچنین به واسطه ترکیبات آنتی اکسیدان، خاصیت ضد سرطانی دارد.

لواشک انار :
 

در کنترل اوره و کلسترول و دفع سموم و تعدیل مایعات بدن بسیار مفید است.

لواشک آلو :
 

ضد باکتری و ویروس، ایجاد کننده تحریکات در روده و موثر در تنظیم کار دستگاه گوارش. این لواشک برای افرادی که ناراحتی معده و کم خونی دارند مفید است و برای سنین مختلف توصیه می شود.

لواشک زغال اخته :
 

در کاهش خطر بروز عفونت های مجاری ادرای و رفع بی خوابی موثر است.

ترکیبات :
 

در جدول زیر ترکیبات 2 نوع لواشک ( در 100 گرم ) گزارش شده است:

نوع ترکیبات	لواشک لیمو	لواشک زرشک
فروکتوز (گرم)	2/16	24
فیبر خام (گرم)	5/2	193/0
سدیم ( میلی گرم)	6/2	----
آهن ( میلی گرم)	3/43	45/13
انرژی ( کیلو کالری)	8/352	54/233

ویژگی ها:
 

ویژگی های فیزیکی :
 

- لواشک باید بدون آفت زنده ( مانند شش پایان ، کنه ها و کپک ها ) باشد .
- ضخامت ورقه لواشک نباید از یک میلیمتر کمتر و از 5 میلیمتر بیشتر باشد و حتی الامکان یکنواخت باشد.
- لواشک باید به رنگ طبیعی میوه های به کار رفته در تهیه آن و یا کمی تیره تر باشد.
- لواشک باید دارای بو و مزه طبیعی میوه به کار رفته در تهیه آن بوده و بو و مزه بیگانه مانند ترشیدگی، سوختگی یا کپک زدگی نداشته باشد.
- مواد خارجی دیدنی ( تکه های پوست، هسته، دانه و دم میوه، برگ، خاک و شن، کاه و ...) در لواشک نباید وجود داشته باشد.

ویژگی های شیمیایی :
 

حداکثر رطوبت لواشک 15 درصد، حداکثر خاکستر کل 4/5 درصد ( برای لواشک زردآلو تا 5 درصد و برای لواشک آلو تا 7 درصد )، حداکثر خاکستر نامحلول در اسید 0/1درصد ، حداکثر اسیدیته کل لواشک برحسب اسید سیتریک 7 درصد ( برای میوه های ترش مانند زرشک، غوره، انار، آلو و زغال اخته تا 10 درصد ) و میزان PH باید بین 4/5 - 2/5 باشد.
باقیمانده دود گوگرد ( انیدرید سولفورو ) در لواشک تهیه شده از میوه های خشک که در فرآیند آنها از دود گوگرد بهره گیری شده ( مانند زردآلو ) نباید از 200 بخش در میلیون (ppm) بیشتر باشد.

مواد افزودنی :
 

به جز مواد زیر هیچ ماده دیگری نباید به لواشک افزوده شود:
- نمک خوراکی ( نمک طعام ) حداکثر 2 درصد ( اگر در ترکیب لواشک بیش از 70 درصد غوره، زرشک، انار و یا آلو به کار رفته باشد، افزودن نمک تا 3 درصد بلامانع است ).
- مواد شیرین کننده مانند ساکاروز و گلوگز.
- اسیدهای میوه ای مانند اسید سیتریک، اسید مالیک و اسید تارتاریک .
- بوافزاهای طبیعی با منشاء گیاهی.
یادآوری : افزودن هر گونه مواد طعم دهنده و نگهدارنده به لواشک غیر مجاز می باشد.

ویژگی های میکروبیولوژی :
 

ویژگی های میکروبیولوژی لواشک به شرح زیر می باشد:

نوع میکروارگانیسم	حد مجاز در گرم
شمارش باکتری های هوازی مزوفیل	200
شمارش کپک	100
شمارش مخمر	100

نکته :
 

بهداشتی بودن لواشک یک موضوع بسیار با اهمیت است که قبل از مصرف لواشک باید به بهداشتی بودن (اطمینان از دارا بودن مجوزهای بهداشتی ) و خواص غذایی آن توجه داشت.

شرایط بسته بندی:
 

- بسته بندی لواشک باید به گونه ای باشد که فرآورده را در برابر رطوبت، آفت ها و عوامل فاسد حفظ نماید .
- لوازمی که برای بسته بندی لواشک استفاده می شود باید سالم، نو، خشک و بدون بوی ناخوشایند باشد.
- تکه های بریده شده لواشک باید متناسب با وزن آنها در ظروف مناسب و مجاز در صنایع غذایی ( مانند سلوفان، پلی اتیلن ویژه مواد خوراکی ) بسته بندی گردد.
بهتر است هر ورقه لواشک در یک بسته کوچک بسته بندی شود.

موارد نشانه گذاری :
 

بر روی ظروف یا پوشش های بسته بندی، باید موارد زیر به طور واضح درج گردند:
- نام و نوع کالا.
- نام و نشانی سازنده.
- شماره پروانه ساخت وزارت بهداشت .
- عبارت « ساخت ایران » .
- وزن خالص به گرم یا کیلوگرم .
- تاریخ تولید و پایان مصرف .
- شماره سری ساخت .
- مواد به کار رفته به ترتیب مقدار .
منبع: دنیای تغذیه 97