بحران تالاب «آق‌گل» ملایر از سال 88 آغاز شد؛ بحرانی که روند اکولوژیک تالاب را مختل کرد و این روند تا پایان سال 94 هم ادامه یافت. سال گذشته بود که خبر وخیم‌شدن شرایط در تالاب آق‌گل در رسانه‌ها منتشر شد.
به گزارش ، وقایع اتفاقیه نوشت: خبری که واکنش سریع مسئولان را درپی داشت و آنها با سرعت اعلام کردند که شرایط تالاب را بررسی و اقدامات لازم را هم انجام خواهند داد. واکنش‌ها در میان مسئولان و مردم تا جایی بود که نماینده مردم ملایر در مجلس از دولت خواست تا تالاب آق‌گل ملایر همانند دریاچه ارومیه احیا شود. از‌سوی‌دیگر در فاصله چند روز کمپین‌های مردمی حمایت از احیای این تالاب به راه افتاد تا احیا مسیر خود را سریع‌تر از همیشه دنبال کند تا اینکه روز گذشته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان همدان به خبرنگاران گفت: 70 درصد برنامه عملیاتی احیای تالاب آق‌گل انجام شده است.
با برداشت‌کنندگان آب برخورد می‌شود
محمدرضا محمدی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان همدان می‌گوید: از سال 95 اقدامات برای احیای تالاب آق‌گل آغاز شد و مشکلات و راهکارها در‌این‌زمینه مورد بررسی قرار گرفت. دراین راستا تکالیف دستگاه‌ها احصا شد و آب منطقه‌ای استان، وظیفه کنترل برداشت چاه‌های اطراف تالاب را برعهده گرفت. او با بیان اینکه جهاد کشاورزی برنامه تغییر کشت در تالاب را در نظر گرفت و از طریق محیط‌زیست و مقامات قضایی برخورد جدی با برداشت‌کنندگان آب تالاب در برنامه آمد، گفت: تنویر افکار عمومی ساکنان حاشیه تالاب نیز آغاز شد. دستگاه‌های مربوطه، طی جلسه‌ای که در استانداری همدان برگزار شد، گزارشی از روند اقدامات ارائه کردند اما بااین‌حال، به نظر می‌رسد شدت و تداوم اقدامات با سطح مورد انتظار فاصله دارد. ادامه رویه نامناسب کشت یونجه و فک پلمب چاه‌ها توسط صاحبان چاه‌ها، از مواردی بود که تأثیر اقدامات را کاهش داد و امیدواریم دستگاه قضایی استان برخورد جدی‌تری در این خصوص داشته باشد. محمدی با بیان اینکه از ساکنان حاشیه تالاب به منظور کمک به حفظ و احیای تالاب کمک خواسته‌ایم، گفت: از طریق امام‌جمعه و شورای اسلامی اسلامشهر آق‌گل و ارتباط چهره به چهره اعضای سازمان‌های مردم‌نهاد با جامعه محلی برای تشریح فواید تالاب، مطالبی عنوان شده اما این مشکل فرااستانی است و محیط‌زیست، کشاورزی و آب منطقه‌ای استان‌های مرکزی و همدان درباره آن وظیفه دارند.
از طریق وزارت نیرو، پیگیر رفع اختلافات بین‌استانی درباره تالاب آق‌گل هستیم که هنوز نتیجه مستندی دراین‌باره به دست نیاورده‌ایم. باتوجه به اینکه 70 درصد برنامه عملیاتی برای احیای تالاب آق‌گل انجام شده، باید به این ظرفیت استانی توجه بیشتری شود. او اضافه کرد: طی یکی، دو سال اخیر باتوجه به بارش‌های نسبتا مناسب، رفتار اکولوژیک معقولی از تالاب آق‌گل دیده‌ایم و می‌توان گفت تالاب به روند طبیعی خود بازگشته است. چشم‌انداز زیبای تالاب آق‌گل به منظور استفاده گردشگران، ظرفیت مناسبی برای گردشگری استان است که در این خصوص به نظر می‌رسد ورود استانداری و میراث فرهنگی و گردشگری استان، مثمر‌ثمر خواهد بود. رویکرد جدی آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی برای حیات آق‌گل ضروری است.
کمپین مردمی برای نجات تالاب
تیر سال گذشته اداره روابط عمومی محیط‌زیست استان همدان از راه‌اندازی کمپین مردمی با هدف احیای تالاب آق‌گل ملایر توسط اعضای کانون رسانه حامی محیط‌زیست استان همدان خبر داد. کمپینی که فعالیت او در راستای حمایت از تالاب و تلاش برای احیای آن به کمک مردم و مسئولان بود. کمپین «تالاب آق‌گل زنده است»، قصد دارد از طریق رسانه‌های مجازی، مکتوب و اینترنتی از خشکی تالاب جلوگیری کند.
تالاب فصلی آق‌گل در مساحتی افزون بر 830 هکتار در شهرستان ملایر قرار گرفته و منبع تغذیه آن از رودخانه قره‌چای از زیرحوزه کمیجان و بارندگی‌های زمستانه است. قسمتی از این تالاب در استان مرکزی قرار گرفته و به‌دلیل تأمین‌نشدن حقابه تالاب آق‌گل، از سال 88 با خشکی آن مواجه بودیم بااین‌حال در سال‌های گذشته به‌دلیل بارندگی‌های خوب زمستانه حدود صد هکتار از آق‌گل آبگیری شد و اکنون به سرعت در حال خشک‌شدن است. حدود 31 گونه پرنده آبزی و کنارآبزی در تالاب ثبت شده است. مسئولان می‌گویند این تالاب یکی از مناطق شکارممنوع استان همدان است و در سال جاری چندین پرونده قضایی علیه متجاوزان به حریم آب تالاب تشکیل شده است اما با توجه به برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دشت کمیجان و کوتاهی شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی درباره تأمین سالانه دو میلیون مترمکعب حقابه آق‌گل، با خشکی تالاب مواجه هستیم.
دشت کمیجان که تالاب در آن واقع شده است، دچار بیلان منفی آب شده و سالانه حدود 35 میلیون مترمکعب افت آب را داراست و اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان همدان، مجدانه پیگیر موضع حقابه تالاب آق‌گل هستند. تالاب آق‌گل، بزرگ‌ترین تالاب طبیعی استان همدان است. به گفته روابط عمومی محیط‌زیست استان همدان باوجود مکاتبات متعدد از سوی استاندار همدان و مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست با وزیر نیرو و استاندار استان مرکزی و درخواست‌های مکرر برای تشکیل جلسه از طرف اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان و شرکت آب منطقه‌ای همدان برای حل موضوع تالاب، اتفاقی دراین‌باره رخ نداده و آب منطقه‌ای استان مرکزی اقدام مؤثری انجام نداده است.
برداشت‌های غیرمجاز آب، عامل نابودی تالاب
نماینده شبکه تشکل‌های محیط‌زیست همدان با اشاره به دلایل قرارگرفتن موضوع آب در صدر بحران‌های زیست‌محیطی و حیاتی استان همدان می‌گوید: عدم توجه به حقابه‌های سطحی و زیرسطحی، بی‌کفایتی مدیران تا به امروز در بررسی و مطالعه چالش‌های مدیریت آب، حفر چاه‌های عمیق به نیت کسب آب بلااستفاده در سفره‌های زیرزمینی، ازبین‌بردن حقابه همه رودخانه‌های استان همدان با ایجاد بندها و سدهای خاکی و حتی تغییر مسیر آنها، نبود برنامه مدون و مشخص حفاظت از آب و توجه به نظرات نمایندگان به جای توجه به قوانین مدون برای مدیریت آب در استان، از عوامل چالش آفرین در حوزه منابع آبی است. به گفته محمد سوزن‌چی در استان همدان سه تالاب طبیعی به نام‌های «چم‌شور»، «آق‌گل» و «پیرسلمان» وجود دارد که هر سه تالاب با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند. در فصل پاییز و زمستان با بارش باران و برف، اغلب این تالابها جان می‌گیرند ولی به تابستان نرسیده، از تالاب چند «نی» بیشتر باقی نمی‌ماند. با توجه به بررسیهای انجام‌شده توسط تشکل‌های محیط‌زیستی استان همدان و همچنین با توجه به نظرات کارشناسان حوزه تالاب در همدان، بزرگ‌ترین چالش تالاب‌های همدان، موضوع رعایت‌نکردن حقابه این تالابهاست که خوشبختانه با توجه به تغییر مدیریت در اداره کل محیط‌زیست استان همدان، پیگیری برای بازگرداندن حقابه این تالابها در دستور کار قرار گرفته است.
