یخچال زواره

یخچال از جمله آثار تاریخی و بناهای سنتی زواره است. عنصر اصلی یخچال را گل و خشت تشکیل می دهد. ساختار فیزیکی آن مخروطی شکل با دیواره‌های دوایری ضخیم است که دوایر پایین بزرگتر بوده و هرچه به طرف بالا اوج گرفته دوایر تنگ تر شده اند تا در یک نقطه ای چون راس مسدود شده است.

فضای داخل یخچال بسیار مرتفع و از زیبایی ویژه ای برخوردار است و مغاکی از سنگ چین به عمق 4 متر گرداگرد آن را با حاشیه ای یک متری در بردارد که محل تردد است. پله های سنگی در نقطه ای از سنگ چین دوایری را بریده و به کف یخچال که مخزن یخ است راه دارد این یخچال مخروطی شکل دارای دو درگاه نعلی مانند در روبروی همدیگر است که دو قطعه زمین در مجاور درگاهها به نام خدرو که یک متر عمق دارند گسترده است. امروزه این دو قطعه زمین به صورت مسطح آسفالت شده است در قدیم در فصل زمستان به ویژه شبهای یخبندان آب را در این دو قطعه زمین جاری می کرده اند و در سرمای شب آب به صورت یخ درآمده و یخها را با ضرب تبر شکسته و در داخل مخزن یخچال انباشته و درگاهها را مسدود می کردند و در فصل تابستان به ویژه تیر و مرداد روزنه ای از دربها را باز ویخ را میان مردم توزیع می‌کردند. در وسط یخچال چاهی دیده می شود که سرپوشیده است وگویا برای آب جاری از یخها بوده است.