تاریخ خبر : 1392/12/11 – خبرگزاری میراث فرهنگی – گردشگری – مقام معظم رهبری به دولت، مجلس و قوه قضائیه رهنمود دادند که سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را “بی درنگ و با زمان‌بندی مشخص” اجرا کنند. این سیاست‌ها شامل کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و کاهش هزینه‌های عمومی است.
مقرر شده است که دولت درآمدهای خود را از مالیات افزایش دهد و سهمی از درآمدهای نفتی که به صندوق توسعه ملی می رود هر سال نسبت به سال قبل افزایش یابد تا جایی که وابستگی بودجه سالانه به درآمدهای نفتی به صفر برسد.
ضربه پذیری درآمدهای نفتی نیز باید از طریق انتخاب “مشتریان راهبردی”، تنوع دادن به روش های فروش، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش فرآورده های نفتی و افزایش صادرات گاز، برق و محصولات پتروشیمی کاهش یابد.
در این راستا «حسن روحانی»رئیس‌جمهور در نامه‌ای خطاب به اسحاق جهانگیری – معاون اول رئیس‌جمهور – تاکید کرد که اقدامات لازم جهت جلب مشارکت گسترده همه نهادها و آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی صورت گیرد.
اما آنچه در یازده فرمان روحانی خطاب به جهانگیری برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و سند چشم‌انداز مورد توجه قرار نگرفته، گردشگری است.
با توجه به آنکه گفته می‌شود اقتصاد ایران در چند سال اخیر در اثر تحریم های بین المللی و سیاست های دولت پیشین، به شدت تحت فشار بوده و وضعیتی بحرانی پیدا کرده است می‌توان با استناد به تجربه کشورهای دیگر در حوزه گردشگری این بخش را که همواره از آن به عنوان صنعت نام برده می‌شود مد نظر قرار داد.
گردشگری اقتصادی یا فرهنگی !
«اردشیر اروجی» کارشناس برنامه‌ریزی میراث‌فرهنگی و گردشگری در این خصوص به CHNگفت: «گردشگری در دنیا پس از خودروسازی و نفت به عنوان سومین منبع اشتغالزا و درآمدزا محسوب می‌شود. به طور مثال می‌توان به همسایه‌مان، ترکیه اشاره داشت. ترکیه زمانی از ما عقب‌تر بود اما وقتی تصمیم گرفت به عنوان میثاقی ملی، گردشگری را توسعه دهد توانست بیشتر از آنچه که ما از نفت درآمد داریم، درآمد داشته باشد. تمام این امور درحالی اتفاق می‌افتد که ترکیه نه تنها هیچ مواد خامی صادر نمی‌کند بلکه با معرفی فرهنگ و جاذبه‌هایش پول هم در می‌آورد.»
او با تاکید برآنکه باید زمینه‌های رشد گردشگری در کشور فراهم شود تصریح کرد: «دو تفکر متفاوت درخصوص توسعه گردشگری در کشور وجود دارد که مانع رشد این صنعت می‌شود. عده‌ای نگاه مثبتی به گردشگر داشته و بعضا هم بر این باور هستند که تهاجم فرهنگی را با خود همراه دارد و از دیگر سو حضور گردشگران در سایت‌های تاریخی و میراثی، سبب تخریب این آثار می‌شود. اما گروه دیگر معتقد هستند گردشگر ارز آور و اشتغال‌زاست، سبب ارتباط بین ملت‌ها می شود و رونق گردشگری به معنای وجود امنیت است.»
این استاد دانشگاه معتقد است: «تا زمانی که این دو دسته با هم همگون نشوند به جایی نخواهیم رسید.باید بتوان این دو گروه افراط و تفریط را مدیریت کرد تا بتوان از مزایای خوب گردگشری بهره مند شد.»
گردشگری در دنیا پس از خودروسازی و نفت به عنوان سومین منبع اشتغالزا و درآمدزا محسوب می‌شود
به گفته اروجی، اگر صنعت گردشگری مدیریت شده در کشور پیش رود می توان از آن به عنوان یک عامل مهم در اقتصاد مدیریتی یاد کرد چراکه سابقه 7 هزار ساله تاریخ و تمدن ایران می‌تواند گردشگران جهانی را به سوی خود جذب کند.
به گزارش CHN، جهانیان مارا به عنوان کشوری با تولیدات کشاورزی خاص یا خودروساز نمی‌شناسند بلکه ایران را با هویت تاریخی و فرهنگی می شناسند که در کنار چین، یونان و مصر یکی از 7 تمدن اولیه بشر در آن شکل گرفته و به تبع آن تمایل دارند از این جاذبه‌ها دیدن کنند.
این کارشناس برنامه‌ریزی میراث‌فرهنگی و گردشگری معتقد است: «مهمترین مزیت نسبی ما در دنیا مزیت تاریخی فرهنگی است. با آوردن این مزیت در گردشگری می توان به عنوان یک عامل مهم در اقتصاد مقاومتی از گردشگری یاد کرد که هم درآمدزا باشد هم اشتغالزا.»
توسعه گردشگری نیازمند تفاهم ملی است
اروجی با اشاره به آنکه تحقق توسعه گردشگری نیازمند تفاهم ملی است خاطرنشان کرد: «باید یک میثاق ملی مفهومی برای گردشگری تهیه کنیم. برای تحقق آن نیاز است تا سیاست‌های کلی توسعه گردشگری توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام، بخش خصوصی و سازمان میراث و گردشگری آماده و به کلیه دستگاه‌ها ابلاغ شود. در چنین شرایطی ارگان‌ها و سازمان‌های مرتبط با گردشگری فعالیت‌های فرسایشی نخواهند داشت و فعالیت‌ها هم افزایی دارند که سبب توسعه و رشد گردشگری خواهد شد.»
اردشیر اروجی:
اگر صنعت گردشگری مدیریت شده در کشور پیش رود می توان از آن به عنوان یک عامل مهم در اقتصاد مدیریتی یاد کرد چراکه سابقه 7 هزار ساله تاریخ و تمدن ایران می‌تواند گردشگران جهانی را به سوی خود جذب کند
به گزارش CHN، مجمع جهانی اقتصاد در گزارش سال 2013 خود، رتبه ایران از نظر شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری را در سال 2012 از میان 140 کشور، 98 اعلام کرده که نشان دهنده صعود 16 پله‌ای نسبت به سال 2011 است.
همچنین بر اساس گزارش مذکور، در سال 2012، کل میزان تولید ناخالص ملی بخش گردشگری در ایران به طور مستقیم معادل 11 میلیارد و 369 میلیون دلار برآورد می‌شود که معادل 2.4% کل تولید ناخالص ملی کشور است. این رقم با احتساب تولید ناخالص ملی غیر مستقیم حاصل از فعالیت‌های صنعت گردشگری، به رقمی بالغ بر 30 میلیارد و 342 میلیون دلار می‌رسد که معادل 6.3% کل تولید ناخالص ملی کشور است. برای دهه میلادی آینده، مجمع جهانی اقتصاد سالیانه 4% رشد را برای ارقام فوق پیش بینی می‌کند.
البته اروجی معتقد است: «در ابتدای امر رییس جمهور بر لزوم توجه به گردشگری و توسعه آن تاکید داشت اما به نظر می‌رسد اشتباهات «محمدعلی نجفی»معاون رییس جمهور و رییس سابق سازمان میراث و گردشگری در فرهنگی نشان دادن گردشگری سبب شد تا ابعاد اقتصادی گردشگری کمی کمرنگ شود. از این رو در نامه اخیر در ابعاد اقتصادی مورد توجه قرار نگرفته است.»
این استاد دانشگاه با تاکید برآنکه سه حوزه میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری سه حوزه با اهداف جداگانه در بخش فرهنگی و اقتصادی هستند. میراث فرهنگی بیش از آنکه اقتصادی باشد فرهنگی است اما گردشگری عمدتا اقتصادی است و کمی فرهنگی. صنایع دستی نیز مابین این دو بخش است.هم فرهنگی است هم اقتصادی.»
او تصریح کرد: «نگاه دنیا به گردشگری اقتصادی و صنعتی است درصورتی که به میراث نمی توان صنعتی نگاه کرد. شاید رییس جمهور هم چون نجفی نتوانسته بود تصویر روشنی از گردشگری ارائه دهد در نامه خود درخصوص جلب مشارکت گسترده همه نهادها و آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی، از گردشگری نام نبرده‌است.»
اقتصاد گردشگری یا فرهنگ گردشگری
اما «اسماعیل قادری» عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است: «از آنجایی که تاکید مسئولان به گردشگری از ابعاد فرهنگی است احتمالا رییس جمهور با توجه به کلی بودن نامه فوق، گردشگری را در بخش‌های فرهنگی مد نظر قرار داده‌است.»
اسماعیل قادری:
گردشگری به عنوان یک بخش برای تنوع سازی فعالیت‌های اقتصادی خوب است و می‌تواند یک عنصر مهم اقتصادی باشد
او که سالها تدریس در حوزه گردشگری را در کارنامه خود دارد گفت: «از آنجایی که آسیب پذیری گردشگری در کشور ما بسیار زیاد است این صنعت نیازمند ثبات است. در این میان به عنوان یک بخش برای تنوع سازی فعالیت‌های اقتصادی خوب است و می‌تواند یک عنصر مهم اقتصادی باشد.»
قادری معتقد است: «برای گنجاندن گردشگری در اقتصاد مقاوتی باید نگاه به گردشگری از ابعاد فرهنگی به سوی ابعاد اقتصادی تغییر داده شود. تغییر نگرش و تغییر جایگاه از مهمترین اصول دستیابی به این مهم است. دولت باید به گردشگری به عنوان یک بنگاه اقتصادی نظر داشته باشد. سپس باید برنامه توسعه برای آن تعریف و سهم آن در صادرات و تولید ناخالص تعیین شود. این یک گام اساسی خواهد بود.»
البته خبرنگار CHN تلاش کرد تا با «مرتضی رحمانی موحد » معاون گردشگری نیز در خصوص گردشگری و اقتصاد مقاومتی صحبت کند که معاون گردشگری به دلیل آنکه این موضوع به بخش او ارجاع داده نشده‌بود ترجیح داد صحبت نکند و گفت: «صحبت در این خصوص بهتر است با وزارت اقتصاد انجام شود چراکه چنین مبحثی به ما ارجاع داده نشده‌است.»
به گزارش CHN، هرچند انجام این کار ساده نیست اما می‌توان با تعریف رویکردهای جدید، از گردشگری به عنوان شاه کلید اقتصاد مقاومتی بهره جست.
گزارش : معصومه دیودار
