1393/01/28 – خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ کلنگ‌ها آماده دستور مالکان برای حمله به نخستین کلانتری تهران هستند. شنیده‌ها حاکی از آن است، این بنای تاریخی که بهار دو سال پیش با رای دیوان عدالت اداری از فهرست آثار ملی خط خورد، کم کم به پیشواز تخریب می‌رود. حمله شبانه کلنگ‌ها چند سالی است که کابوس یادمان‌های پایتخت شده است. کابوسی که جان «سرای دلگشا» را گرفت و حالا آسمان‌خراشی که جای آن بالا آمده، نفس کاخ گلستان را گرفته است.
«سپیده سیروس‌نیا»، معاون حفظ و احیای میراث فرهنگی تهران از وضعیت این بنای تاریخی به شدت متاسف است، اما می‌گوید به دلیل اینکه این بنا از ثبت خارج شده، سازمان میراث فرهنگی نمی‌تواند، اقدامی برای نجات این بنای تاریخی انجام دهد.
او معتقد است که سازمان میراث فرهنگی از نظر قانونی می‌تواند مانع از تخریب و نوسازی شود، چون این بنا واجد ارزش‌های تاریخی است و حتی اگر از ثبت خارج شده باشد، ما مجوز تخریب به آن نمی‌دهیم.
تکرار غائله مترو اصفهان در شهرری
گویند شیری با دهان باز در حول برج طغرل از نمای بیرونی با 24 کنگره در زاویه حاده جلوه‌گر می شود اما به نظر می‌رسد که این روزها شهرداری چندان از این شیر دهان باز هراسی ندارد. نه تنها خطر عبور مترو چون کابوسی به جان این بنای تاریخی افتاده است، بیم آن می‌رود که ساخت و ساز مجتمع فرهنگی در مجاورت این برج تاریخی منظر و حریم آن را هم مخدوش کند.
به نظر می‌رسد که تجربه سال‌های گذشته هم چندان به کار مدیران مربوطه نمی‌آید، چرا که اگر به آزمون و خطا هم بود، غائله مترو اصفهان و مسعودیه و تئاتر شهر باید در تصمیم‌گیری برای عبور مترو در فضاهای تاریخی همچون چراغ چشمک زن عمل می‌کرد. شاید اگر این اتفاق می‌افتد، نه تنها در مسئله مترو، بلکه در زمینه سدسازی هم چاره‌ای بر گره کور میراث فرهنگی و محیط زیست می‌افتاد.
سپیده سیروس نیا، معاون میراث فرهنگی تهران اما از وجود این مجوز اظهار بی‌اطلاعی می‌کند:« اگر این مجوز داده شده باشد، مربوط به 7 سال پیش است، من تمام اسناد و مدارک و نامه‌ها را بررسی کرده‌ام، تا کنون نامه‌ای مبتنی بر دادن مجوز پیدا نکردم.»
در این میان نه تنها مترو به نظر خطرساز می‌آید، مجتمع فرهنگی که قرار است، شهرداری در مجاورت برج طغرل بسازد، غوز بالای غوز شده است. ابعاد این پروژه هنوز معلوم نیست، اما با توجه به آغاز کار، به نظر می‌رسد که ساخت و ساز درست در حریم برج طغرل آغاز شده است.
خانه مکرمه یک قدم تا ویرانی
سال‌هاست که رطوبت به جان خانه مکرمه نفوذ کرده، خانه‌ای که نه تنها سنگ صبور این زن روستایی بود، بلکه از روزی که گاوش مرد، بوم نقاشی‌اش هم شد، طرح‌ها و رنگ‌ها به داد مکرمه رسیدند و او دردهایش را با نقش‌هایی که بر پیکر خانه می‌کشید، تسلی داد. حالا آوازه نقاشی‌های مکرمه در دنیا پیچیده، خیلی‌ها هزاران کیلومتر را طی می‌کنند تا خانه او را ببینند اما خانه نقاش که جنبش نقاشان خودآموخته در ایران را سرآغاز شد، یک قدم تا ویرانی راهی ندارد.
به گفته علی بلبلی، 5 سال پیش سازمان میراث فرهنگی یک بنا برای ساماندهی بخش‌هایی از خانه فرستاد که این فرد داشت روی نقاشی ها گچ می کشید، من مانع از ادامه کار او شدم و متاسفانه این تنها کمکی بود که طی این چند سال سازمان میراث فرهنگی به ما انجام داد.
علی می‌گوید که از نقاشی های داخل خانه، تنها یک اتاق است که وضعیت بدی ندارد اما آشپزخانه به آن دلیل که با همسایه دیوارش یکی است، نم کشیده و به شدت آسیب دیده و نیاز به خریداری خانه کناری و ایزوگام دارد.
«شهر آجر» مرمری شد!
250 هکتار بافت تاریخی دزفول از یک سو به‌دلیل نبود مرمت و ساماندهی و از سوی دیگر به‌واسطه ساخت و سازهای گسترده درحال نابودی است. آنطور که فعالان میراث‌فرهنگی خوزستان خبر داده‌اند این ساخت و سازها به‌قدری غیر اصولی و سلیقه‌ای رشد تصاعدی پیدا کرده که شهر آجری ایران را تبدیل به شهر مرمر کرده است.
«عاطفه رشنویی» معاون میراث‌فرهنگی استان خوزستان در رابطه با تخریب‌های گسترده و توسعه ساخت و سازها در بافت تاریخی دزفول می‌گوید: تمامی بافت تاریخی دزفول تخریب شده و این تخریب‌ها از 5 سال گذشته به‌شدت افزایش پیدا کرده است.
او که از دی‌ماه سال گذشته در معاونت میراث‌فرهنگی استان خوزستان مشغول به‌فعالیت شده معتقد است، در این چند سال اخیر مسئولان شهری تا جایی‌که توانسته‌اند مجوز ساخت و ساز داده‌اند و همین اتفاق سبب تخریب‌های جدی در بافت تاریخی دزفول شده است. بافتی که 28 محله دارد و اکثر بناهایش تا همین چند سال اخیر آجری بود.
طرح جامع حفاظت از بافت تاریخی شیراز آماده شد
بافت تاریخی شیراز که در این چند سال اخیر دچار آسیب‌های جدی شده بود اینبار قرار است با اجرای طرح کلان میراث‌فرهنگی سرو سامانی پیدا کند.
«مصیب امیری» مدیر کل میراث‌فرهنگی استان فارس معتقد است، در خصوص اجرای طرح جامع حفاظت از بافت تاریخی شیراز با دستگاه‌های و سازمان‌های شهری رایزنی شده تا در مرحله اول مقدمات و انگیزه‌ای ایجاد شود تا سکنه و افرادی که بافت را ترک کرده‌اند دوباره به بافت تاریخی شیراز بازگردند.
او گفت: در این خصوص تلاش کرده‌ایم تا با ارائه امتیازات و ایجاد انگیزه‌های تشویقی مقدمات بازگشت مردم به بافت تاریخی شیراز را فراهم کنیم چراکه اعتقاد داریم اگر مردم در بافت تاریخی حضور داشته باشند و به خانه‌ها و محله‌‌ّ تاریخی خود علاقه‌مند باشند هیچ قدرتی بالاتر از مردم نیست و نمی‌تواند بافت تاریخی شیراز را تخریب کند.
امیری همچنین به ایجاد اقامتگاه‌های گردشگری در اطراف حرم شاه چراغ اشاره کرد و افزود: درحال‌حاضر یکی از مشکلات شیراز اینست که در اطراف حرم شاه‌چراغ هیچ محل اقامتی خاصی برای اسکان گردشگر وجود ندارد. در برنامه‌ریزی‌های کارشناسان پیش‌بینی شده که بخشی از خانه‌های تاریخی بافت که اطراف حرم شاه‌چراغ هستند با طرح مرمتی مناسب و تغییر کاربری فضایی مناسب را برای گردشگران و مردم بافت تاریخی بوجود آوریم.
احیاء بافت تاریخی یوش نیازمند 6 میلیارد تومان اعتبار است
بافت یوش دارای محله‌ها، خانه‌ها و حمام‌ها و مساجد قدیمی و زیبایی است که هم‌اکنون به‌دلیل نبود رسیدگی‌های لازم در معرض خطر قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود حمام‌های تاریخی که در بافت یوش قرار گرفته‌اند یکی پس از دیگری تخریب می‌شوند و نهادهای شهری و متولیان میراث‌فرهنگی بدون آنکه کاری از پیش ببرند تنها نظاره‌گر این ماجرا هستند.
با این وجود «مهدی ایزدی» معاون میراث‌فرهنگی استان مازندران این بافت را به‌لحاظ تاریخی ارزشمند توصیف می‌کند و معتقد است که اداره میراث‌فرهنگی برنامه و طرح‌های بسیاری برای حفاظت از این بافت در دستور کار دارد.
او می‌گوید: بافت تاریخی یوش دارای خانه‌ها، حمام‌ها و معابر زیبا و تاریخی است که هم‌اکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. با این وجود اعتبار و مشارکت نهادهای شهری مهمترین عامل جهت احیاء و پایداری بافت تاریخی یوش به‌شمار می‌رود که هرچه سریعتر باید محقق شود.
ایزدی می‌گوید: درحال‌حاضر احیاء و ساماندهی بافت تاریخی یوش نیازمند 6 میلیارد تومان اعتبار است که تخصیص این رقم برای سازمان میراث‌فرهنگی دشوار است. بنابراین اگر قرار باشد بافت یوش احیاء شود اداره میراث‌فرهنگی نیازمند مساعدت و همکاری جدی بنیاد مسکن و مالکان و سرمایه‌گذاران خصوصی است.
