آنژین (درد سینه ناشى از تنگى رگ‏هاى تغذیه کننده‏ى قلب)

16 روش از بین بردن درد
اسمیت بعد از پرخورى غذاهایى مانند ژامبون، سیب‏زمینى سرخ شده و کیک و کشیدن سیگار، دوباره به مشاجره‏هاى بعد از شام با ژان مى‏پردازد. مدت زیادى نمى‏گذرد که اسمیت با عصبانیت و صورت برافروخته در هواى زمستانى به بیرون از خانه مى‏رود.
چند دقیقه بعد، او دست خود را مشت مى‏کند و به سینه‏اش فشار مى‏دهد؛ پنج دقیقه بعد، درد او ساکت مى‏شود و به یاد حرف دکترش مى‏افتد که به گفته بود: درد او حمله‏ى قلبى نیست بلکه آنژین صدرى است. این درد نشانه بسته شدن رگ‏هاى قلب او با چربى است که نمى‏گذارد خون کافى به راحتى به قلب برسد. غذاى چرب و پر نمک، عصبانیت او، رفتن در هواى سرد و پارو کردن برف در به وجود آمدن این درد مؤثر بوده‏اند.

به زندگى نگاه جدیدى داشته باشید.
 

بسیارى از پزشکان معتقدند که بیماران آنژینى باید افق روشنى را در زندگى خود دنبال کنند و تغییراتى را در روش زندگى خود ایجاد کنند که به طول عمر آنها بیفزاید.
جاى نگرانى است که بیماران داروهاى گران قیمت مصرف مى‏کنند ولى براى تغییر روش زندگى‏شان فکرى نمى‏کنند. ما معمولا به دنبال راه‏حل‏هایى سریع براى مشکلات خود هستیم؛ اما باید بدانید که این روش براى آنژین و بیمارى‏هاى قلبى کارایى ندارد.
تا وقتى که خود بیمار حاضر به همکارى کامل نباشد، به هدف نمى‏رسیم. اگر اراده و تمایل کافى براى زندگى سالم‏تر وجود داشته باشد، تغییرات ضرورى دیگر سریع‏تر و آسان‏تر به دست مى‏آید.

هوا را آلوده نکنیم.
 

ترک سیگار مهم‏ترین کار براى سیگارى‏هاست، یعنى در درجه‏بندى یک تا ده، اهمیت آن ده مى‏باشد. دود سیگار میزان دى‏اکسید کربن خون را افزایش مى‏دهد و به همین دلیل جاى اکسیژن را در خون مى‏گیرد؛ پس در هنگام آنژین که انسداد رگ‏هاى خون رسان به قلب وجود دارد کشیدن سیگار کارى بسیار خطرناک است. اشخاصى که سیگار را ترک مى‏کنند، بلافاصله دوره‏هاى آنژین آنها کم مى‏شود.
علاوه بر این، سیگار کشیدن باعث چسبندگى پلاکت‏ها به یکدیگر نیز مى‏شود و با این کار رگ‏هاى بسته شما را بسته‏تر مى‏کند و بالاخره دود سیگار باعث کاهش اثر داروهاى مصرفى مى‏شود.
مطلب مهم دیگر اینکه مطالعات درباره بیماران آنژینى نشان مى‏دهد که ترک سیگار موجب کاهش مرگ و میر این بیماران به نصف مى‏شود.

هر چه کم‏تر غذا بخورید، بهتر است.
 

نمک، چربى و کالرى )انرژى( مصرفى باید کاهش پیدا کند. غذاى پر چرب و پر نمک فشار خون را بالا مى‏برد و این باعث ایجاد حمله آنژین مى‏شود. اکثر پزشکان پیشنهاد مى‏کنند که 30 درصد کالرى مصرفى از چربى‏ها باشد؛ بنابراین باید مصرف روغن‏هاى جامد )که در دماى اتاق جامد هستند( را کاهش دهیم.
براى کنترل میزان چربى در رژیم غذایى‏تان به نکات زیر توجه نمایید:
- در روز بیشتر از 170 گرم گوشت غذاى دریایى نخورید.
- از گوشت‏هاى کم چربى استفاده کنید؛ قبل از پختن گوشت، چربى‏هاى آن را جدا کنید؛ گوشت چرخ کرده‏ى گاو نیز نباید بیشتر از 15 درصد چربى داشته باشد.
- در صورت امکان، پوست پرندگان )مرغ، غاز، اردک و...( را قبل از پختن جدا کنید و اگر ممکن نیست، در هنگام خوردن این کار را انجام دهید.
- سعى کنید از گوشت گوسفند، ماهى و مرغ کمتر استفاده کنید. این گوشت‏ها را با مقادیر زیادى سبزى در روغن مایع تفت دهید.
- از گوشت‏هایى که داراى کلسترول هستند مانند دل، جگر و قلوه پرهیز کنید.
- از محصولات لبنى بدون چربى و یا 1 درصد چربى استفاده کنید و در مصرف پنیرهاى موجود در بازار دقت کنید. بعضى از پنیرهاى کم چرب، نمک زیادى دارند.
- مصرف میوه‏هاى تازه و سبزیجات را افزایش دهید و بیشتر از غلات و مخصوصا سبوس جو استفاده کنید؛ زیرا ثابت شده که این ماده در پایین آوردن میزان کلسترول خون مفید است.

ورزش زمان آنژین را به تأخیر مى‏اندازد.
 

بسیارى از بیماران فکر مى‏کنند که چون ورزش باعث فعالیت شدید قلب مى‏شود، پس موجب آنژین مى‏شود و باید از آن پرهیز کرد.
مطالعات موجود نشان مى‏دهد نیمى از بیمارانى که در انتظار پیوند قلب بودند و براى آماده‏تر شدن ورزش مى‏کردند، بعد از چندین ماه کاملا بهبود یافته‏اند و دیگر به پیوند قلب احتیاجى نداشته‏اند؛ البته باید دانست که در هنگام شروع این ورزش‏ها، معمولا این بیماران دچار آنژین مى‏شوند ولى باید میزان تمرین‏ها را با بدن خود متناسب سازند. اگر احساس مى‏کنید که با این تمرین‏ها دچار حمله آنژین مى‏شوید باید کمى از آنها بکاهید و لزومى ندارد که به طور کامل از آن دست بکشید.
ممکن است تعجب کنید که چرا ورزش این قدر مهم و حیاتى است. اولین دلیل این است که ورزش مى‏تواند باعث کاهش و یا حتى از بین رفتن استرس شود؛ همچنین در کاهش وزن هم مؤثر است؛ ورزش مى‏تواند باعث کاهش ضربان قلب شود و فشار خون را پایین آورد، در نتیجه از میزان نیاز شما به دارو مى‏کاهد.
با ورزش کردن، عضلات ورزیده، اکسیژن بیشترى را از خون شریانى جذب مى‏کنند و این باعث کاهش کار قلب مى‏شود؛ زیرا میزان پمپاژ خون براى همان میزان اکسیژنى که باید به عضلات برسد، کم‏تر مى‏شود.
قبل از شروع تمرین‏هاى ورزشى با پزشک خود مشورت کنید و تست استرس )STRESS( را انجام دهید. با این کار محدوده‏ى فعالیت مجاز شما معلوم مى‏شود. شما باید درباره‏ى اینکه چه مقدار درد براى شما قابل تحمل است با پزشک صحبت کنید. همیشه خود را به تدریج گرم کنید، مخصوصا هنگامى که مى‏خواهید در هواى سرد، بیرون بروید.

روش‏هاى جایگزین
 

چربى: کمترین میزانى که مى‏توانید چربى مصرف کنید؟
 

آیا شما مى‏توانید یک عمر بدون کره، خامه، کیک پنیر و تخم‏مرغ زندگى کنید؟ آیا شما مى‏توانید از غذاهاى پر چربى مثل گوشت سینه و یا غذاهاى پر نمک مثل سیب‏زمینى سرخ شده چشم‏پوشى کنید؟ و فقط از سبزى، میوه و حبوبات استفاده کنید؟
مطمئنا مى‏توانید؛ زیرا هزاران نفر این کار را انجام داده و مى‏دهند و پیشرفت قابل ملاحظه‏اى را در سلامت قلب خود مشاهده کرده‏اند.
ما رژیمى را پیشنهاد مى‏کنیم که 10 درصد کالرى آن از چربى است؛ یعنى نباید در روز بیشتر از 100 گرم از گوشت چربى‏دار استفاده کرد؛ و چون به طور متوسط، حدود 50 درصد رژیم آمریکایى‏ها از چربى مى‏باشد، این کار، خیلى سخت است.
ولى نتیجه‏ى این کار، خیلى مفید است »فشار خون کاهش مى‏یابد؛ کلسترول پایین مى‏آید؛ حملات درد سینه کم‏تر مى‏شود و علایم بالینى هم بهبود مى‏یابند« و در بسیارى از موارد، مى‏توانیم بعضى از داروها را حذف کنیم.
در مطالعه روى 893 بیمار، بعد از چهار هفته از این رژیم، سطح کلسترول خون، حدود 25 درصد کاهش یافته است و 62 درصد دیگر به دارو نیازى نداشته‏اند.
رسیدن میزان دریافت کالرى از چربى به 10 درصد، چقدر به واقعیت نزدیک است؟ تنها 10 درصد افراد جامعه مى‏توانند این کار را بکنند. به نظر مى‏رسد تأمین 30 درصد کالرى از چربى، واقع بینانه‏تر باشد.

یاد بگیرید آرامش خود را حفظ کنید.
 

اگر چه راه‏هاى دارویى و ورزشى براى آرامش وجود دارد، ولى یاد بگیرید احساسات‏تان را قبل از این که بر شما چیره شوند، کنترل کنید. ما افرادى را مى‏شناسیم که هیچ وقت دچار حمله آنژین نمى‏شدند مگر اینکه با همسرشان مشاجره مى‏کردند.

هر روز یک قرص آسپیرین مصرف کنید.
 

در کسانى که آنژین ناپایدار دارند )نوعى از آنژین که در حالت استراحت به سراغ انسان مى‏آید(، آسپیرین مى‏تواند زندگى بیمار را نجات دهد. به نظر مى‏رسد آسپیرین از مراحل اولیه لخته شدن خون جلوگیرى مى‏کند. اگر خون شما زود لخته شود، نمى‏تواند از رگ‏هاى کوچک عبور کند و در نتیجه ممکن است باعث تحریک حمله قلبى شود.
در مطالعه‏اى که در یک بیمارستان در کانادا صورت گرفت، محققان دریافتند که بیمارانى که هر روز چهار قرص آسپیرین مصرف مى‏کنند، احتمال حمله‏ى قلبى آنها به 51 درصد کاهش یافته است.
باید توجه داشته باشید که به علت عوارض جانبى این دارو و تداخل آن با بعضى از داروها، بیماران باید قبل از مصرف آن، حتما با پزشک خود مشورت نمایند.

شب‏ها بدن خود را روى سطح شیب‏دار قرار دهید.
 

اگر شما در طول شب، دچار حملات آنژینى مى‏شوید، سر رختخواب خود را 7 تا 5 / 10 سانتى‏متر بالاتر ببرید. انجام این کار از تعداد حملات مى‏کاهد.
خوابیدن در چنین وضعیتى خون بیشترى را در حوضچه‏هاى خونى پاهاى شما نگه مى‏دارد و بنابراین خون کمترى به رگ‏هاى کوچک قلب شما مى‏رسد و نیاز به نیتروگلیسیرین )ماده‏ى گشاد کننده‏ى رگ‏ها( کم‏تر مى‏شود.

پاى خود را روى زمین بگذارید.
 

اگر در شب دچار حملات آنژین مى‏شوید، یک راه دیگر به جز مصرف نیتروگلیسیرین وجود دارد. به سادگى بر لبه‏ى تختخواب خود بنشینید، به طورى که کف پاى شما روى زمین باشد، این کار اثرى همانند مصرف نیتروگلیسیرین دارد. اگر احساس کردید که علایم شما به سرعت فروکش نکرد، داروهاى خود را مصرف کنید.
منبع : دایرة المعارف پزشک خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا ،مترجمان : دکتر حسن کریمی یزدی و دکتر پدرام مصطفایی ،انتشارات سپهر اندیشه - 1387

منبع : دایرة المعارف پزشک خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پی‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387