گزش زنبور

21 نکته براى تسکین درد
زنبور عسل، زنبور غیر عسل و رده‏ى آن‏ها
این حشرات، هنگام نیش زدن، خود را وارد پوست مى‏کنند که منجر به درد، قرمزى و تورم ناحیه گزش مى‏شود؛ این آزردگى مى‏تواند چندین ساعت یا روز بسته به این که چه نوع و چه تعدادى شما را گزیده‏اند، ادامه پیدا کند.

نوع حشره را بشناسید.
 

دانستن این که چه نوع حشره‏اى شما را نیش زده، در فراهم کردن درمان مؤثر است و به شما کمک مى‏کند تا از گزش‏هاى بعدى اجتناب کنید. زنبور عسل که داراى بدن کرک‏دار قهوه‏اى طلایى مى‏باشد، فقط یک بار مى‏تواند نیش بزند، چون شاخک نیش‏دار آن در داخل پوست مى‏ماند و موجب مرگ زنبور مى‏شود.
زنبورهاى عسل نر، زنبورهاى وحشى، زنبورهاى سرخ و زنبورهاى زرد، نیش‏هاى نرمى دارند و مى‏توانند مکررا شما را نیش بزنند بنابراین خود را براى فرار آماده کنید.
زنبورهاى زرد، مشکل دیگرى نیز ایجاد مى‏کنند؛ حمله یکى از آن‏ها، باعث حمله کل کندو به فرد قربانى مى‏شود؛ پاره شدن کیسه زهر یکى از آنها، ماده شیمیایى‏اى تولید مى‏کند که بقیه را وادار به حمله مى‏کند.

سریع عمل کنید.
 

کلید درمان موفق، واکنش سریع است؛ هر چه مى‏توانید کمک‏هاى اولیه را سریع‏تر انجام دهید.

نیش را خارج کنید.
 

اگر زنبور عسل شما را گزید، هر چه سریع‏تر نیش آن را خارج کنید و گرنه کیسه زهرى که به نیش چسبیده دو تا سه دقیقه به خارج کردن زهر ادامه مى‏دهد و باعث فرو رفتن بیشتر نیش به داخل پوست مى‏شود. اما مراقب باشید که نیش یا کیسه زهر را فشار ندهید. این کار باعث وارد شدن بیشتر سم به داخل بدن مى‏شود. کشیدن نیش، بهترین راه خارج کردن آن است از ناخن گیر یا سوهان و یا کنار کارت اعتبارى استفاده کنید و به آرامى آن را زیر نیش حرکت دهید و آن را خارج کنید.

محل گزش را تمیز کنید.
 

زنبورها و حشرات رده‏ى آنها، در آشغال‏ها پرسه مى‏زنند، بنابراین سم آنها اغلب حاوى باکترى‏هاى مضر است؛ جاى نیش را با آب و صابون یا ماده ضد عفونى کننده بشویید.

درد را تسکین دهید.
 

تا این مرحله، محل زخم هنوز درد دارد؛ بنابراین باید درد را سریعا بخوابانید. ثابت شده که موارد زیر در کاهش درد مؤثرند اما شما باید سریع عمل کنید:
سرما: یک بسته یخ و حتى یک قالب یخ که روى محل نیش گذاشته شود مى‏تواند تورم را کاهش دهد و جلوى گسترش زهر را بگیرد.
گرما: گرما با خنثى کردن مواد شیمیایى که التهاب ایجاد مى‏کنند، مى‏تواند جلوى درد را بگیرد؛ شما فقط یک سشوار در دست بگیرید و به سمت محل نیش قرار دهید.
آسپیرین: یکى از ساده‏ترین و مؤثرترین کارهایى که مى‏توانید انجام دهید، استفاده از آسپیرین است؛ محل نیش را مرطوب کنید، سپس یک قرص آسپیرین را روى آن بمالید. آسپیرین بعضى از مواد التهاب‏زاى سم را خنثى مى‏کند؛ این درمان در کسانى که به آسپیرین حساسیت دارند نباید صورت گیرد.
جوش شیرین: جوش شیرین را با آب به صورت خمیر درآوردید و استفاده کنید.
گل: اگر هیچ ماده‏اى در دست ندارید، مى‏توانید یک مقدار خاک رس و آب را با هم مخلوط کنید تا به صورت گل دربیاید. روى آن را با باند یا دستمال بپوشانید و بگذارید تا خشک شود.

آنتى‏هیستامین مصرف کنید.
 

داروهاى آنتى‏هیستامین مى‏توانند درد را تسکین دهند. به بچه‏هاى خود شربت سرفه داراى آنتى‏هیستامین بدهید. آنتى‏هیستامین بچه را تا حدودى آرام مى‏کند و تورم، قرمزى و درد را کاهش مى‏دهد. بزرگسالان نیز مى‏توانند از این درمان استفاده کنند.

سعى کنید که توسط حشرات گزیده نشوید.
 

پیش‏گیرى در زمان حاضر، مى‏تواند جلوى بسیارى از مشکلات را در آینده بگیرد. براى به حداقل رساندن گزش توسط حشرات به نکات ذیل توجه کنید:

لباس‏هاى سفید بپوشید.
 

حشرات نیش‏دار، رنگ‏هاى تیره را ترجیح مى‏دهند. به همین دلیل است که زنبورداران همیشه لباس‏هاى سفید، خاکى و یا رنگ‏هاى روشن دیگر را مى‏پوشند.
از زدن عطر و هر ماده‏اى که شبیه بوى گل‏ها مى‏باشد، دورى کنید چرا که زنبورها را به طرف‏تان مى‏کشاند.

مصرف روى را افزایش دهید.
 

حشرات معمولا به افرادى تمایل دارند که کمبود روى داشته باشند.
روغن‏ها: بعضى از حمام‏هاى روغن مى‏توانند نیش حشرات را دفع کنند؛ قبل از بیرون رفتن، روغن را به پوست‏تان بمالید.

به دنبال پناهگاه بگردید.
 

اگر یک دسته زنبور به شما حمله کرد، به داخل خانه و یا آب بپرید و یا به طرف جنگل بروید؛ با این کار حشرات گزنده لابه‏لاى درختان دچار مشکل مى‏شوند.

شستشو دهید.
 

بلافاصله محل زخم را با آب نمک بشویید. این کار را با آب تازه انجام ندهید چرا که سلول‏هاى سمى که هنوز پاره نشده‏اند را فعال مى‏کند. به همین دلیل، پوست را مالش ندهید.

سلول‏هاى گزنده را خنثى کنید.
 

با یکى از مواد زیر سعى کنید درد را تسکین دهید. هر چقدر سریع‏تر از این مواد استفاده کنید، بهتر است. ممکن است تسکین درد فقط یک یا دو ساعت طول بکشید. بنابراین هر وقت که لازم بود دوباره از این مواد استفاده کنید.
الکل: الکل را در محل گزش بریزید. اگر چه مالیدن الکل بهتر است.

تمام شاخک‏هاى چسبیده را بردارید.
 

اگر شاخک‏هایى به پوست چسبیده است، اکنون وقت آن است که برداشته شود؛ البته با دست خالى این کار را انجام ندهید بلکه یکى از تکنیک‏هاى زیر را به کار ببرید:
- دور دست‏تان یک حوله یا دستمال بپیچید و تمام شاخک‏هاى مانده را دور کنید.
- از کرم ریش تراشى استفاده کنید و به آرامى شاخک‏ها را بیرون بیاورید.
- اگر این کار مقدور نباشد، شن و آب دریا را با هم مخلوط کنید، سپس با مالیدن یک چاقو، کارت اعتبارى پلاستیکى و یا دیگر وسایل تیز، شاخک‏ها را خارج کنید.
- و یا از مخلوط جوش شیرین و آب دریا استفاده و با مالش، شاخک‏ها را خارج کنید.

درمان کنید.
 

مراقب خارش و التهاب محل گزیدگى باشید و با دارو درمانى آن را تسکین دهید.
- خارش را با آنتى‏هیستامین از بین ببرید.
- تورم را با هیدروکورتیزون کاهش دهید.
- در صورت وجود درد از یک ضد درد استفاده کنید.

هشدار پزشکى
 

علایم واکنش شدید
 

نیش زنبورها بیشتر از نیش مار، باعث مرگ و میر مى‏شود. نیش زنبور عسل معمولى مدت کوتاهى درد ایجاد مى‏کند و تورم مختصرى حاصل مى‏شود که ظرف چند ساعت از بین مى‏رود، اما علایم شدیدتر، مى‏تواند نشانه‏ى آلرژى باشد و منجر به شوک حساسیتى مرگ‏آور شود. مراقب علایم زیر باشید. سفتى و گرفتگى سینه، کهیر، تهوع، استفراغ، خس خس سینه، گرفتگى صدا، گیجى، زبان و صورت متورم، غش و شوک؛ هر چه سریع‏تر این علایم ظاهر شوند، مرگ‏آورتر هستند.
اگر این علایم ظاهر شد، از کیت نیش حشرات استفاده کنید و سپس بیمار را سریعا به نزدیک‏ترین بیمارستان یا پزشک برسانید. اگر کیت در دسترس نبود، از کیسه یخ استفاده کنید و سریعا به دنبال کمک پزشکى باشید.
سرکه: هر چه سریع‏تر، سرکه را روى گزیدگى بریزید. )بردن یک بطرى سرکه، در کنار ساحل دریا، کار سختى نیست(.

واکسن کزاز بزنید.
 

اگر چه آب دریا محل گزیدگى را تمیز مى‏کند، اما محل زخم را استریل نمى‏کند. بنابراین مطمئن شوید واکسن کزاز خود را به صورت مرتب زده‏اید.
منبع : دایرة المعارف پزشک خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پی‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387