زشتی عیب جویی در زندگی خانوادگی

عوامل تزلزل خانواده (5)

یکی از عوامل تزلزل خانواده، عیب جویی همسران نسبت به هم است. در قرآن به این مسئله اشاره دارد که زن و مرد همانند لباس هم می باشند:
( هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ َ) (1)
آنها لباس عفاف شمایند و شما نیز لباس عفت آنها هستند.
لباس، عیوب آدمی را می پوشاند و او را از چشم عیب جویان و نقالان مجالس لغو دور نگه می دارد. همسران برتر، این همرهان صمیمی و فهیم، محرمان رازند. لباس محبتی که بر جسم و جان هم می پوشانند، همه ی کاستی های رفتار، ضعف های احتمالی اخلاق و لغزش ها و خطاهای یکدیگر را از دید دیگران، خویشان و نزدیکان و حتی نزدیکترین نزدیکان خود مستور می دارند.
« همسران برتر هرگز ضعف های شخصیتی و عیوب احتمالی یکدیگر را برای کسی باز گو نمی کنند، به گونه ای که حتی پدران، مادران، خواهران، برادران، خویشان و دوستان ایشان نیز از عیوب احتمالی همسرشان با خبر نمی گردند. زنان و مردان هوشمند و عاقل آنان که الگوی زندگی شان فاطمه زهرا علیهاالسلام و علی علیه السلام است، هیچ گاه حکایت نارسایی ها و شکایت همسران خود را به نزد اعضای خانواده ی پدری خویش نمی برند، ایشان همواره تلاش دارند بین همسر و والدین و خواهران و برادران خود تألیف قلوب نمایند. » (2)
شخص عیب جو هرگز به اصلاح عیوب خود و دیگران اهمیتی نمی دهد و همواره در صدد است که از دیگران عیبی یافته، به منظور سرزنش، زخم زبان و انتقام جویی، عیب های دیگران را بازگو کند. این گونه افراد قبل از دیگران، خود نیازمند اصلاح هستند و باید در مرحله ی اوّل خود را اصلاح کنند که پرداختن به عیوب دیگران و غفلت از عیوب خویش یکی از لغزشگاه های بزرگ انسان است
علی علیه السلام می فرمایند:
« نا آگاهی شخص به عیب های خویش، از بزرگترین گناهان اوست ». (3)
این گونه افراد بنابر عادت همواره از همسر خود عیب جویی کرده، بدین طریق او را آزار می دهند. و با این رفتار نادرست، نه تنها عیب های همسر را اصلاح نمی کنند، بلکه در اخلاق او تأثیر منفی می گذارند. بدین جهت، پیشوایان دین توجه انسان را از عیب دیگران به اصلاح عیب خویش معطوف کرده اند، چرا که فقط کسانی توانایی اصلاح دیگران را دارند که ابتدا عیب های خود را اصلاح کرده باشند.
علی علیه السلام می فرمایند:
« خوشا به حال کسی که پرداختن به عیوب خویش، او را از توجّه به عیب های دیگران باز داشته است ». (4)
« خوشبختی در آن خانه ای است که اهل آن، در مراحله ی اول به بازنگری در اخلاق خویش و یافتن نقص و لغزش های خود پرداخته، سپس با لحنی ملایم، محترمانه و بدون هیچ گونه تحقیر و اهانت و با توجه به شرایط و ظرفیّت روحی همسر، به اصلاح او بپردازد، بگونه ای که با رضایت خاطر در صدد اصلاح خویش بر آید ». (5)

عیب پوشی در برابر عیب جویی

امام علی علیه السلام می فرمایند:
« از برترین صفات اخلاقی انسان های کریم النفس، تغافل آن ها از دانسته های خودشان است ». (6)
زندگی مشترک به طور طبیعی، شرایطی را ایجاب می کند که زن و مرد بیش از دیگران در حالات و روحیّات یکدیگر کنجکاو و دقیق شده، موشکافانه عیوب و ایرادهای یکدیگر را مورد توجه قرار می دهند. چنانچه، این کیفیت به بازگو کردن این مسایل و عیب جویی یکی از دیگری منجر شود، شاد کامی را از صحنه ی زندگی به بیرون می راند و جوّی آکنده از بد بینی و خصومت بر فضای زندگی حاکم می شود.
« بزرگ منشی و گذشت، ما را ملزم می کند که نسبت به همسرمان عیب پوشی را به جای عیب جویی بر گزینیم و تغافل را که به معنای وانمود کردن بی اطلاعی خود از اشتباه طرف مقابل است، سرلوحه مناسبات خود با همسر قرار دهیم و باید همان گونه که علاقه مندیم دیگران نسبت به ما گذشت داشته باشند و عیوب ما را ندیده انگارند، متقابلاً نسبت به اطرافیان و همسر خود اینگونه باشیم ». (7)

اثرات مثبت چشم پوشی و عیب پوشی

1. اعتلای کرامت و بزرگواری

علی علیه السلام می فرمایند:
با چشم پوشی از چیزهای کوچک، خود را بزرگ کنید و بر قدر و منزلت خویش بیفزائید . (8)
فردی که بدی های همسرش را می بخشد و چشم پوشی می کند به خود احترام گذاشته است.

2. فرصت برای اصلاح خاطی

با چشم پوشی از خطای همسر، فرصتی فراهم می شود که وی به بهبود رفتارش اقدام کند. در غیر این صورت، زمانی که ضربات ویران گر انتقاد بر وی فرود می آید، هر گونه اراده و جرأت باز سازی به سستی می گراید.

3. تقویت آرامش خانواده

وقتی شما عیوب هم را می گویید، زمینه های به هم خوردن آرامش خانواده فراهم می گردد؛ زیرا هیچ کس دوست ندارد عیوب او را بیان کنند؛ لذا اظطراب در خانه حاکم می گردد.

4. پرهیز از اشاعه ی بدی ها و زشتی ها

« فلسفه ی زندگی اجتماعی، حکم می کند که به منظور حفظ سلامت جامعه، خیر و نیکی اشاعه یابد و زشتی و بدی، مکتوم و پنهان مانده، چشم پوشی از عیوب یکدیگر شرایطی را به وجود می آورد که خطاهای ناچیز و بی اهمیت پوشیده بماند و زمینه ی امور اخلاقی و معنوی توسعه یابد ». (9)
اسرار ازل را نه تو دانی و نه من *** وین حرف معما نه تو خوانی و نه من
هست از پس پرده گفت و گوی من و تو *** چو پرده برافتد نه تو مانی و نه من (10)

پی نوشت ها :

1. سوره ی بقره، آیه ی 187.
2. دکتر غلامعلی افروز، همسران برتر، ص 49.
3. بحارالا نوار، 78، ص 91.
4. بحارالا نوار ، ج 69، ص 380.
5. علیرضا فاخری، محمد حسین منتظری، اخلاق خانواده، ص 78-77.
6. فهرست غررالحکم، ص 297.
7. غلامعلی افروز، همسران برتر، ص 66.
8. تحف العقول، ص 224.
9. دکتر محمد رضا شرفی، خانواده متعادل، ص 231-230.
10. خیام نیشابوری .

منبع مقاله :
رفیعی محمدی، علی محمد؛ (1389)، نسیم عشق: عوامل تحکیم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صل الله علیه و آله و سلم )، چاپ هفتم