به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی خانه کتاب، نشست «هم‌اندیشی شابک در آثار الکترونیک؛ ضرورت، کاربرد و راهکارهای توسعه» امروز هفتم شهریورماه، با حضور مجید غلامی‌جلیسه، مدیرعامل خانه کتاب، روح‌الله سلطانی، مدیر واحد شابک و شابم این موسسه، مجتبی تبریزنیا، معاون فناوری و اطلاع‌رسانی خانه کتاب و مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و جمعی از فعالان نشرالکترونیک در سرای اهل قلم برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، جلیسه با بیان اینکه شابک در سال 1373 وارد ایران شد، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال 1376 رسماً با مصوبه هیأت دولت، نمایندگی رسمی سازمان جهانی شابک را برعهده گرفت و از همان سال وظیفه خدمات‌رسانی در این حوزه به مؤسسه خانه کتاب واگذار شد.
مدیر عامل خانه کتاب بیان کرد: طی بیست سالی که از تولید شابک در ایران می‌گذرد، به جهت الزامی که در حوزه نشر وجود داشت، ناشران موظف بودند قبل از صدور مجوز، شابک و سپس فیپا دریافت کنند. اما این فقط یک الزام بود و متأسفانه ناشران اطلاعی درباره کارکردهای شابک نداشتند. این معضل همینطور سال به سال بیشتر و بیشتر شد و شاید یکی از دلایل آن این باشد که موسسه خانه کتاب نتوانست به معنای واقعی نمایندگی شابک را به نحوی که باید، به خاطر ساختار اداری انجام دهد.
وی ادامه داد: یکی از رویکردهایی که در چند سال اخیر در خانه کتاب دنبال کردیم، این بود که ناشران را با کارکرد شابک آشنا کنیم تا با استفاده از شابک هدف اصلی که نگاهی تجاری و اقتصادی است را دنبال کنند و شابک از کارکرد زینتی خود خارج شود. همه اینها به نوعی نتیجه طرح‌های فصلی خانه کتاب است. در دو سال گذشته الزام کردیم همه کتابفروشی‌ها از کد شابک برای فروش محصول خود استفاده کنند. تا پیش از این، این کد محل استفاده قرار نمی‌گرفت. حتی نرم افزارهایی که برای فروش کتاب تولید شده بودند، شابک محور نبودند.
مدیر عامل خانه کتاب بیان کرد: نشر الکترونیکی در دهه هشتاد و حتی قبل‌تر از آن در ایران آغاز شد و توسعه آن را در دهه نود شاهد بودیم. اما این نشر در جامعه ما مغفول ماند که شاید موسسه خانه کتاب کارکردهای شابک را در فضای مجازی توجیه نکرده یا اینکه کارکردهای دسترسی به شابک برای فعالان نشر الکترونیک هموار نشده بود. علاوه بر این معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز تعریفی از نشر الکترونیک ارائه نکرده است. به همین دلیل در یک‌سال گذشته صحبت‌های فراوانی با معاونت امور فرهنگی این وزارتخانه صورت گرفت.
جلیسه افزود: آقای صالحی در دوران مسئولیتش در این معاونت، در این زمینه اراده جدی نشان داده است. به این معنا که در گام اول، صدور مجوز برای ناشران الکترونیک در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حل شد. اما باید مشخص می‌شد که متصدی صدور جواز نشر چه کسی است؟ آیا معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، یا مرکز رسانه‌های دیجیتال یا معاونت مطبوعاتی است؟ در زمان وزارت آقای صالحی‌امیری در این زمینه جلسه‌ای تشکیل شد و تصمیم برآن شد، معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صدور جواز را برعهده بگیرد.
وی ادامه داد: جلسه‌های مختلفی با آقای سُلگی درباره تسهیل روند دریافت مجوز نشر برگزار کردیم؛ می‌توانم بگویم طی دو ماه آینده و حتی زودتر صدور مجوز برای نشر کتاب الکترونیک نیز حل شود و دیگر دغدغه‌ای در این زمینه وجود نداشته باشد. موسسه خانه کتاب همچنین تصمیم گرفت دریافت شابک برای ناشران الکترونیک را منوط به اخذ مجوز نکند و همه شرکت‌های تولیدکننده کتاب الکترونیک با جواز رسمی خودشان به سامانه شابک نسبت به دریافت آن مراجعه کنند.
مدیر عامل خانه کتاب یادآور شد: هدف خانه کتاب این است که همه افرادی که در حوزه نشر الکترونیک فعالیت می‌کنند، بتوانند از این شماره بین‌المللی استفاده کنند و در این زمینه دچار مشکل نشوند. ضمن اینکه شماره شابک در کنار هر فعالیت حرفه‌ای در حوزه نشر در دنیا وجود دارد. لذا در دریافت شماره شابک از سوی فعالان نشر هیچگونه اجباری وجود ندارد. اما ما توصیه می‌کنیم مثل کشورهای چین، روسیه، آمریکا و... که در نشر الکترونیک در ساز و کار حرفه‌ای از شابک استفاده می‌کنند، در ایران هم ناشران ما از این امکان بهرمند شوند. دوره جدیدی از امکان دسترسی فعالان نشر الکترونیک به استاندارد جهانی شابک فراهم شده است و فعالان حوزه نشر می‌توانند از این شماره در فعالیت تجاری‌شان به نحو مطلوب استفاده کنند.
وی در پایان گفت: موسسه خانه کتاب برای آگاهی ناشران اقدام به برگزاری کارگاه‌های آموزش شابک کرده است که به‌تدریج این کارگاه‌ها را نیز در سایر استان‌ها برپا می‌کند.
در ادامه، روح الله سلطانی، مدیر بخش شابک گفت: یکی از مشکلات شابک در ایران این بود که به مرور استفاده از شابک از کتاب‌های چاپی به کتاب‌های الترونیک منتقل می‌شود. از یکی دو سال قبل به این سمت حرکت کردیم که بستری استاندارد برای شابک ایجاد کنیم. برای همین پس از بررسی‌هایی که کردیم سایت را ویرایش مجدد کردیم تا بتوانیم این شماره استاندارد را ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: با بررسی‌هایی که در سال 2011 در آمریکا انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که یک پنجم خوانندگان آمریکایی کتاب الکترونیک می‌خوانند. این اتفاق ممکن است در آینده نزدیک در کشور ما نیز رخ دهد و سرعت تولید کتاب‌های الکترونیکی بیشتر شود. لذا ما باید سازوکارهای مرتبط با این موضوع را سازماندهی کنیم. بنابراین در سایت جدید برای محصولاتی همچون کتاب‌های گویا، الکترونیک، بنرم افزارهای آموزش بریل و ... امکان دریافت شابک ایجاد خواهیم کرد.
سلطانی افزود: همچنین در مراحل عضویت ناشران در این سایت، امکان عضویت ناشران الکترونیک و یا مراکزی که هر نوع مجوزی دارند و به استناد آن، کار نشر الکترونیک انجام می‌دهند، نیز فراهم شد. همچنین در سیستم جدید امکان عضویت ناشران الکترونیک و یا مراکزی که هر نوع مجوزی دارند و به استناد آن، کار نشر الکترونیک انجام می‌دهند، نیز فراهم شد.
در ادامه این نشست، مهدی قزلی اظهار کرد: بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان به دنبال بین‌المللی کردن ادبیات است. خوشبختانه ادبیات ما به بین‌المللی‌شدن نزدیک است. وقتی آثارمان برای دیگران قابل فهم می‌شود، تعجب و واکنش آنها را به دنبال دارد اما متأسفانه بعد از انقلاب سازوکار ما به‌گونه‌ای بود که آثار ادبی کشور ما به دست مخاطبان بین‌المللی نرسیده است. وقتی از ما می‌خواهند آثارمان را در اختیار آنها قرار دهیم، هنوز آن توانایی را نداریم که آثارمان را به صورت فیزیکی و دستی در دنیا توزیع کنیم.
وی با بیان اینکه راه توسعه ادبیات ایران، ناشران الکترونیک هستند، گفت: فعالان نشر به‌منظور تحقق این امر باید استانداردهای خود را به استانداردهای دنیا نزدیک کنند. اکنون خانواده‌های ایرانی که در نقاط دیگر جهان زندگی می‌کنند، به دنبال آثار دوزبانه هستند. بدون تردید پیدا کردن این آثار مشکل است اما اگر فعالان حوزه نشر بتوانند به استانداردهای جهانی نزدیک شوند و تولید و عرضه کتاب‌های الکترونیک افزایش یابد، این امکان فراهم می‌شود.
قزلی تأکید کرد: بنده به‌عنوان کسی که خرده مسئولیتی در ادبیات کشور دارم و یا لااقل دغدغه آن در من وجود دارد، می‌دانم که ادبیات معاصر ایران ظرفیت راه پیدا کردن در کتابخانه‌های دنیا را دارد. بنابراین از فعالان نشر درخواست می‌کنم که خودشان را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند.
