سیدمحمد پورسیدآقایی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه فلسفه راه اندازی بازار فرعی بورس کالا، ایجاد بستر معاملاتی برای کالاهایی است که شرایط عرضه در تابلوی اصلی را ندارند، گفت: بورس کالا با توجه به تجربه های موفقی که در شفاف‌سازی و حذف رانت از مبادلات محصولات فولادی و پتروشیمی داشته است، از ٤ سال پیش با راه اندازی بازار فرعی درصدد برآمد معاملات سایر کالاهای غیر استانداردی که شرایط ورود با تابلوی اصلی را ندارند، شفاف کند؛ بازاری که به دلیل شرایط خاص آن می تواند جایگزینی مناسب برای فرآیند مبهم و پر شبهه مزایده و حتی مناقصه باشد.
حذف تبانی در مزایده کالاها به کمک بازار فرعی
کارشناس ارشد بازار سرمایه افزود: بازار فرعی بورس کالا شرایط متفاوتی با تالار اصلی دارد؛ به این ترتیب که در این بازار، کالاها استمرار عرضه ندارند و می توانند به صورت موردی پذیرش و عرضه شوند؛ همانطور که راه آهن جمهوری اسلامی ایران چهار سالی است محصولات ضایعاتی خود را در بورس کالا با قیمتی واقعی، شفاف و به دور از روند طولانی مزایده ها می فروشد؛ زیرا کشف نرخ و شفافیت معاملاتی در بورس کالا حاکم بوده و در فرآیند کشف قیمت، شک و شبهه هایی که در حال حاضر در مزایده های برگزار شده مطرح است، وجود ندارد.
وی تصریح کرد: به طوریکه خریداران هر کالا از سراسر کشور در این بازار حضور می یابند و امکان تبانی و قیمت سازی در آن مطرح نبوده و در زمان رقابت هر کالایی به بالاترین قیمت پیشنهادی خریداران فروخته می شود.
کاهش زمان معامله کالا در بازار فرعی
این کارشناس ارشد بازار سرمایه به تسریع فرآیند فروش کالا در بازار فرعی برخلاف فرآیند مزایده اشاره کرد و گفت: در مزایده به روش سنتی، هر عرضه کننده باید کالای مورد نظر خود را برای فروش آگهی کند و به مزایده بگذارد. در مدت تعیین شده نیز متقاضیان خرید نرخ پیشنهادی خود را اعلام می کنند و پس از بررسی شرایط و صلاحیت متقاضیان، پاکت «الف و ب» قیمت ها باز شود و با حضور مزایده گران و نمایندگان آنها برنده نهایی اعلام می شود.
وی با اشاره به زمانبر بودن فرآیند برگزاری مزایده که عمدتا برای سازمان ها و نهادهای دولتی برگزار می شود، تاکید کرد: فرآیند مزایده حدود سه تا چهار ماه زمان می برد. اما این فرآیند در بورس کالا کمتر از یک هفته از زمان ارایه درخواست عرضه کننده انجام می شود. بطوریکه کالای پذیرش شده در کمتر از یک دقیقه مورد معامله قرار می گیرد و کالا به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می شود و تسویه آن نیز طی سه روز آتی به طور کامل انجام می شود.
پورسیدآقایی افزود: بدین ترتیب هم فروشنده کالا بدون هیچ مانعی پول خود را دریافت می کند و هم خریدار فرآیندی طولانی را سپری نمی کند. ضمن اینکه هر دو طرف معامله با توجه به ارایه وثایق لازم، متعهد به ایفای تعهدات خود بوده و می دانند که تخطی از آن موجب جریمه آنها خواهد شد.
مزایده های شبهه برانگیز کنار می رود
پور سید آقایی تنوع کالاهای عرضه شده در بازار فرعی بورس کالا را یک نکته مثبت دانست و گفت: افزون بر کالاهای حوزه پتروشیمی و فلزات اساسی، کالاهایی از بخش کشاورزی همچون جوجه یک روزه و نیز محصولاتی از حوزه دانش بنیان در این بازار پذیرش شده که شفافیت بالایی را به همراه دارد.
وی در خصوص جایگزینی فرآیند مبهم و شبهه برانگیز مزایده به روش سنتی اظهار کرد: بورس کالای ایران در حال حاضر محلی شده که همه شرکت ها از جمله دولتی، خصوصی و سازمان ها می توانند خرید و فروش کالاها را به این بازار سوق دهند و فرآیند طولانی و مبهم مزایده را به بورس منتقل کنند.
امکان برگزاری مناقصات در بازار فرعی
وی پیشنهاد اجرای مناقصات از مسیر بورس کالا را ارایه کرد و گفت: در مقابل جایگزینی بازار فرعی با فرآیند شبهه برانگیز مزایده، بهتر است فرآیند مناقصات نیز در بورس کالا انجام شود. البته مقدمات آن در بورس کالا فراهم شده و این امر در سازمان بورس در حال پیگیری است.
این کارگزار بورس کالا افزود: در این صورت، خریدار می تواند نیاز خود را به هر کالایی در بازار فرعی بورس کالا اعلام کند و فروشندگانی که کالای آنها در بورس پذیرش شده با رقابت منفی روی قیمت، کالای خود را به پایین ترین نرخ پیشنهادی به متقاضی خرید می فروشند.
برگزاری مناقصات حوزه حمل و نقل در بورس
وی تحقق این برنامه را تحول بزرگی در معاملات کل کشور دانست و اظهار کرد: مجموعه های دولتی نیز می توانند نیاز خود را روی تابلوی فرعی بورس کالا بیاورند. همچنین می توان در حوزه خدمات کالا نیز وارد بازار فرعی بورس کالا شد و مجموعه هایی که کالاهای خود را خریداری کرده اند، برای حمل بار خود به این تالار اعلام نیاز کنند و شرکت های فعال در حوزه باربری در رقابت با سایر رقبای خود پایین ترین قیمت را پیشنهاد کنند تا به عنوان برنده حمل بار متقاضی را بر عهده بگیرند. تحقق این برنامه ضمن تحول صنعت حمل و نقل، تحول در معاملات بورس کالا را نیز به همراه داشته و با کاهش هزینه های مترتب با حوزه باربری، دریچه ای جدید را پیش روی معاملات کل کشور باز می کنند.
