بیشتر نوجوانان و جوانان تصور می کنند آرتریت( آرتروز یا التهاب مفصل) فقط به پدربزرگ ها و مادربزرگ ها مربوط می شود، اما واقعیت آن است که همه رده های سنی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، به خصوص نوع خاصی از آرتریت که مخصوص افراد زیر 17 سال است و به عبارتی بیشتر گریبان نوجوانان و جوانان را می گیرد. بیماری آرتریت روماتویید در عده ای از نوجوانان و جوانان بروز می کند که موجب ناتوانی آنان شده و در بزرگسالی ممکن است موجب ابتلای زودهنگام آنها به آرتروز شود. واژه روماتویید به بیماری خاصی اشاره می کند که عضلات، تاندون ها، مفاصل، استخوان ها یا اعصاب را تحت تأثیر قرار می دهد. آرتریت به معنی التهاب غشای سینوویال است که مفاصل را می پوشاند. در التهاب این غشا، مایع تولید می شود و مفاصل سفت، متورم، دردناک و حین تماس کاملاً گرم می شود. این بیماری شایع ترین نوع آرتریت میان کودکان و نوجوانان است و معمولاً در سنین 2 تا 16 سالگی تشخیص داده می شود. نشانه های این بیماری چند بار طی بروز بیماری نمود پیدا کرده و محو می شوند. این بیماری می تواند علاوه بر مفاصل و بافت های اطراف، روی چشم ها، کبد، قلب و ریه ها هم تأثیر بگذارد. گاهی نشانه ها مختصر است و برعکس در بعضی شرایط آن قدر حاد است که به رشد فرد صدمه می رساند. نوجوانان مبتلا به این بیماری دچار درد و سفتی مفاصل هستند که از روزی به روز دیگر یا از صبح تا عصر تغییر می کند. در دوره هایی خاص، بیماری نمود بسیار شدیدتری پیدا می کند . این بیماری مزمن است و حدود شش هفته یا بیشتر طول می کشد و می تواند ماه ها و سال ها ادامه پیدا کند. گاهی علایم و نشانه ها خود به خود محو شده و یک دوران نهفتگی و سرکوب بیماری به وجود می آید که شاید ماه ها و سال ها ادامه پیدا کند. در نهایت نوجوانان مبتلا وارد مرحله ای می شوند که بیماری کاملاً محو شده است. گاهی این بهبود بدون هیچ مشکل مفصلی است و گاهی هم مشکلاتی برای مفصل ایجاد می شود که ماندگار است.
انواع بیماری
این بیماری به سه نوع عمده بروز می کند:
تنها چهار مفصل یا کمتر درگیر می شوند که به طور معمول مفاصل بزرگ تر مثل زانو مبتلا هستند. در این حالت امکان ابتلای چشم ها هم وجود دارد. به همین دلیل حتی در صورت فعال نبودن بیماری، معاینه چشم ها در این نوع از بیماری ضروری است.
حالتی که در آن پنج مفصل یا بیشتر گرفتار شده باشند که به طور معمول مفاصل کوچک دست و انگشت درگیر می شوند، اما امکان ابتلای مفاصل زانو، ران، قوزک پا، مچ پا و گردن هم وجود دارد. تب خفیف، سفتی مفصل، بی اشتهایی و ندول های مفصلی از علایم آن است و در صورت درمان کامل، امکان مشکلات طولانی مدت مفصلی وجود دارد.
نوع سیستمیک که قسمت های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و خوشبختانه شیوع کمتری دارد. تب بالا، لرز و بثورات جلدی از اولین نشانه های آن است. التهاب مفاصل چند هفته تا چند ماه بعد بروز می کند.
دلیل بیماری
علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نیست. آنچه معلوم است، وجود ناهنجاری در سیستم ایمنی بدن است که از بدن در مقابل باکتری ها و ویروس ها حمایت می کند. در افراد مبتلا، سیستم ایمنی خوب کار نمی کند و تفاوت میان میکروب ها و بافت های بدن را تشخیص نمی دهد، در نتیجه به آنها حمله کرده و سلامت بافت را به خطر می اندازد. این حالت باعث بروز التهابی می شود که در بیماری آرتریت روماتویید جوانان دیده می شود. این بیماری مسری نیست.
... و اما درمان
تشخیص این بیماری مشکل است. هیچ آزمایش منحصر به فردی برای آن وجود ندارد. برای تشخیص باید معاینات، آزمایش ها و حتی رادیوگرافی کامل انجام شود. معمولاً بررسی ها باید چند ماه ادامه پیدا کند. در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، از آسیب مفاصل جلوگیری می شود. درمان شامل تخفیف علایم و نشانه ها و کاهش التهاب است. داروهای جدید هم برای کنترل بیماری وارد بازار شده است. فیزیوتراپی و استفاده از گرما برای کنترل نشانه ها مفید است. در صورتی که آسیب مفصل شدید و جدی باشد، امکان جراحی مفصل هم وجود دارد.
زندگی با بیماری
اگر شما نوجوان عزیز هم به این بیماری مبتلا شده اید، مسلماً بعضی صبح ها به سختی از بستر بلند می شوید. شاید نتوانید آرنج تان را صاف کنید یا زانوی تان هم نمی شود. مفاصل شما حساس، دردناک و گرم هستند. معمولاً بعد از مدتی خواب و استراحت، احساس سفتی مفاصل بیشتر می شود. به این دلیل شاید تمایل داشته باشید بیشتر استراحت کنید، چون فعالیت برای تان دردناک است. این کار توصیه نمی شود زیرا هرچه فعالیت شما کمتر باشد علایم بدتر می شود. بهتر است بعد از بیدار شدن از خواب، نرمش های کششی انجام دهید تا بدن تان گرم شود. می توانید با ماساژ و کشش، وضعیت عضلات و رباط های مفاصل دردناک را بهتر کنید. با این کار درد کمتر می شود. با ورزش، حرکات مفاصل حفظ می شود و عضلات و استخوان ها قوی تر از قبل عمل می کنند. برای اجرای فعالیت های ورزشی از فیزیوتراپیست کمک بگیرید.
تغذیه مناسب به حفظ سلامت شما کمک می کند. معمولاً در اوج بروز علایم به دلیل ضعف و بی اشتهایی، تغذیه شما مناسب نیست و باید با مشورت متخصص تغذیه از غذاهایی با ارزش غذایی بالا استفاده شود تا در اوج بی اشتهایی، وضعیت تغذیه در حد مطلوب حفظ شود.
دیدگاه مثبت به آینده و حفظ سلامت روانی به اندازه ورزش و رژیم غذایی اهمیت دارد. اگر گاهی احساس عصبانیت یا افسردگی می کنید، حتماً در این باره با فردی مشورت کنید که بتواند از شما حمایت کند. درباره احساسات تان با والدین، پزشک معالج یا دوستان معتمد صحبت کنید. بعضی از نوجوانان با پرسیدن تمام سؤالات و کسب اطلاعات درباره بیماری، احساس بهتری پیدا می کنند. انجام کارهای موردعلاقه و تفریحات سالم در حفظ روحیه تأثیر دارد. بسیاری از نوجوانانی که به این بیماری مبتلا هستند، در طول مدت درمان، زندگی طبیعی دارند؛ به مدرسه می روند، بازی می کنند، با دوستان تفریح می کنند و از نظر جسمی، تحصیلی و اجتماعی فعال هستند. این بیماری در صورت درمان مناسب و کامل، بدون عارضه برطرف می شود و بهتر است در این مدت با حمایت و مشورت تخصصی با افراد حاذق، دوره درمان به دوران راحت تر و آرام تری تبدیل شود.
منبع: کوچه ما، شماره 10.