نگاهی گذرا به گرایش مد مدگرایی؛ حرکتی روبه زشتی یا زیبایی!- قسمت دوم

سهیلا محمدی‌نیا

مد ایرانی، الگوی جهانی

با همه این تفاسیر، چه کنیم که یک لباس و مدل ایرانی مد شود؟ چرا فقط این ماییم که از مدل‌های بیگانه استفاده می‌کنیم؟ چرا یک نوجوان یا یک جوان غربی از لباس یا مد روز یک ایرانی استفاده نمی‌کند؟
پاسخ این سؤال را از خانم غزاله طالبی، طراح لباس، که مدتی است در این زمینه فعالیت می‌کند، می‌پرسیم: «من فکر نمی‌کنم هیچ جای این کره خاکی جوان‌هایی به پاکی و سادگی جوان‌های ایرانی پیدا شود. شاید یکی از دلایلی که جوان‌های ما کورکورانه از مدها تقلید می‌کنند، این است که فقط گول ظاهر آن را می‌خورند و هرگز به معنی و مفهوم آنچه می‌پوشند، فکر نمی‌کنند.

اما من با قاطعیت می‌گویم در بسیاری از کشورها، در حال حاضر از لباس‌های ایرانی استفاده می‌شود. به عنوان مثال در کشورهایی مانند ترکیه یا آلمان، به دلیل گرایش به دین اسلام، به پوشش‌های اسلامی و ایرانی روی آورده‌اند و از انواع پیراهن‌ها، شال‌ها و روسری‌های ما استفاده می‌کنند. یا در بعضی جوامع از چادر ملی ما که این روزها جوانان استقبال چشمگیری از آن داشته‌اند، بسیار استفاده می‌شود. پس می‌بینیم که ما می‌توانیم در این زمینه بیش از پیش موفق باشیم؛ فقط باید بیشتر تلاش کنیم و با کمک مسؤولان سطح دانش و آگاهی جامعه را بالا ببریم.»

هویت جعلی

دکتر شجاعی، جامعه‌شناس، بر اساس مطالب یک جامعه‌شناس خارجی به نام «بوردیو» می‌گوید: «مصرف در دوران جدید، روندی است که در آن خریدار کالا از طریق به نمایش گذاشتن کالاهای خریداری شده به طور فعالی مشغول تلاش برای خلق و حفظ یک حس هویت است.

به عبارت دیگر، برخی افراد هویت خویش را امروزه از طریق آنچه مصرف می‌کنند، به دست می‌آورند و یا بهتر بگوییم «جعل هویت» می‌کنند. آیین قدم‌زنی یا پرسه‌زنی در حاشیه خیابان‌ها، محصول همین سرایت مراکز خرید به همه جاست. شرایط جدید که می‌توان آن را در پرسه‌زنی در خیابان‌های بزرگ و پاساژ‌ها و مغازه‌ها به خوبی دید، هویت‌های جدید ساختگی است که خود را در قالب مصرف و مد نشان می‌دهد.

این افراد در یک طبقه اقتصادی و یا اجتماعی منزلتی ندارند. این جامعه‌شناس با اظهار تأسف از پدیده مدگرایی و جعل هویت در میان برخی جوانان ایرانی می‌گوید: «این قبیل افراد که هویت جعلی خود را در پشت مدگرایی پنهان می‌کنند، رفتارشان به گونه‌ای است که طبقه اجتماعی و اقتصادی آنان به سادگی قابل تشخیص نیست؛ مگر آنکه به شناسنامه آنان مراجعه کنیم؛ تازه اگر شناسنامه‌شان هم جعلی نباشد! در واقع آنها با لباس و آرایش پوچی که دارند، فقط هویت خودشان را گم نمی‌کنند، بلکه طبقه اجتماعی و فرهنگ خودشان را هم پنهان می‌کنند تا خود را کس دیگری جلوه دهند؛

شخصیت دیگری که آرزو دارند داشته باشند.» وی می‌افزاید: «افراد مدگرا و جاعل هویت، فقط در برهه خاصی از زندگی‌شان می‌توانند با نوع پوشش و آرایشی که دارند، خود و شخصیت شان را پنهان کنند و بعد از ازدواج و تشکیل زندگی، خود واقعی و شخصیت حقیقی آنها نمود پیدا می‌کند».

دکتر بهمن مستوفی، آسیب‌شناس اجتماعی نیز گرایش دختران به لباس‌های نامتعارف را به زیر‌بنای فرهنگی جامعه و نوع نگاه جامعه به زنان و دختران مرتبط می‌داند و می‌گوید: «در جامعه‌ای که ارزش افراد به وضع ظاهر آنان باشد، دختران و زنان که از خصوصیت آنان نیاز به آراستگی و خودنمایی و زیبا بودن و جلب توجه است، مجبور به استفاده از پوشش‌های خاص می‌شوند.»

چه کسانی چه لباسی می‌پوشند؟

همه ما برای یک بار هم که شده برای خرید لباس به فروشگاه مراجعه کرده‌ایم؛ اما آیا تا به حال فکر کرده‌ایم که در چه سنی چه لباسی می‌پوشیدیم؟ آقای رحیمی فروشگاهی نسبتا بزرگ در یکی از خیابان‌های شهر دارد. وقتی وارد آنجا می‌شوی آنقدر تنوع مدل و رنگ وجود دارد که باید خوب بگردی تا انتخاب کنی.

از ایشان می‌پرسیم جوانان و نوجوانانی که مشتری شما هستند، چه مدل‌هایی را انتخاب می‌کنند؟ و ایشان پاسخ می‌دهند: «همه جور مشتری داریم؛ بستگی به خود فرد دارد. خیلی از مشتری‌های ما وقتی وارد مغازه می‌شوند، می‌دانند برای چه آمده‌اند و چه می‌خواهند؛ تنگ یا گشاد؟ کوتاه یا بلند؟ اما برخی دیگر گاهی آنقدر می‌گردند، تا به خواسته‌شان برسند. ما هم چون کاسبیم، در مغازه‌مان همه جور مدلی داریم تا مشتری دست خالی از مغازه بیرون نرود. خیلی مواقع ما اصلاً روی مدل لباس نظر نمی‌دهیم؛ چون به انتخاب خود فرد باشد بهتر است. گاهی پیش آمده نوجوانی لباسی خریده بعد با پدرش آن را پس آورده است؛ چون پدرش آن مدل لباس را نمی‌پسندیده!

ما هم اگر واقعاً مدت زیادی نگذشته باشد و لباس دست نخورده باشد، آن را عوض می‌کنیم. پس می‌توان گفت که انتخاب لباس یا مدل در برخی از خانوده‌ها به فرهنگ آن خانوده برمی‌گردد. اما برخی از جوانان امروز ما که احساس بزرگی می‌کنند، دوست دارند خودشان انتخاب کنند و گاهی متأسفانه فکر نمی‌کنند چیزی که می‌پوشند اصلاً به آنها ‌می‌خورد یا نه؟ جالب این است که بسیاری از آنها فکر می‌کنند هر جنسی که گران‌تر باشد، بهتر است. شاید گاهی اوقات این طور است، اما واقعاً همیشه این طور نیست. اجناس تعرفه‌های گوناگون دارند و بعضی از آنها به دلایلی کیفیتی پایین ولی قیمتی بالا دارند. به نظر من باید هنگام خرید همه موارد را در نظر گرفت.»

نگاهی گذرا به گرایش مد مدگرایی؛ حرکتی روبه زشتی یا زیبایی!- قسمت اول