زردی از مشکلات شایعی است که بیشتر نوزادان بعد از تولد به آن مبتلا می شوند. صحبت های دکتر مرندی شما را بیشتر با این بیماری شایع و نحوه ی درمان آشنا می کند.
زردی چه موقع غیرطبیعی تلقی می شود؟
اگرزردی در نوزادی که رسیده هستند سیر طبیعی خود را طی کند در روز پنجم یا ششم ناراحتی برطرف می شود. اما درنوزادانی که نارس هستند این زردی ممکن است دیرترظاهرشده و بهبود دیرترحاصل شود به عبارت دیگر زردی ممکن است درکودکان نارس به جای پنج روز از ده روز تا دوهفته طول بکشد تا برطرف شودچه درنوزادان نارس چه رسیده اگرزردی خیلی زود ظاهر شود یعنی به حای روز اول و دوم از همان ساعات نخستین بعد از تولد خود را نشان دهد دیر از بین برود یا اعداد بالابرود و مدت آن طولانی شود فیزیولوژیک یا طبیعی خوانده نمی شود.
آیا مصرف آب قند در درمان زردی تأثیر دارد؟
نه! اشتباهی که گاهی پزشکان می کنند این است که به مادران توصیه می کنند به نوزادشان آب قند یا سرم قندی بدهند .این کار بسبارمضراست وآب قند می تواند سبب بالا بردن میزان زردی شود. دادن هرچیزغیراز شیر مادر به نوزاد هیچ کمکی به رفع زردی نکرده و حتی می تواند مضر باشد هر چه نوزاد شیر بیشتری بخورد زردی او سریع تر برطرف می شود.
زردی در نوزادان چقدر شایع است؟
معمولاً شصت درصد نوزادان سالم پس از تولد دچار زردی می شوند و در مواردی که نوزاد نارس باشد این مورد به هشتاد درصد می رسد. البته گاهی زردی در نوزاد کم است که به راحتی نمی توان آن را تشخیص داد و فقط با آزمایش می توان فهمید که «بیلی روبین» نوزاد در حد عادی است یا نه، که این مورد رایج است.
علل عمده ی بروز زردی چیست؟
بروز زردی دلایل مختلفی دارد. گاهی گلبول های قرمز خون خرد شده و این باعث می شود نوزاد پس از مدتی مثلاً چند هفته، کم خون شود. گاهی ناسازگاری خود مادر و نوزاد (مادر با گروه خونی o، نوزاد با گروه خونی a یا b که به آن ناسازگاری abo گفته می شود) یا وجود گروه های خون فرعی (اختلاف بین گروه خونی مادر و نوزاد که شیوع کمتری دارد) و همچنین «فاویسم» که در کشور ما شایع است، می تواند باعث بروز زردی شود. تمامی این مسایل می توانند سبب بروز کم خونی در آینده شوند. به همین علت پزشک باید کاملاً هوشیار بوده و کم خونی نوزاد را زیر نظر بگیرد. همچنین در اثر شرایط، ممکن است زردی به سرعت بالا برود و به همین جهت مراجعه سریع به پزشک بسیار اهمیت پیدا می کند. گاهی اوقات نیز زردی به دلیل خوب شیر نخوردن نوزاد پیش می آید. خوب شیر نخوردن می تواند به دلیل آموزش ندیدن صحیح و کامل مادر باشد که این حالت خود در نهایت می تواند سبب بروز زردی و دیگر مشکلات شود.
آیا زردی در خانه درمان می شود؟
اگر عده زردی باشد نباشد و نوزاد چند روزه سالم باشد. والدین می توانند درمان را در خانه زیر دستگاه فوتوتراپی انجام دهند. تأکید می کنم دستگاه فوتوتراپی، نه هر لامپی. دستگاه فوتوتراپی لامپ مخصوص و ویژگی های مخصوصی دارد که باید آن را از مکان های معتبر و مطمئن تهیه کرد. این دستگاه ها باید استاندارد بوده و لامپ های آن به موقع تعویض شود. توجه به فاصله ی لامپ ها از بدن نوزاد و اینکه لامپ محافظ داشته باشد ضروری است تا در صورتی که شکسته شد. پوست نوزاد دچار سوختگی یا دیگر عوارض نشود. در این شرایط به توصیه ی پزشک آزمایش خون نوزاد در فواصل مختلف تکرار می شود، اگر حال نوزاد مناسب نباشد یا عدد زردی بالا باشد بهتر است درمان در بیمارستان انجام پذیرد.
زردی را چگونه می توان تشخیص داد؟
زردی تنها یک علامت دارد و آن زردشدن سفیدی چشم، بدن و مخاط ها است که باید نسبت به آن کمی حساس بود. اگر تنها سر و صورت مبتلا به زردی باشد و سینه، شکم و اندام ها زرد نباشد یعنی عدد زردی بالا نیست، اما هرچه زردی پایین تر بیاید حاکی از آن است که میزان زردی در حال افزایش است و هر چه به پاها برسد یعنی عدد زردی بالاتر و نگران کننده تر است.
زردی به 2 نوع تقسیم می شود: زردی مستقیم و غیر مستقیم. آن چه اغلب درنوزادان اتفاق می افتد زردی غیر مستقیم است که می تواند به بافت مغزی خسارت بزند. زردی مستقیم چندان مشکل ساز نیست مگر این که نوزاد مبتلا به عفونت یا ناراحتی کبد باشد. البته همیشه زردی تنها علامت نیست. اگر در کنار زردی علایم دیگری مانند بی حالی یا شیر خوب نخوردن یا بالا و پایین بودن درجه حرارت بدن وجود داشت، احتمال خطر بالاتر است و مراجعه به پزشک با سرعت بیشتری صورت بگیرد.
آیا زردی مشکل حادی است؟
زردی به مقدار کم برای نوزادان نه تنها مضر نیست بلکه مفید هم هست. بنابراین نباید در این مورد نگرانی وجود داشته باشد مگر این که زردی خیلی زود در نوزاد شروع بشود یا مقدار آن بالا برود. ممکن است در نوزادی، زردی به ماه دوم یا سوم بکشد و دوره ی بهبودی طولانی تر شود که اگر آزمایشی انجام شده و نشان دهد که نوزاد مشکل خاصی ندارد دلیلی بر وجود ناراحتی نیست.
در اکثر نوزادانی که دچار زردی می شوند حتی آن دسته که زردی آن ها از مرحله ی فیزیولوژیک می گذرد و اعداد زردی در آن ها بالاست، بیماری نگران کننده نیست، اما حتماً باید با پزشک مشورت شود.
در صورتی که زردی درمان نشود چه عوارضی خواهد داشت؟
اگر شدت زردی باشد بالا باشد و عدد آن به سرعت افزایش یابد و والدین، نوزاد را سریع به پزشک متخصص نشان ندهند ممکن است زردی سبب بروز مشکلات مغزی در نوزاد شود. در این صورت زردی می تواند در بعضی مناطق مغز نفوذ کرده و انواع مشکلات مغزی، فلج مغزی یا دیگر مشکلات را پیش آورد زردی در عین حال که مشکل شایعی است و برای تعداد زیادی از نوزادان رخ می دهد، اگر به موقع د رمان شود مشکلی ایجاد نمی کند. اما اگر به موقع درمان نشود، مشکل ساز خواهد بود.
در چه شرایطی به تعویض خون نوزاد نیاز است؟
مقدار زردی و شدتی که در آن نیاز به تعویض خون پیدا می شود با توجه به سن بچه و نارس یا رسیده بودن او مختلف است. اگر این عدد زردی از حد خاصی بالا رفت یا سرعت افزایش زردی خیلی سریع بود یا زمینه ی بیماری در نوزاد وجود داشت نیاز به تعویض خون پیش می آید.
اگر بچه سالم باشد و اعداد بالای زردی را می تواند تحمل کند، مشکلی برای او به وجود نمی آید، اما اگر نوزاد دچار عفونت شده، نارس باشد، تعادل اسید وباز خون او به هم خورده باشد یا اکسیژن خون در او ناکافی باشد و ... نیاز به تعویض خون پیش می آید. به هر حال در شرایطی که نوزاد بیمار است باید سریع تر با زردی او برخورد کند.
منبع: 7 روز زندگی، شماره 106. 