آرامستان ظهیرالدوله آرامگاه کوچکی است بین امامزاده قاسم و تجریش در شمال تهران که علاوه بر علیخان ظهیرالدوله چندتن از هنرمندان، شاعران و چهرههای سرشناس ایران در آن مدفونند.
تاریخچه
وقتی که علی خان ظهیرالدوله در روز سه شنبه بیست و چهارم ذیقعده سال 1342 هجری قمری در اثر سکته قلبی در باغ خود در جعفرآباد شمیران در گذشت، در جوار باغ خود در قبرستان عمومی که بین تجریش و امام زاده قاسم واقع بود، دفن گردید. سابقاً در این محل گورستان کهنهای قرار داشت و بعدها خانقاه ظهیرالدوله نیز به همین محل منتقل شده بود. اما پس از دفن ظهیرالدوله، مریدانش، این گورستان قدیمی و خانقاه را «آرامگاه ظهیرالدوله» خواندند.
محل دفن ظهیرالدوله، درست در زیر درختی بود که داغداغان نامیده میشد و ظهیرالدوله در طی ایام حیات خود، اغلب در سایه همین درخت مینشست. وی قبل از دفن، به وسیله مولوی رشتی که بعدها خود او هم در همین جا دفن گردید، تغسیل گردید و انجمن اخوت، این قبرستان عمومی را محصور ساخته و قبرستان (ظهیرالدوله) نامیدند.
از آنجا که ظهیرالدوله مورد قبول اکثر طبقات اجتماعی بود، بسیاری از هنرمندان، سیاستمداران و دانشمندان وصیت کردند که در این آرامگاه دفن شوند و به همین جهت متولیان خانقاه و مریدان ظهیرالدوله، از جهت فروش زمینهای مقبره، عواید سرشاری بدست آوردند.
از سالهای 1340 به بعد دفن اموات در این مجموعه ممنوع شد و دفن افراد در سالهای 40 تا 50 با اجازهنامه خاص و آنهم بصورت محدود انجام میشد. آخرین تدفین درآرامگاه ظهیرالدوله در سال 1359 انجام شدهاست.
وضعیت کنونی
محوطه آرامگاه ظهیرالدوله پوشیده از درختهای سبز و خرم و درهم تنیدهاست و سنگ اکثر گورها متأسفانه در حال تخریب میباشند. از سال 1366 تاکنون پیرزنی متولی حفظ و نگهداری این گورستان و خانقاه است. آخرین متولی از سوی انجمن اخوت، درویش رضا بود که پس از درگذشت او همسرش عهدهدار این مسئولیت شد.بازدید از این مکان فقط پنجشنبهها (از ساعت 10-12 بانوان و از ساعت 13-16 آقایان) امکانپذیر است. متولی گورستان ظهیرالدوله هم اکنون پایگاه بسیج امامزاده صالح است.
مدفونان در ظهیرالدوله
علی ظهیرالدوله در سال 1303 به خاک سپرده شد. ایرج میرزا در سال 1304 و درویشخان در سال 1305 نخستین هنرمندانی بودند که در این گورستان به خاک سپرده شدند و پس از آن بسیاری از هنرمندان در این مکان به خاک سپرده شدند.