قلعه خورمیز

قلعه خورمیز مهریز این قلعه که شالوده‏ای متعلق به دوران ساسانی دارد بر روی صخره ای از رشته کوه‏های منفرد شیرکوه در روستای خورمیز از محلات مهریز واقع شده است. در متون تاریخی از جمله در «جامع مفیدی» آمده است که «شاه هرمز پسر انوشیروان ساسانی به احداث روستای خورمیز امر فرموده و قلعه ای بر فراز کوه بساخت و نیز در تاریخ جدید یزد آمده است که برای مهرنگار در جنب مهرجرد دهی بساخت و آن را هورمیز نام کرد» و اکنون آن را خورمیز خوانند. حصار قلعه که بر روی کوه قرار گرفته است تا دامنه از سنگ‏های نتراشیده بنا شده و در قسمت‏های فوقانی دیوار به ارتفاع تقریبی دومتر ازخشت خام و روکش کاه‏گل می‏باشد. هم‏چنین حصار قلعه دارای هفت برج دیده‏بانی است که از تزئینات بیرونی جالب توجهی برخوردارند. داخل قلعه که تا صدسال پیش در آن سکنی داشتند به نظر می‏رسد بارها مورد تجدید بنا واقع شده است. در قلعه چاهی مربع شکل است که اکنون خشک شده و مردم به آن چاه صاحب‏الزمان می‏گویند واعتقاد ویژه‏ای به آن دارند چهار برج چهار گوشه و دو برج قرینه یکدیگر جهت طول قلعه ساخته شده است. برج های دیده بانی قلعه در ضلع های شمال غربی و جنوب شرقی دارای تزئینات خشتی به صورت جناغی و چلیپایی می باشند. ارتفاع یکی از برج ها شش متر و قطر داخلی آن 30/3 و قطر خارجی آن هفت متر است. مدخل ورودی دو طبقه است که طبقه اول دارای طاق های هلالی و طبقه دوم دارای طاق جناغی است. در سمت چپ قلعه “چاه سنگی” که معروف به چاه صاحب الزمان است ، دیده می شود. درون اتاق ها و تاسیسات قلعه نشینان ، سربازان و نگهبانان بوده که برخی از اتاق ها نی زسه طبقه بوده است. اتاق ها دارای تاقچه ها و پنجره ها و نورگیرهایی بوده و لبه دیواره های قلعه کنگره ای شکل و دارای تزئینات خاصی است. قلعه خورمیز یکی از آثار باستانی شهرستان مهریز است که به فرمان هرمز ابن انوشیروان ساسانی بر روی تپه ای سنگی و مشرف به روستای خورمیز بنا شده و به شماره ثبتی 2338 و در تاریخ 8/3/78 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.