نقد فیلم‌های جشنواره ونیز: «The Shape of Water»

گیرمو دل تورو Guillermo Del Toro با این فیلم تخیلی رمانتیک لطیف و دوست‌داشتنی، با بازی فوق‌العاده سالی هاوکینز Sally Hawkins در اوج قرار دارد.
برای آن دسته از محققان سینما که فیلم‌ها را در قالب “فیلم ” و برخی دیگر را “فیلم سینمایی ” قرار می‌دهند، این فیلم درخشان گیرمو دل تورو در هیچ‌کدام از این دسته‌ها قرار نمی‌گیرد. فیلمی دوست‌داشتنی تا حدی عجیب که احساسات و همدردی در آن موج می‌زند، فیلمی که بیشتر از هر فیلم هالیوودی که امسال اکران شده است ارزش پول خرج کردن برای تماشای آن را دارد. داستان افسانه‌ای برای بزرگ‌سالان، در مورد یک خانم نظافتچی تنها و لال و مرمن (مردماهی) عجیبی که به صورت‌های مختلف، زندگی یکدیگر را نجات می‌دهند. ماجرایی پرهیجان جنگ سردی نوآر، با موزیک‌های زیبا، به همراه داستان عاشقانه کلاسیکی که در تمام لحظه‌های فیلم به‌خوبی حفظ‌شده است. به همراه بازی تأثیرگذار سالی هاوکینز، این فیلم را به بهترین اثر دل تورو، بعد از فیلم «هزارتوی پن» Pan’s Labyrinth، تبدیل کرده است.با توجه به نظر مثبت منتقدها و رأی‌دهندگان جوایز، به‌احتمال‌زیاد این فیلم، پربیننده‌ترین فیلم دسامبر خواهد شد. نکته جالب فیلم «The Shape of Water»، عشق خارق‌العاده آن و ایمان به وجود نیمه گمشده، است. این دومین فیلم مستقل دل تورو است که عشق پنهانی را نمایش می‌دهد؛ اما در این فیلم خبری از شیطنت نیست، تماماً عاشقانه است: داستان دختر ساده و خوش‌قلبی که با موجودی آبی‌ای که ممکن است خدا باشد، آشنا می‌شود.
صحنه آپارتمان غرق در آب و حرکت آهسته وسایل در آن، مانند صحنه‌ای رویاگونه‌ای برای شروع داستانی جدا از این دنیا است، با این‌که با زندگی روزمره و دنیایی الیسا (با بازی سالی هاوکینز) آشنا می‌شویم. الیسای بی‌صدایی که از کودکی یتیم شده است و برای درآوردن خرج زندگی‌اش در آزمایشگاه سازمان فوق سری دولتی که آزمایش‌های اسرارآمیزی برای مقابله با روسیه انجام می‌دهد، کار می‌کند. داستان در سال 1962 اتفاق می‌افتد.
الیسا تنهاست ولی بی‌کس نیست. درواقع تنهایی عنصر مشترک تمامی شخصیت‌های فیلم است. برای مثال همکار و دوست پرحرفش زلدا (با بازی زیبای اکتاویا اسپنسر Octavia Spencer) که درباره همسر بی‌مسئولیتش و یا همسایه ش Giles (با بازی جنکینز Jenkins)، غر می‌زند. با این‌حال هیچ‌کس به اندازه موجود بی‌نام اعماق آب که از آفریقای جنوبی به تانک آبی در آزمایشگاه منتقل شده، تنها نیست. دانشمندانی که او را در این آزمایشگاه نگه داشته‌اند بر این باورند که توانایی‌های ابرانسانی او می‌تواند سلاح قوی‌ای برای آمریکا در برابر دشمنانش باشد. (اگر برایتان سؤال پیش‌آمده که چرا، باید بدانید که فیلم جوابی ندارد: مأمورهای جنگ سرد در این فیلم باهوش نشان داده نشده‌اند.)با این‌حال وقتی الیسا در حین نظافت آزمایشگاه، با این موجود مواجه می‌شود، او را هیولای فلس‌دار آبی جلبک رنگی نمی‌بیند، بلکه موجودی با روحی مهربان را می‌بیند که نه‌تنها مانند او بی‌صدا است، بلکه ازنظر محیط ناسازگار، زخم‌هایی از آزار و اذیت‌ها و علاقه شدید به قطعات موسیقی بنی گودمن Benny Goodman، به او شبیه است. موزیک وسیله اصلی انتقال احساسات در این فیلم است. چه در قالب موسیقی ساخته دسپلا Desplat و یا موسیقی ارکستر جاز و آهنگ‌های نمایش‌های موزیکالی که الیسا و Giles باهم تماشا می‌کنند. درست است که آهنگ You’ll Never Know ساخته هری وارن Harry Warren و مک گوردون Mack Gordon در سال 1943 برنده جایزه اسکار شد، اما فیلم دل تورو است که به این آهنگ جایگاه سینمایی جدیدی داده‌است.
بازی بی‌نظیر هاوکینز، با حرکات به‌جای صورت و نشان دادن احساسات اوست که باعث می‌شود به راحتی و به‌سرعت به این نتیجه برسیم که الیسا و این موجود آبی برای هم ساخته شده‌اند. فیلم بدون صحنه تلاش الیسا و دوستانش برای فراری دادن محبوب او و حضور مأمور بی‌‌رحم فدرال با بازی مایکل شانون Michael Shannon، نمی‌توانست موفق باشد. شانون با بازی خوب خود شخصیت بد فیلم «The Shape of Water» است. شخصیتی خشن و قلدر که آموزه‌های دولت که بیشتر مشتاق کشتن است تا کشف چیزهای ناشناخته را باور دارد.برای فیلمی که به راحتی می‌توانست به یک فیلم خانوادگی تبدیل شود، این فیلم راه معقول و صادقانه‌ای برای نشان دادن جنبه‌های روحی شخصیت‌ها در پیش‌گرفته است.
این فیلم همان اصل مهم اعتبار انسانیت است، با‌این‌حال عجیب‌وغریب بودن شرایط، این امکان را به دل تورو داد تا با بازی با جنبه‌های زیبایی‌شناسی آن، جذابیت داستان را بیشتر کند. فیلم‌برداری دن لاستن Dan Laustsen با تغییر نورها و رنگ‌ها به زیبایی حس هالیوود قدیمی را القا می‌کند. تهیه‌کنندگی پال دی. استربری Paul D. Austerberry نیز به‌تنهایی یک موفقیت برای فیلم است.
ثبات فیلم‌سازی دل تورو، با جزییات دقیق تکنیکی همراه است. برای مثال شباهت طراحی آپارتمان الیسا به فیلم «The Red Shoes». آپارتمان در بالای سالن تئاتری قرار دارد که به دلیل این‌که مردم به‌جای رفتن به نمایش‌ها در خانه می‌مانند و تلویزیون تماشا می‌کنند، خالی مانده است. صاحب تئاتر که مشتری‌هایش کم شده‌اند، به الیسا بلیت مجانی می‌دهد که می‌تواند نشانی از وضعیت الآن و مرگ تدریجی سینما به دلیل وجود شبکه‌های مختلف (Netflix) باشد. تا وقتی فیلم‌سازانی مانند گیرمو دل تورو فیلم‌های به قدرت و جذابیت  «The Shape of Water» تولید می‌کنند، هیچ خطری سینما را تهدید نمی‌کند.