خبرگزاری مهر، گروه سیاست-محمد مهدی ملکی،محمد مظهری: با توجه به اهمیت مسائل کشورهای منطقه و همسایه ایران برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و از طرفی با عنایت به این مهم که یکی از دو ابر اولویت وزارت امور خارجه در دولت دوازهم توسعه همکاری ها با کشورهای منطقه است، با «علیرضا عنایتی» سفیر ایران در کویت در خصوص روابط دوجانبه میان تهران و کویت در ابعاد اقتصادی و دیپلماتیک، تحولات منطقه و بین المللی، به گفتگو نشستیم.
وی گفت: ایران همیشه تاکید کرده که عنصر گفتگو می تواند در حل و فصل مشکلات و تلاش برای یافتن راهی برای برون رفت از این معضلات، تنها عنصر کاربردی و کارامد باشد.
عنایتی با اشاره به اینکه تقریبا حجم تبادل تجاری برآورده شده میان دو کشور به صورت رسمی تا 300 میلیون دلار است و این حجم به معنای واقعی قابلیت گسترش هم دارد، افزود: ایران اینطور فکر می کند که منطقه خلیج فارس نه فقط در قالب یک همکاری دو جانبه بلکه در قالب یک کار چند جانبه بلکه در قالب یک همکاری منطقه ای به توسعه سطح تعاملات اقتصادی و تجاری نیاز دارد.
سفیر ایران در کویت تصریح کرد: سالی 100 هزار نفر کویتی به طور متعارف و میانگین به ایران می آیند، بنابراین بحث صدور ویزا و تسهیلات آمد و شد از طرف ایران برای جامعه کویتی صورت می گیرد و متقابلا ما نیز چنین اقدام و رفتاری را از طرف کویتی انتظار داریم.
متن کامل گفتگو به شرح زیر است:
سطح تعاملات اقتصادی بین ایران و کویت به چه صورت است و سفارت ایران در کویت چه برنامه هایی برای ارتقاء سطح تعاملات فیمابین دارد؟
ما با کشورهای منطقه سطح تعامل اقتصادی و تجاری و همکاری های پولی و مالی متفاوتی داریم، با برخی از کشورها این روابط رونق فزاینده ای داشته و با بعضی از کشورها هم در حال رشد و توسعه است و انتظار می رود این روند در آینده گسترش بیشتری هم پیدا کند. در رابطه با کویت تقریبا حجم تبادل تجاری برآورده شده میان دو کشور به صورت رسمی تا 300 میلیون دلار است و این حجم به معنای واقعی قابلیت گسترش دارد.
حجم تبادل تجاری برآورده شده میان ایران و کویت، به صورت رسمی تا 300 میلیون دلار استبه دلیل نزدیکی های مرزی و جغرافیایی و ارتباط بسیار تنگاتنگی که در گذشته نه چندان دور وجود داشته، کویت نزد ایرانی ها بیش از کشورهای دیگر شناخته شده بود و همچنان در تهران و برخی شهرهای جنوبی ایران بازارچه های کویتی ها معروف هستند که این نشان می دهد که ظرفیت همکاری ایران و کویت چه به لحاظ اشتراکات تاریخی و چه به لحاظ نزدیکی جغرافیایی و همچنین زمینه های دیگر همکاری در ابعاد مختلف کاملاً فراهم است.
البته ممکن است که این همکاری های تجاری و اقتصادی دارای افت وخیزهایی هم باشند لکن به شکل کلی این فرصت برای دو کشور همسایه وجود دارد که بتوانند در حوزه های مختلف به توسعه مبادلات تجاری و اقتصادی اقدام کنند و جمهوری اسلامی ایران هم همواره در گذشته و حال بر آمادگی خودش برای توسعه این همکاری ها تاکید داشته و ایران اینطور فکر می کند که منطقه خلیج فارس نه فقط در قالب یک همکاری دو جانبه بلکه در قالب یک کار چند جانبه و یک همکاری منطقه ای به توسعه سطح تعاملات اقتصادی و تجاری نیاز دارد و اولویت منطقه خلیج فارس برای رهایی از این وضعیت دشوار سیاسی-امنیتی که پیدا کرده اتخاذ یک رویکرد اقتصادی و تجاری است.
با توجه به تحولات اخیر منطقه نقش و اهمیت کشور کویت را از منظر سیاست خارجی ایران چگونه می بینید؟ چه اهمیت و جایگاهی برای کویت در منطقه می توان قائل شد؟
کویت در حقیقت یک سیاست متعادلی را در تحولات منطقه ای در پیش گرفته و رویکرد میانه ای را نسبت به شرایطی که در منطقه جاری است بر عهده گرفته است. شاید این بدان معنا نباشد که کویت نسبت به آنچه که می گذرد دارای موضع نیست لکن در کنار مواضعی که دارد تلاش می کند تا یک نقش توافقی و میانه ای را در منطقه ایفا کرده و مسائلی را که در منطقه مورد توجه است از منظر سیاسی به پیش ببرد و راه حل های گفتگو محور را مد نظر قرار دهد.
نمونه روشن این موضوع یمن هست؛ علیرغم اینکه کویت خودش را در ائتلاف عربی عضو می داند و نسبت به آنچه که در یمن می گذرد دارای موضع است، اما این مانع از این نشده که کویت در سال گذشته میزبان مذاکرات یمنی_یمنی به مدت 100 روز نباشد که در آنجا طرف های یمنی گرد هم آمده و مذاکرات مدت دار و مفصلی را انجام دادند که میزبانی و تسهیل این گفتگوها با نظارت سازمان ملل بر عهده طرف کویتی بود و کویتی ها هم در این زمینه تا حد زیادی نقش تسهیل کننده و ایجابی را ایفا کردند.
کویت در حقیقت یک سیاست متعادلی را در تحولات منطقه ای در پیش گرفته و رویکرد میانه ای را نسبت به شرایطی که در منطقه جاری است بر عهده گرفته استرویکرد کویت معمولا در این امتداد قرار می گیرد، یعنی یک دیدگاه تعادلی و مبتنی بر گفتگو و حل و فصل مسائل منطقه از دریچه گفتگو را اتخاذ می کند.
این نکته ای است که مورد توجه جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و ایران همیشه تاکید کرده که عنصر گفتگو می تواند در حل و فصل مشکلات و تلاش برای یافتن راهی برای برون رفت از این معضلات، تنها عنصر کاربردی و کارامد باشد. لذا این رویکرد کویت در مسائل مختلفی که پیش آمده به ویژه تلاش برای حل مشکل اخیری که بین چهار کشور و قطر پیش آمد وتلاش های امیر کویت برای آرام شدن این فضا از طریق پیگیری امور از یک کانال منطقی همان نکته ای است که می تواند رویکرد غالب و بلکه فائق و بلکه تنها گزینه ای باشد که بتوان روی آن شرط بندی کرد پس باید گفتگو را به عنوان یک متدولوژی حاکم بر روند تحولات منطقه به رسمیت شناخت.
اشاره داشتید که کویت همواره سعی داشته در منطقه نقش میانجی و میانه رو داشته باشد. حال در عرصه عمل ایران از این پتانسیل برای بهبود روابط با کشورهای حاشیه خلیج فارس چه استفاده ای داشته است؟
در قالب تلاش برای ایجاد یک فضا یا یک هدف خاص ممکن است عنصر میانجی گری هم مورد استفاده قرار نگیرد. اما اقدامات ما در منطقه همواره مبتنی بر گفتگو و دعوت به گفتگو و باز بودن آغوش ایران برای همکاری های متنوع و متکثر با همسایگان بوده و ما همیشه بر این موضوع تاکید داشته ایم و در دولت های مختلفی که در ایران سر کار آمده اند نظام جمهوری اسلامی ایران در مجموع بر این باور بوده است که با اتکا به همکاری، تعاون و همزیستی با همسایگان امکان حداکثر کردن منافع کشور وجود دارد.
در دولت یازدهم آقای روحانی پس از انتخابشان، بلافاصله اعلام کردند که ما همچنان آماده این همکاری با کشورهای منطقه هستیم و رویکرد ایران رویکرد تعامل و همکاری سازنده با کشورهای منطقه است.
این تاکید مجددی بر عنصر همکاری با کویت و سایر کشورهای منطقه از لسان رئیس جمهور بود و این موضوع همچنان در دستور کار جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. این همکاری می تواند دوجانبه یا چندجانبه باشد و یا یک همکاری منطقه ای و یا یک همکاری همکاری کلان در ذیل بند 8 قطعنامه 598 باشد که در آنجا بر لزوم تقویت همکاری های منطقه ای تاکید شده است. ایران آمادگی خودش را برای توسعه مناسبات و همکاری با کشورهای منطقه و حوزه خلیج فارس در هر سطحی که باشد اعلام کرده است.
ایران آمادگی خودش را در برای توسعه مناسبات و همکاری با کشورهای منطقه و حوزه خلیج فارس در هر سطحی که باشد اعلام کرده استدر این میان امیر کویت در سال 1393 از ایران دیدار کرد و گفتگوهای خوبی انجام شد و اسناد متعددی فیمابین به امضا رسید. البته تحولات منطقه ای در سال های بعد مقداری فضای منطقه را متاثر کرد اما ما بر همان دیدگاه پیش رونده برای همکاری با کشورهای منطقه تاکید داشته و داریم. از طرفی هم تلاش هایی را امیر کویت برای تقویت عنصر گفتگو در روابط میان کشورهای منطقه و از جمله با ایران تقویت کرد و سفر آخر آقای روحانی به کویت هم منجر به گفتگوهای سازنده ای بین دو طرف شد.
ما معتقدیم که در طبیعت و فطرت روابط ایران و کشورهای منطقه یک ویژگی پاکی وجود دارد و آن ضرورت گفتگو و همکاری و عدم استغنای هر یک از دیگری است. تاریخ ما، جغرافیای ما، روابط ما، نزدیکی های فرهنگی ما و دین مبین اسلام، ارتباطات نزدیکی که بخش جنوبی ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود دارد، ارتباط خونی و نسبی ای که وجود دارد، جمعیت زیادی که در گذشته های دور (300 یا 400 سال قبل) از ایران به این کشورها مهاجرت کرده اند و اکنون جزء شهروندان اصلی این کشورها هستند ولی با تبار ایرانی، اینها همه نشانگر این است که این طبیعت طبیعتی پاک و زلال است و تلاش ما هم باید مبتنی بر فعلیت بخشیدن به این ظرفیت ها، امکانات و استعدادها و تبدیل آن به یک عنصر فعال و سازنده و مفید برای منطقه باشد.
آقای ظریف اعلام کرده که سیاست دولت جدید ایران مبتنی بر تمرکز بر سیاست حسن همجواری و توجه به همسایگان است، در این راستا چه عواملی را مانع توسعه روابط ایران با همسایگان خود می بینید؟
به نظرم در این سیاقی که صحبت کردیم مهم ترین عنصری که تسهیل کننده این ارتباط است عنصر گفتگو است. ما باید این کانال را در سطوح مختلف خودش فعال نگه داریم. باید به صورت مداوم بین ایران و کشورهای خلیج فارس گفتگوهای مستمر و سازنده وجود داشته باشد. باید دیدارهای متعددی بین ایران و کشورهای خلیج فارس به صورت متقابل صورت بگیرد. باید از نزدیک با هم گفتگو کرد، باید مطالب را از هم شنید، جایگزین این رویکرد قطعا جایگزین مفید و مؤثری نخواهد بود.
امیر کویت در سال 1393 از ایران دیدار کرد و گفتگوهای خوبی انجام شد و اسناد متعددی فیمابین به امضا رسید. البته تحولات منطقه ای در سال های بعد مقداری فضای منطقه را متاثر کردما باید مستقیم از کشور مسؤول بشنویم و متقابلاً کشورهای دیگر هم مستقیم از ما باید دریافت خبر کنند و حرف هایمان را بشوند، یعنی به جای اینکه از خود ما بشنود درباره ما می شنوند و ما هم به جای اینکه مستقیم از خود آنها بشنویم درباره آنها می شنویم. بین این دو فاصله بسیاری است. باید گفتگوها به صورت مستقیم، مستمر و متنوع در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی، تجاری و امنیتی و حوزه های اساسی دیگر باشد.
فهم و دیدگاه جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر آمادگی و علاقمندی به گفتگو است و ما گفتگو را تنها سازوکار مؤثر برای تقویت همکاری ها می دانیم. در این مسیر چنانچه سوء تفاهم ها و انتقاداتی باشد هر یک از طرفین می توانند در گفتگوی مستقیم این مطالب را بیان کرده و برای آن راه حلی بیابند. گفتگو الزاما به این معنا نیست که طرفین نسبت به موضوعی 100 در صد دارای دیگاه متطابق باشند، بلکه ممکن است دیدگاه های نزدیک به هم و حتی ممکن است دیدگاه های متباین و یا متغایری داشته باشند.
گفتگو در هر یک از این حالت ها مفید است و مهم این است که این عنصر به صورت مستمر وجود داشته باشد، جمهوری اسلامی ایران در این مسیر کاملا آماده است و معتقد است با گفتگو بر بسیاری از مسائلی که وجو دارد می توان فائق آمد.
سطح تعاملات ایران و کویت در حوزه امور کنسولی، تسهیلات روادید و همچنین در حوزه تبادلات زندانیان به چه صورت است؟
همانگونه که در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ما جهت افزایش همکاری های فی مابین نیازمند یک شادی، نشاط و تحرک بیشتری هستیم، در حوزه امور کنسولی هم مناسب است که چنین روندی را شاهد باشیم.
حوزه امور کنسولی دامنه وسیعی از فعالیت ها را شامل می شود از جمله مسائل مربوط به مرزها و مرزبانان، تسهیلات و روادید، تبادلات زندانیان، بحث های مرتبط با امور غیرمجاز که ما این دامنه وسیع کاری را جهت همکاری میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس بسیار پویا و فعال می بینیم.
ما در کویت قریب به 40 هزار ایرانی داریم که مشغول کار، تحصیل و فعالیت های روزمره خود هستند و یک جامعه فعال زیستی را در کویت تشکیل دادند و از تمام حقوق و امکانات یک شهروند جهت زیستن در کویت برخوردار هستند و البته خدمات جامعه ایرانیان از گذشته تا به امروز در کویت بسیار ارزشمند و شناخته شده است.
ما در سال گذشته موفق شدیم در بحث تبادل زندانیان میان دو کشور از قریب به 160 زندانی که در کویت داریم، حدود یک سوم از آنها را جهت ادامه دوران محکومیت خود به کشور منتقل کنیم. البته این مبتنی بر یک همکاری دو طرفه است که نشات گرفته از یک تفاهمنامه همکاری میان ایران و کویت است که در سال گذشته میان دو کشور به امضا رسید.
ما برای کویتی هایی که عازم ایران هستند ویزا را خیلی راحت صادر می کنیم و تسهیلات خوبی را برای گردشگران کویتی قائل هستیم، سالی 100 هزار نفر کویتی به طور متعارف و میانگین به ایران می آیند، بنابراین بحث صدور ویزا و تسهیلات آمد و شد از طرف ایران برای جامعه کویتی صورت می گیرد و متقابلا ما نیز چنین اقدام و رفتاری را از طرف کویتی انتظار داریم.
تعریف شما به عنوان یک دیپلمات با سابقه از دیپلماسی عمومی و مصادیق آن چیست؟
امروز کمتر کسی وجود دارد که بر اهمیت دیپلماسی عمومی واقف نباشد و اهمیت این مسئله برای همه مفروض است. ما برای تبیین دستاوردها، دیدگاه ها و نقطه نظرات خود باید از دیپلماسی عمومی استفاده کنیم. شاید بتوان اهمیت استفاده از دیپلماسی عمومی را با در نظر گرفتن میزان و کیفیت اطلاعاتی که در دسترس مخاطبین قرار می گیرد مورد سنجش قرار داد.
امروز دیگر نمی توان از محدودیت زمانی و مکانی اخبار سخن گفت و نمی توان اخبار را صرفا محدود به تعداد نفرات خاصی کرد و سیستم اطلاع رسانی قطره چکانی دیگر فایده ای ندارد.
اهمیت استفاده از دیپلماسی عمومی روشن است و در خصوص کارکرد آن هم با استفاده از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی هیچ تردیدی نمی توان داشتامروز و با به وجود آمدن فضای مجازی و شبکه های مختلف اجتماعی در اینترنت که اینها به عنوان ابزار دیپلماسی عمومی هم مطرح است، فضا بیش از پیش در هم تنیده شده و اگر تعبیر دهکده جهانی را بر این کره خاکی سابقا اطلاق می کردند شاید امروز باید عنوان خانواده جهانی را به آن نسبت داد چرا که دیگر هیچگونه فاصله ای میان مردم و اخبار اتفاقاتی که در گوشه و کنار دنیا می افتد وجود ندارد.
در این فضا اخبار و اطلاعات میان عام و خاص به اشتراک گذاشته می شود، لذا اهمیت استفاده از دیپلماسی عمومی روشن است و در خصوص کارکرد آن هم با استفاده از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی هیچ تردیدی نمی توان داشت و آن شعاری که در گذشته وجود داشت مبنی بر اینکه دانستن حق افراد است به خوبی محقق شده است.
یکی دیگر از ویژگی های فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در دنیای امروز، نبود فاصله میان شنونده و گوینده است و اینکه دیگر گوینده متکلم صرف نیست و بلکه فضای کنش و واکنش است. بنابراین امروز جنس اخبار به گونه ای شده است که از حالت یک سویه به حالت دو و یا چند سویه تبدیل شده است و شاید آن قانون که در آن گفته شده است که هر عملی را یک عکس العملی است با همان میزان و شدت، در رسانه ها به خوبی دیده می شود.
شما به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران رشد و گسترش تروریسم را در حوزه کشورهای خلیج فارس چگونه ارزیابی می کنید و شرایط آتی منطقه را با توجه به تحولات موجود چگونه می بینید؟
یک اتفاق نظری وجود دارد مبنی بر اینکه تروریسم خطر اول منطقه محسوب می شود و هیچ حد و مرز مشخصی را نمی شناسد و همانطور که می بینید گروه های افراط گرای تروریستی در اقصی نقاط دنیا عملیات تروریستی مختلفی را انجام داده اند.
سالی 100 هزار نفر کویتی به طور متعارف و میانگین به ایران می آیند، بنابراین بحث صدور ویزا و تسهیلات آمد و شد از طرف ایران برای جامعه کویتی صورت می گیرد و متقابلا ما نیز چنین اقدام و رفتاری را از طرف کویتی انتظار داریمیکی دیگر از ویژگی های تروریسم در دنیا این است که آنها برای خود مخاطب خاص نمی شناسند و هرکس می تواند مخاطب آنها قرار گیرد. لذا باید در مقابله با تروریسم هم این مسئله را کسانی که خارج از ایران شعار ضدتروریستی سر می دهند مدنظر داشته باشند و به طور جدی به میدان مبارزه با تروریست ها ورود پیدا کنند و همانگونه که تروریسم حد و مرزی نمی شناسد برای مقابله با آن هم هیچ جا و هیچ کس نباید حد و مرز مشخصی را لحاظ کند.
برای این منظور باید یکسری اقدامات صورت گیرد از جمله اینکه باید حمایت های مختلفی که از تروریسم صورت می گیرد، علی الخصوص حمایت های مالی قطع شود، استفاده ابزاری از تروریسم کنار گذاشته شود، ریشه های فکری گروه های تروریستی که بسیار هم مهم هستند باید شناسایی و با آن برخورد شود، چراکه مبارزه صرف عملیاتی و میدانی با تروریسم جواب نمی دهد.
خوشبختانه شاهد هستیم که تاکنون دوستان ما در سوریه و عراق پیش روی ها و موفقیت های خوبی را در مقابله با تروریست ها داشته اند.
در مقابله با تروریسم باید همه ورود پیدا کنند و با یک عزم جدی در صحنه عمل با تروریست ها به مبارزه بپردازند و جمهوری اسلامی ایران هم نشان داده برای مبارزه با این پدیده بسیار جدیست و ایران معتقد است که امنیت کشورهای منطقه، امنیت ایران است و ایران در عزمش برای مقابله با تروریسم همچنان جدی است و ما امیدواریم که هرچه زودتر پدیده تروریسم و افراطی گری از منطقه ما رخت بربندد و این امری دور از انتظار و غیرقابل دسترسی نیست.
ما امیدواریم همانطور که آقای روحانی هم شعار جهان عاری از خشونت و افراطی گری را در سازمان ملل مطرح کردند و با رأی قاطع در مجمع عمومی مورد تصویب قرار گرفت، منطقه ما و سایر نقاط این کره خاکی عاری از پدیده شوم تروریست می شود و برای تحقق این مسئله باید همه تلاش خود را داشته باشند.
پیشنهاد شما برای مقابله بهتر با تروریسم در قالب همکاری میان کشورهای مختلف چیست؟
به نظر می رسد ایران برای این نوع خاص از همکاری همچون سایر زمینه های همکاری آمادگی دارد و از طریق کانال های مشخص برای این مسئله ایران می تواند همچنان با کشورهایی که تمایل به این همکاری ها دارند گفتگو داشته باشد.
از نظر شما اهمیت دو ابر اولویت سیاست خارجی دولت دوازدهم که شامل دیپلماسی اقتصادی و توسعه روابط با همسایگان است، چیست؟
منطقه ما آکنده از منابع و ظرفیت های متعدد انسانی، فکری، فرهنگی، زیر زمینی و انرژی های فراوان است و از هر منظر که به این منطقه نگاه شود می توان به غنی بودن این منطقه و ظرفیت بالای آن جهت همکاری های مختلف پی برد.
بنابراین ما باید حوزه های مختلفی که در آن پتانسیل همکاری میان کشورهای منطقه وجود دارد را شناسایی کنیم و به نحوه به فعلیت رساندن آن ظرفیت های بالقوه فکر کنیم. اگر اولویت رویکردی کشورهای منطقه از حالت تقابلی به حالت همکاری و تعامل تغییر پیدا کند و به طور خاص باتوجه به بنیه مالی که در منطقه وجود دارد تعامل و همکاری در زمینه مسائل اقتصادی را مدنظر قرار بدهند، می توانیم شاهد رشد، پیشرفت و توسعه هر چه بیشتر کشورهای منطقه باشیم.
بنابراین مناسب است که به جای لحاظ کردن رویکرد امنیتی محور که صرفا مرزبندی ها را مشخص می کند و حساسیت ها را هم افزایش می دهد رویکرد تجارت محور را در دستور کار کشورهای منطقه داشته باشیم و اگر این رویکرد جایگزین سیاست های فعلی در منطقه شود، همه کشورهای منطقه می توانند از منفعت و سود حاصله بهره ببرند.
لذا منابع و امکاناتی که در منطقه وجود دارد نیازمند اولویت بندی است و این اولویت ها به دقت از جانب ایران مورد بررسی قرار گرفته و توسط آقای ظریف به عنوان وزیر امورخارجه اعلام شده است، چراکه این منطقه نیازمند تعاملات و گشایش های اقتصادی است.
اگر رویکرد تجارت محور جایگزین سیاست های فعلی در منطقه شود، همه کشورهای منطقه می توانند از منفعت و سود حاصله بهره ببرنداگر همه ما به این نتیجه برسیم که این منطقه نیاز به رشد اقتصادی دارد و بر اساس برخی از الگوهای همکاری اقتصادی به کار و فعالیت خود ادامه دهیم، این رویکرد طبعا با محور قرار دادن مسائل اقتصادی و تجاری می تواند سطح تعاملات و همکاری ها را میان کشورهای منطقه افزایش دهد.
آن چیزی که مسلم است اولویت یافتن اقتصاد و تجارت در روابط بین الملل است و ما باید این اولویت را در منطقه خود تعمیق ببخشیم، در منطقه ما به عنوان نمونه سازمان همکاری های اکو از گذشته وجود داشته که می تواند این قبیل همکاری های اقتصاد محور میان کشورهای منطقه را با نگرش توسعه تعاملات بر اساس الگوهای همکاری موجود افزایش یابد.
ایران با منابع متعدد نفت و گاز و درآمدهای حاصل از آن، جمعیت، فکر و ایده، حجم تبادلات تجاری همسایگان متعدد، کریدور شمال و جنوب، راه ابریشم و خیلی از موارد دیگر محلی امن و یک بازیگر مطمئن جهت تبادلات تجاری است که می تواند این نقش را به خوبی انجام دهد.
بدون تردید در خصوص تبادلات اقتصادی و تجاری میان کشورها، نقش کشورهای همسایه ویژه است و ایران در قالب همکاری های سیاسی و اقتصادی همواره اولویت اول را به کشورهای همسایه و کشورهای منطقه ای اختصاص داده و خواهد داد.
