نیایشگاه آدریان

بنای معبد آدریان، نیایشگاه آدریان، مسجد زرتشتیان، آتشکده تهران، معبد زرتشتیان یا هر نام دیگری که این مکان مقدس دارد، تنها آتشکده شهر تهران است که آتشی است ورهرام، بنای معبد آدریان، آتشکده ای است 100 ساله در شهر، که محل نگهداری آتش و عبادتگاه زرتشتیان است، با ما برای دیدار از نیایشگاه و معبد آدریان (آتشکده تهران) همراه شوید …

بنای معبد آدریان؛ آدرس استان تهران، شهر تهران، خیابان جمهوری (نادری یا شاه سابق) خیابان میرزا کوچک خان (استالین سابق) پلاک 4 (ضلع شمالی دبیرستان فیروز بهرام)
شماره ثبت معبد آدریان در فهرست آثار ملی ایران : 7442 تاریخ ثبت 1381/12/11 ه خورشیدی
مختصات جغرافیایی، آب و هوا ، نقشه و … معبد آدریان: E 51″24’50.28 N 35″41’44.44
ارتفاع بنای معبد آدریان از سطح دریا : 1175 متر
نامهای دیگر بنای معبد آدریان: مسجد زرتشت، معبد زرتشتیان، آتشکده تهران، معبِد Mabed ، آدریان، نیایشگاه زرتشتیان، معبد آدریان، آدوران و …
پیرامون نام (وجه تسمیه) معبد آدریان:
جان هینلز در کتاب شناخت اساطیر ایران انواع آتش در دین زرتشتی را سه گونه معرفی کرده است:
1- آتش دادگاه: همان آتش آتشدان خانه هاست، که مراسم تقدیس نداشته و در صورتی که فرزندان زندگی جدیدی آغاز می کرده اند از این اجاق آتشی بر می داشته اند. آتش دادگاه را مردمان غیر روحانی نیز می توانند مراقبت کنند، با این همه آتش را با تشریفات نظامی در جای خود قرار می دهند، آتش دادگاه را نیز موبدان بر پا می دارند، اما افراد عادی نیز می توانند به خدمت آن بپردازند. معمولاً زردشتیان متمکن در خانه های خود آتش دادگاه را شعله ور نگه می دارند.
2- آتش آدران Adoran (آدریان، درب مهر): از آتش دادگاه برتر است و اختصاص به شهر و بلوکات بزرگ دارد و از چهار آتش ترکیب شده است، آتش اجاق فرماندار محل، آتش اجاق فرمانده نظامی محل، آتش اجاق قاضی محل، آتش اجاق کشاورز محل. ایجاد این آتش یک ماه طول می کشیده و با مراسم تقدیس همراه است.. درب مهر زیارتگاه های بوده که در هر محله زردشتی یافت می شده. این مکان محل اجتماع ریش سفیدان و رفع مشکلات مردم است.

3- آتش بهرام (ورهرام): این آتش ترکیبی است از 15 آتش زمینی و یک آتش با منشا آسمانی (برق و رعد آسمان) آمده است که این آتش باید 1128 بار تطهیر می شده و مراسم تقدیس آن یک سال به طول می انجامیده است. (یعنی هیزم را روی آتش می گیرند؛ وقتی با گرمای آتش، این هیزم شعله ور شد، یک مرحله تطهیر انجام گرفته است) فقط موبدانی که دشوار ترین آیین های دینی تطهیر را گذرانیده اند، می توانند از آن مراقبت کنند. جز آنان کسی نمی تواند وارد حرم خاص آتش شود. اهمیت به سزایی داشته و خاموش شدن آن با خاموش شدن دین همراه شمرده می شده است و پیوسته هم باید افروخته بماند. این آتش به عموم مردم تعلق دارد. اکنون در ایران دو آتش بهرام وجود دارد که یکی در یزد و دیگری در کرمان است. ماهیت آتش ورهرام متشکل است از پانزده آتش گوناگون و آذرخش آسمانی (یعنی جمعاً 16 آتش) که عبارتند از رنگرز، پادشاه یا فرماندار، کوزه گر، آجرپز، درویش یا صاحبدل، زرگر، ضرابخانه، آهنگر، اسلحه ساز، نانوا، تقطیر، فرمانده ارتش، چوپان، پیشوای دینی، برق آسمان و مرده سوز.
نکته1) آتش آدریان تهران بر خلاف نامش، از نوع آتش بهرام (ورهرام) است و از نوع آتش آدران Adoran (آدریان، درب مهر) نیست.

روانشاد موبد اردشیر (سمت راست) روانشاد موبد بهرام (سمت چپ) تکیه به ستون درمیان شاگردان مدرسه زرتشتیان
پس آدُران، آدریان (آذران) همان آتشگاه یا آتشکده است. به روزگار ایران باستان این کلمه تشکیل یافته از دو بخش «آدر» و «ان» است. بخش نخست به معنای آذر یعنی آتش است. در برهان قاطع آمده: آدر بر وزن مادر همان آذر= آتش است. در لغتنامه دهخدا نیز این معنا دیده می شد و اما پاره دیگر «ان» است که در نام های جغرافیایی علامت نسبت فراوان است، از قبیل گرگان و … بنابراین ترکیب آذر+ان جایی را تداعی می کند که آدر= آذر= آتش در آن بسیار است و این یادگاری است به روزگار ایران باستان و رواج دین زردشت …
نکته2)‌ ظرفی که آتش را در آن نگهداری می کنند؛ آدوران، آتشدان، آتشگاه، آفرینگان و مجمر می گویند.
نکته3) خود زرتشتیان بنای معبد آدریان را به صورت معبِد Mabed تلفظ می کنند و از نامهای دیگر که در بالا ذکر شد، کمتر استفاده می کنند و به آتش آن، آتش سپندینه (مقدس) می گویند.
نکته4) در پرونده ثبتی این اثر از نام “بنای معبد آدریان” استفاده شده است.
نکته5) در برخی از نقشه ها بنای آدریان مسجد زرتشتیان و برخی آتشکده علامت گذاری شده است.

نقشه ای قدیمی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
نکته6) اشخاصی که به خدمت آتش و نگهداری از آن بر می آمدند «آتخش بندگ» یا «آدوران بندگ» که شخصی آزاد حتی از اصلی اشرافی بوده و صرفا در معنای مجازی کلمه «برده» به شمار می آمده و از لحاظ مذهبی «مقید» به آتش بوده است.
نکته7) آدران (Āderān) نام روستایی در ابتدای جاده چالوس میان پورکان وداریان،‌ ‌آدریان لین یکی از کارگردان انگلیسی هالیوود است که فیلمهای پیشنهاد بی شرمانه و بی وفا را حتما دیده اید و پوبلیوس آئلیوس ترایانوس هادریانوس ملقب به آدریان یکی از امپراتورهای روم باستان بوده و ‌پاپ های کلیساهای کاتولیک را آدریان می نامیدند،‌ مثلا آدریان اول، آدریان دوم … البته کلی آدریان دیگر هم بود که بماند برای بعد …
نگاره ارباب کیخسرو شاهرخ اثر جعفر چهره نگار نصب شده در موزه مجلس

ارباب کیخسرو شاهرخ
دوران و بانی اثر نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران): ارباب کیخسرو شاهرخ در اواخر قاجار
پیشینه و تاریخچه نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران):
سنگ بنای آدریان تهران در روز اشتاد ایزد (23 امرداد) 1293 خورشیدی برابر با روز اورمزد وفروردین ماه 1283 باستانی (13 اوت 1913 م) توسط ارباب کیخسرو شاهرخ گذارده شد و با کمک پولی پارسیان هند و زرتشتیان تهران در آذرگان 1296 خورشیدی برابر با خورداد ماه 1286 باستانی پایان یافت و روز اشتادایزد گشایش یافت.
اریاب کیخسرو در یادداشت‌های خود آورده است: «به آن اندیشه افتادم که برای جماعت عبادتگاهی لازم است، زیرا در تهران برای جماعت (در حدود 500 نفر که بیشتر به کار بازرگانی و کشاورزی مشغول بودند) تا آن تاریخ معبدی نبود. لهذا چون در این موقع مرحوم بهرامجی بیکاجی یکی از پارسیان جوانمرد که کارش سیاحت بود به تهران آمده بود مطلب را با او در میان نهادم، مشارالیه وعده مساعدت داد. شرحی نوشته به او دادم و به بمبئی رفت و اقدام کرد. خوشبختانه عده ای از پارسیان مبلغی برای بنیان آدریان سرخط رفته بودند چه برای ساختمان و چه برای اندوخته نگهداری که متدرجاً برسانند».

دولتمردان و زرتشتیان در حال نصب سنگ بنای آدریان تهران
«ساخت آدریان بر روی اراضی انجمن شروع و سنگ بنای آدریان بدست آقای رضاقلی خان هدایت (نیرالملک) نکته7 وزیر معارف وقت گذارده شد. کار ساختمان آدریان به دشواری دچار شد. اشکال ساختمان آدریان این که بعضی از اشخاص مغرض در جراید بمبئی برضد زرتشتیان تهران مقالاتی نوشتند که اینها غالباً بی دین و فلان اند و آدریان لازم ندارند و از سوی انجمن زرتشتیان تهران جواب هایی دندان شکن داده شد معهذا بعضی از صاحبان خیر که جنبه کهنه پرستی و تعصبات داشتند جلو اعانه خود را گرفته دیگر پول نرسید و عمارت بی سقف و ناتمام ماند. چون کار بدین منوال پیش آمد از زرتشتیان ایران استعانت شد و زرتشتیان هرجا از تهران و یزد و کرمان و شیراز و کاشان بقدر خود کمک کردند و به خیر خوبی ساختمان آدریان به پایان رسید و رسماً در تاریخ 1296 خورشیدی گشایش یافت ».

عکسی قدیمی از آدریان تهران سال 1341
نکته8) رضاقلی خان برادری داشت به نام هدایت قلی، صادق هدایت پسر هدایت قلی بود …!!
«اینجا نباید فراموش کنم متشکرم ، همین که از آقای میرزا مهربان مهر خواهش کردم پذیرفت و برای جمع آوری اعانه به جنوب ایران شتافت و برخورداری حاصل نمود. از سوی دیگر چون در آن اوان بفاصله چند ماه سرور خانم عیال مرحوم میرزا جمشید مهربان کرمانی و رستم برادرش و یک دختر کوچک از میرزا جمشید به جهان باقی شتافتند به میرزا جمشید تکلیف کردم آثار خیری باقی بگذارد آن روانشاد پذیرفت و به اختیار من گذاشت و در طرف مشرق و مغرب حیاط آدریان اطاق هایی برای پذیرایی و امور خیریه از پول آ ن مرحوم ساخته شد»

عکسی قدیمی از آدریان تهران سال 1379

میرزا مهربان مهر
نکته9) میرزا مهربان مهر، رئیس محاسبات کل مجلس شورای ملی بود.
کسانی که در نهادن سنگ بنای آدریان حضور داشتند عبارت بودند از؛ رضاقلی خان معاون وزارت معارف، مجدالسلطنه نماینده وزارت امور خارجه، محمدعلی فروغی ذکاء الملک، حکیم الملک، حاج سید نصرالله، میستراردشیرجی، میستر بهرامجی، میستر شاهپور جی، میرزا کیخسرو رئیس انجمن وقت زرتشتیان و جمعی دیگر از آقایان معارف پرور و خوانین زرتشتی
نکته10) 6پسر و دختر بشگون ساخت آدریان در همان نقطه و روز سدره پوشانی شدند.
امکان بازدید نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران): به جز روزهای جمعه، بازدید با هماهنگی قبلی امکان پذیر است. ساعت بازدید؛ شنبه تا چهارشنبه 8 تا 15 و پنجشنبه ها 8 تا 12 ، البته برای تهیه تصویر کسب مجوز الزامی است.
شماره تماس نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) جهت بازدید؛ 66706865 موبد پدرام سروش پور و بانو ناهید استقامت
مشخصات و معماری نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران):

تصویر ماهواره ای نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) 1386

پلان و نقشه نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
آتشکده آدریان در زمینی به ابعاد 54*24 متر و مساحتی بالغ بر 1300 متر مربع بنا شده است و شامل چندین ساختمان می باشد؛

درب ورودی اصلی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)

دیوار بیرونی بنای آدریان با آجرکاری زیبا مزین شده و بالای درب ورودی چوبی آدریان، کتیبه ای با سنگ مرمر که در دست 2 فرشته است، سال ساخت بنا در ذیل جمله «خشنوتره اهور همه مزدا 1286» را نشان می دهد. خشنوتره … به معنی؛ به خشنودی اهورا مزدا است و معمولا در آغاز بیشتر نیایشهای زرتشتیان آمده است.

آجرکاری زیبای ورودی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
نکته11) تفاوت زمانی سال باستانی با خورشیدی 10 سال می باشد. یعنی سال ساخت بنا 1296 ه خورشیدی مطابق با 1286 باستانی
از درب اصلی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) که وارد می شوید سمت راست راه پله ای شما را به طبقه دوم هدایت می کند که واحد سرایداری آدریان است و سمت چپ دفتر نیایشگاه آدریان و بانو مرادپور است، که هماهنگی های لازم را جهت بازدید از آدریان مهیا می کند. زمانی که وارد حیاط آدریان می شوید همانند آتشگاه شهر یزد حوضی بیضی شکل به قطر های 5 و 3٫50 متر دیده می شود که همیشه با شمعدانی های زیبایی مزین شده است و درختانی کاج در محوطه حیاط نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)

نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) منبع آریامهر
بنای مرکزی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) در مرکز مجموعه قرار دارد و دارای ابعاد 12*17 متر و به مساحت 204 است که برخی به آن تالار عبادت، برخی آتشکده و برخی معبِد می گویند.

نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) عکس مجتبی رحیمی تابناک

پلان و نقشه نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
ساختمان اصلی نگهداری آتش نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) با نمای سنگ سفید و کنگره ای در بالای دیوار و شش ستون (با طرح قاشقی) که در جلوی در ورودی آن قرار گرفته، بنا شده است و دو شبه ستون نیز در دو طرف ایوان قرار دارد. ایوان شرقی با سرستون هایی سنگی که بر روی هر کدام چهار سر گاو قرار دارند،‌ وزن سقف را تحمل می کنند. در میان گاوها که به صورت نشسته بر روی ستونها قرار گرفته، شاخه هایی از انگور و برگ آن که در دین زرتشت نماد شادی است قرار دارد.

سرستون های نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) مزین به گاو و انگور
نکته12) گاو در آیین زرتشتی به عنوان نماد آفرینش است و به چهار سوی جهان نظر دارد.
در بالای ستونها با سنگ، نماسازی هایی انجام شده تا سقف شیروانی دیده نشود و در مرکز یک کتیبه سنگی (حجاری شده) قرار دارد که دارای ویژگیهای منحصر به فردی است؛

سنگ تراش و حجاری منحصر به فرد نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
الف) در سمت راست بالای کتیبه، یک خورشید حجاری شده و زیر آن یک مجمر آتش قرار دارد و در مرکز فروهری قرار دارد که نمونه آن را تاکنون مشاهده نکرده اید و تفاوتهای زیادی با فروهرهای معمولی دارد؛ در نشانهای معمول فروهر و در دستان آنها حلقه ای قرار دارد که در این اثر به صورت نیم دایره و کمان دیده می شود، در فروهرهای معمول؛ دو نماد خیر و شر به صورت خطی که در پایان دارای حلقه هستند از کمر به دو طرف منتهی شده، اما در این نماد سپنته مینو و انگره مینو به صورت چنگال یک پرنده شکاری تراش خرده است! در سمت چپ سنگ حجاری شده نیز مردی روحانی قرار دارد که به گفته یکی از موبدان شبیه شاه گشستاسب حجاری شده است و کمانی در دست دارد!

فروهر متفاوت نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
ب) در بالای سنگ تراش و در میان دو فرشته نکاتی از اوستا (هفتن یشت) حجاری شده است؛
اهورم مزدام ریونتم خره ننکشی یزمیده (اهورامزدای رایومند و خردمند را می ستاییم، امشاسپندان آن شهریاران نیک و نیکی بخش را می ستاییم)
اهیا توا آترو ورزینا فو اردیه فیره جسامیده مزدا اهورا توا توا مینیو سفی نشتایی آ اختش اهمائه ئیم اختویو دا انکهه (ای اورمزد بزرگوار، بوسیله این آتش مقدس که در جلو رویمان قرار گرفته ما خواستاریم که به تو نزدیک شویم و از تو می خواهیم که بیازاری آن کسی که آزار رساند این آذر مقدس را ، به کمک ما برس ای روح مقدس)
نوا امزدا اهورا یری جسائه و هونسکها (معنی را پیدا نکردم)
ج) در بالا و گرداگرد عمارت مرکزی 16 گوی سنگی قرار دارد ، که شاید نشان از 16 آتش مقدس است.
نکته13) موانع ترافیکی خیابان 30تیر و میرزا کوچک خان بوسیله گوی های سنگی شبیه همین گوی ها احداث شده!! کسی که این طرح را داده بود پیدا کردم، ….

جداره شمالی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
نمای تالار عبادت نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) قبلها آجر کاری بود که در سال 1345 با سنگ مرمر پوشانده شد. در جداره بیرونی شمالی عمارت کتیبه ای به این مضمون دیده می شود؛

«نماهای سنگی ساختمان این آدریان بیادبود روانشاد شیرمرد فرهمند به هزینه آقای فریدون فرهمند در سال 1345 خورشیدی انجام شد. انجمن زرتشتیان تهران»
نکته14) برای ورود به نیایشگاه باید کفشها را از پای درآورد و مردان کلاه به سر کنند (یک کلاه سفید و پارچه ای که در نیایشگاه موجود است) و بانوان باید با پوشش مناسب داخل شوند.

پلان و نقشه عمارت مرکزی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
مشخصات عمارت مرکزی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران):
پس از بالا رفتن از 4 پله در ایوان شرقی دربی چوبی قرار دارد که سنگی با نشان فروهر در بالای آن نصب شده و 2پنجره که 2مجمر آتش در بالای آن قرار دارند، در 2طرف درب ورودی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) است. پس از ورود کتابهای اوستا و کلاه در سمت چپ و راست ورودی قرار دارد و آتش مقدس از پشت شیشه ای در مقابل شما، قابل مشاهده است.

در سمت چپ تالار نمازگاه کتیبه ای سنگی که گرداگرد آن گچ بری شده، سنگ نوشته ای به این مضمون دیده می شود؛

کتیبه داخل عمارت نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
«اهورا ، بیاری اهورامزدا از دهش نیک اندیشان پارسیان هندوستان پایه آدریان تهران استوار گردید و از کمک نیک خواهان زرتشتیان تهران بفرخندگی انجام یافت خرداد ماه باستانی 1286 بدرخواست انجمن زرتشتیان تهران و یاوری سیت بهرامچی بیکاجی و رهنمونی و دستیاری این بنده کیخسرو شاهرخ»
در قسمت مرکزی نیایشگاه آدریان، اتاقی چهارگوش به ابعاد5٫50 در 4٫17 بنا شده که ازاره های آن تا ارتفاع 80 سانتی متر، پیرامون آن را پوشانده اند. در اتاق، یک ظرف مسی قرار دارد که به آن آفرینگان (مجمر) می گویند، داخل آفرینگان (مجمر) کنده های چوب و آتش مقدس نمایان است. گرداگرد صحن اصلی نمازگاه صندلی هایی برای نیایشگران که مشغول خواندن خورده اوستا هستند در نظر گرفته شده است و موبد آدریان نیز در سمت چپ مشغول عبادت می باشد.

داخل عمارت نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) عکس مجتبی رحیمی، تابناک
درب اتاق نگهداری آتش در شمال آن قرار دارد و ورود به محوطه آتشکده و نگهداری آتش ممنوع است و تنها موبدان اجازه حضور در اتاق را دارند، مجمر نیز بر روی یک ستون سنگی به ارتفاع 30 سانتی متر قرار داشته و چهار دودکش در سقف برای خروج دود تعبیه شده است و در پشت آن اتاقی به ابعاد 12*4 متر قرار دارد که به محوطه حیاط متصل می شود.

آتشگاه، آفرینگان و مجمر آدریان تهران
گچبری های تالار نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) فوق العاده زیبا است و با رنگ طلایی و مسی مزین شده و پنجره ها به صورت تیزه دار با قوسی مخصوص به زیبایی آدریان افزوده است.

دودکشهای آدریان تهران
در ضلع شرقی اتاق نگهداری آتش، سه گاوصندوق قرار دارد که هر کدام برای دهش (خیرات) خاصی در نظر گرفته شده است، کمک به آدریان، نیازمندان، بیماران و یادواره درگذشت اشوزرتشت و در روی آن ظرفی است که بیشتر اوقات در آن نخود و کشمش قرار می دهند.

داخل عمارت نیایشگاه و آتشکده تهران از نگاه شمال شرقی
معمولا در حیاط نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) هم میوه های فصل به صورت قارچ خرده و قسمت شده در سینی برای نمازگزاران در نظر گرفته شده است.

خیرات نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
به غیر از ساختمان مرکزی، نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) 4 ساختمان دیگر نیز دارد که دو عمارت در شرق و دو عمارت در غرب آن می باشد، عمارتهای شرقی که به خیایان راه دارند یکی قاجاری با سقف شیروانی و دیگری پهلوی دوم با سقف تخت است و ساختمان های غربی که هر دو قاجاری بوده و عمارت شمالی نانوایی و محل پخت نان مراسم هاست و پوشش سقف نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) شیروانی با خرپای چوبی است.
بخش های نیایشگاه آدریان عبارت اند از: یزشنگاه، اطاق موبدان، تالار میرزا جمشید مهربان کرمانی به نامگانه «سرور رستم»، اتاق یشت خوانی بهرام مهربان خداوندی به نامگانه «مهربان خداوندی»، تالار میرزا جمشید مهربان کرمانی به نامگانه «میرزا رستم مهربان»، آشپرخانه و انبار چوب (جنوب شرقی عمارت) که دیگر از حوصله گزارش خارج است.
در شمال غربی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) تالار خسروی قرار دارد که ورودی آن از خیابان زرتشتیان است و انجمن زرتشتیان نیز در مجاورت همین آتشکده آدریان قرار دارد.

تالار خسروی
نکته15) آدریان در سال قبل مرمت شد که هنوز این مرمت ادامه دارد، مرمت اولیه شامل زدودن رنگ از ستونها، ایزوگام کردن سقف، رفع نم و رطوبت و … بود. اما موضوع اصلی نداشتن پی در ساختمان آدریان می باشد، که قرار است به زودی راه کاری برای آن در نظر گرفته شود. که به احتمال فراوان این مرمت تا مهر ماه سال 93 ادامه دارد.

نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) در حال مرمت
مدیریت نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) در سال 1387 به انجمن موبدان تهران واگذار شد، ولیکن در سالهای بعد تنها موضوع دینی توسط انجمن موبدان و مدیریت مجموعه در اختیار انجمن زرتشتیان تهران قرار گرفت.
نکته16) فقدان موزه در جوار نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) بارز است، شنیده ام مسئولان انجمن بر این باورند که در یک مکان مقدس، نباید موزه احداث شود! در هر صورت می توان یکی از عمارتهای مجاور را به نشان دادن نمادهایی از کیش مزدیسنی و نمونه‌هایی از آیین‌ها و فرهنگ زرتشتیان آماده کرد.
نکته17) در سال قبل در حریم نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) ساختمانی بلند مرتبه بنا شد، که مدتی جلوی کار گرفته شد، اما ساختمان در نهایت امر ساخته شد!

ساخت و ساز در حریم نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران)
نکته18) ﻗﺒﻠﻪ ﺯﺭﺗﺸﺘﻴﺎﻥ ﻧﻮﺭ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ. ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻭ ﺷﺐ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻮﺭ ﻣﺎﻩ، ﺁﺗﺶ، ﺷﻤﻊ ﻳﺎ ﭼﺮﺍﻍ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﺎﺯ ﺑﺨﻮﺍﻧﻨﺪ. ﺯﺭﺗﺸﺘﻴﺎﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺁﺗﺸﻜﺪﻩ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﻧﻤﺎﺯ ﻣﻰ ﮔﺰﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻰ ﻳﻚ ﺁﺗﺸﻜﺪﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻨﺪ. ﺁﺗﺶ ﺩﺭ ﻣﺰﺩﻳﺴﻨﺎ ﻧﻤﺎﺩ «ﺍﺷﻪ» ﺍﺳﺖ. ﺁﺗﺶ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﺗﺸﻜﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭﻓﺶ ﻣﺰﺩﻳﺴﻨﺎ ﻭ ﻧﻤﺎﺩ ﻫﻮﻳﺖ ﺩﻳﻨﻰ– ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺯﺭﺗﺸﺘﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻰ ﺭﻭﺩ. ﺯﺭﺗﺸﺘﻴﺎﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺪﺍ ﺣﺪﻭﺩ ﻭ ﺟﻬﺎﺗﻰ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪ، ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺯﺭﺗﺸﺖ ﻧﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﻏﻤﻨﺪﻯ ﺍﻫﻮﺭﺍﻣﺰﺩﺍ ﻧﻤﺎﺯ ﻣﻰ ﮔﺰﺍﺭﻧﺪ. ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮخی ﺍﺯ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ، ﭘﻨﺪﺍﺷﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭﻯ ﺯﺭﺗﺸﺘﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺁﺗﺶ، ﺁﺗﺶ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﺍﺳﺖ. اﻣﺎ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭﺩﻥ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺁﺗﺶ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺧﺪﺍ ﻧﻴﺴﺖ. ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻬﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ
نکته19) آدریان یزرگ مجموعه ای دینی، اجتماعی و … که در بزرگراه کردستان، خیابان شیراز جنوبی، خیابان زرتشتیان واقع شده است و یک نیایشگاه نیز در آن قرار دارد.

منبع : سفر نویس