آکوتان دارویی رتینوئید است که در عین درمان آکنه شدید می‌تواند با عوارض جانبی مختلفی همراه باشد. برخی از عوارض این دارو کاملاً جدی است اما، همه استفاده کنندگان به آن‌ها مبتلا نمی‌شوند. در این مقاله به بررسی اجمالی عوارض جانبی احتمالی آکوتان در مردان خواهیم پرداخت.
آکوتان یا ایزوترتینوئین دارویی بسیار قوی است که برای درمان آکنه شدید استفاده می‌شود. این دارو در واقع برای درمان سرطان تولید شده است. اما امروزه اکثراً برای درمان آکنه شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. نام عمومی آکوتان ایزوترتینوئین است و از مشتقات ویتامین A می‌باشد.
آکوتان اساساً یک رتینوئید است و اولین بار توسط صنایع داروسازی Roche تولید و در سال 1982 توسط FDA برای درمان آکنه شدید در افراد بزرگ‌تر از 12 سال تأیید شد. اگرچه ایزوترتینوئین در درمان آکنه بسیار مؤثر است ولی، می‌تواند با عوارض جانبی جدی همراه باشد.
آکوتان با نقایص هنگام تولد نوزادان مرتبط است بنابراین، تراتوژن در نظر گرفته می‌شود. تراتوژن‌ها منجر به بروز اختلالات مادرزادی در نوزادان می‌شود. آکوتان همچنین می‌تواند سلامت جنسی مردان را در کنار تغییر خلق و خو و رفتار آن‌ها تحت تأثیر قرار دهد. در اینجا بررسی اجمالی از چگونگی عملکرد آکوتان و عوارض جانبی احتمالی در مردانی که از این دارو استفاده می‌کنند ارائه می‌شود.
آکوتان چگونه آکنه را درمان می‌کند
آکوتان در کاهش ترشح چربی توسط غدد سبابه بسیار مؤثر است. آکنه عمدتاً به خاطر مسدود شدن منافذ پوست به خاطر ترشح بیش از حد سبوم توسط غدد سبابه به وجود می‌آید. منافذ بسته شده پوست محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های دیگر است که می‌توانند منجر به بروز عفونت و التهاب شوند. آکوتان با کاهش ترشح چربی پوست مانع بسته شدن منافذ پوست می‌شود و باکتری‌های مولد آکنه را از بین می‌برد و همچنین به احیاء پوست کمک می‌کند.
عوارض جانبی احتمالی در مردان
آکوتان دارویی قوی است و بنابراین، تنها هنگامی که روش‌های درمان معمول برای درمان آکنه شدید بی‌تأثیر باشد استفاده می‌شود. از آکوتان معمولاً برای درمان آکنه خفیف و متوسط استفاده نمی‌شود. اگرچه این دارو در درمان آکنه کاملاً مؤثر است ولی، عوارض جانبی آن نگرانی‌هایی در سطح جهان به وجود آورده است. در پایین فهرستی از برخی عوارض جانبی احتمالی که مردان هنگام مصرف آکوتان ممکن است به آن‌ها دچار شوند ارائه شده است. باید اشاره کرد که همه افراد دچار همه عوارض جانبی اشاره شده نمی‌شوند.
خشکی پوست و غشای مخاطی
خشکی بیش از حد پوست، لب‌ها و غشای مخاطی و همچنین شکنندگی و پوسته پوسته شدن پوست برخی از عوارض جانبی شایع مصرف آکوتان است. این عوارض جانبی به خاطر کاهش تولید سبوم ایجاد می‌شود. آکوتان می‌تواند باعث کوچک شدن غدد سبابه شود و بنابراین، هر دو مردان و زنان که از این دارو استفاده می‌کنند ممکن است تا حدی دچار خشکی پوست شوند.
صدمه دیدن کبد
برخی مصرف کنندگان آکوتان عوارض جانبی گزارش داده‌اند که می‌تواند برگشت ناپذیر باشد. صدمه دیدن کبد به خاطر مصرف آکوتان می‌تواند منجر به سیروز کبدی شود و در موارد شدید حتی ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد. مطالعات انجام شده در این باره ارتباط بین آکوتان و صدمه دیدن کبد را نشان می‌دهد. در سال 2006 تحقیقی که در دانشگاه کالیفرنیا انجام شد نشان داد که سطح آنزیم‌های کبدی در حدود 11% کسانی که از آکوتان استفاده می‌کنند افزایش می‌بابد. علائم صدمه دیدن کبد می‌تواند
درد در قسمت بالا سمت راست شکم
درد شکمی که تا پشت ادامه پیدا می‌کند
زردی
و تجمع مایعات در شکم
باشد.
اختلالات گوارشی
بیماری روده التهابی، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون از عوارض جانبی گوارشی احتمالی ناشی از مصرف ایزوترتینوئین است. اگرچه موارد زیادی از بیماری روده التهابی گزارش شده است ولی، ارتباط آن با مصرف آکوتان تأیید نشده است. با این وجود، برخی مطالعات انجام شده حاکی از وجود ارتباط بین این دو است.
تومور کاذب مغزی
برخی اوقات مصرف آکوتان مکن است منجر به بروز تومور کاذب مغزی شود که از علائم شایع مصرف این دارو محسوب نمی‌شود. تومور کاذب مغزی بیماری عصبی است که با افزایش فشار داخل جمجمه همراه است. افزایش فشار داخل جمجمه معمولاً به خاطر تومور مغزی یا برخی بیماری‌های دیگر اتفاق می‌افتد. ولی، در تومور کاذب مغزی این اتفاق در غیاب وجود تومور یا بیماری دیگر دیده می‌شود.
پانکراتیت
مصرف آکوتان برخی اوقات باعث ایجاد پانکراتیت حاد با یا بدون افزایش سطح تری گلیسرید می‌شود. اگر سطح تری کلیسرید خون را نتوان کنترل کرد، مصرف آکوتان باید متوقف شود. از علائم اصلی پانکراتیت می‌توان به درد در قسمت بالای شکم، حالت تهوع و استفراغ، تب و زردی اشاره کرد.
افسردگی و تمایل به خودکشی
اغلب ادعا می‌شود مصرف آکوتان با تغییر خلق و خو و رفتار همراه است. برخی از عوارض جانبی جدی ایزوترتینوئین در مردان عبارت است از رفتار خشن، افسردگی، روانپریشی و افکار خودکشی. بسیاری از استفاده کنندگان ایزوترتینوئین این عوارض جانبی را طی سال‌ها گزارش داده‌اند. در سال 2003، FDA گزارشات بسیاری درباره افسردگی و خودکشی مرتبط با مصرف این دارو دریافت کرده است. در صورت بروز علائم تحریک پذیری، اضطراب، مشکلات در تمرکز، توهم، احساس ناراحتی بی‌دلیل، افکار صدمه زدن به خود یا خودکشی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردید و غیره پزشک خود را فوراً مطلع کنید.
اختلال نعوظ
بسیاری از مردان با مصرف آکوتان دچار اختلالات جنسی مانند اختلال در نعوظ، ناتوانی جنسی، آنورگاسمی و غیره می‌شوند. مقدار کمی از دارو ممکن است در منی وجود داشته باشد اما، با قطعیت مشخص نیست آیا این مقدار کم می‌تواند جنین را تحت تأثیر قرار دهد یا خیر. توصیه می‌شود اگر همسرتان قصد بارداری دارد از مصرف آکوتان خودداری کنید.
برای به حداقل رساندن خطر عوارض جانبی جدی مرتبط با آکوتان، حتماً با پزشک مشورت کرده و او را در جریان همه چیز قرار دهید. در صورت وجود سابقه بیماری روانی و افسردگی، بیماری قلبی، تری گلیسرید یا کلسترول بالا، دیابت، بیماری کبدی، آسم، اختلالات گوارشی و پوکی استخوان حتماً پزشک خود را مطلع کرده و قبل از مصرف دارو حتماً تمامی خطرات و فواید ممکن را ارزیابی کنید.