به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ بازی نهنگ آبی یا Blue Whale پدیده عجیب و ترسناک دنیای مجازی است، بازی که سرنوشت شومی را برای بازیکنان آن رقم می زند.
با گسترش ارتباطات و فضای مجازی، پنجره جدیدی به روی همگان گشوده شد که اولین و مهمترین هدفش سرگرمی اقشار مختلف جامعه بود و انسان را به قدری سرگرم مسایل روزمره کرده که فرد را از زندگی شخصی خویش غافل و آنقدر در این دنیای مجازی غرق می شود که عنان زندگی خویش را از دست می دهد، به طوری که ما اصلا متوجه اطراف و پیرامون خود به خصوص کودکان و نوجوانان نیستیم که آنها هم مانند ما در این گونه فضاها سیر می کنند و ناخواسته مجبور به الگو برداری از یک سری اتفاقات می شوند که ما نمی دانیم.
در سال 2013 در روسیه بازی آنلاینی در شبکه های مجازی دست به دست شد که موسس آن فیلیپ بودیکین دانشجوی اخراجی رشته روانشناسی بود. هدف او از اختراع بازی این بود که افرادی بدون ارزشی در جامعه ندارند را وادار به خودکشی کنند. این اتفاق بعد از طی 50 مرحله ای که به بازیکن محول می شود رخ می دهد.
یکی از شبکه های اجتماعی که این بازی در آن قرار گرفت «وی کی» نام دارد که شبکه اجتماعی شبیه به فیسبوک است و کاربران بسیاری از جمله در روسیه، اوکراین و مولدوای و قزاقستان دارد.
اکنون در هند به طور چشمگیری کاربران این بازی رو به افزایش است و در اروپا نیز پلیس فرانسه چند نمونه از این چالش را در میان نوجوانان گزارش داده و نسبت به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن چند نفر دیگر از کاربران این بازی ابراز نگرانی کرده است.
هدف سازنده بازی نهنگ آبی
به گفته بودیکین مخترع این بازی مخرب در دفاع از خود گفته بود: می خواستم جامعه را از آشغال های زیستی پاک کنم و من فقط به چند نفر پیشنهاد دادم بمیرند، خودشان تصمیم گرفتند،کسی آنها را مجبور نکرده بود. نکته نگران کننده این است که هنوز بازی رواج چندانی در ایران نیافته، 2 نفر قربانی مرحله آخر شده و خودکشی کرده اند.
اولین نفری که بعد از طی مراحل 50 گانه اقدام به خودکشی کرد، دختری نوجوان اهل روسیه بود که در سال 2015 با دراز کشیدن روی ریل راه آهن به زندگی خود خاتمه داد. مطابق اعلام پلیس روسیه تاکنون 130 نفر در ارتباط با این بازی دست به خودکشی زده اند.
نحوه طراحی بازی و شیوه تاثیرگذاری آن بر روح و روان طوری است که کاربر را به چالش می‌کشاند، به همین دلیل نوجوانان که همیشه دوست دارند توانایی‌های خود را به رخ یکدیگر بکشند و از گفتن کلمه نه واهمه دارند، بیشتر جذب آن می‌شوند، گویی گفتن کلمه بله به فرمان‌های بازی، آنها را بزرگ و نیرومند جلوه می‌دهد.
کنجکاوتر بودن نوجوانان، دلیل دیگر جذب آنها به این بازی است. نام‌گذاری این بازی بر اساس اصطلاح «نهنگ آبی» بوده و از پدیده به ساحل نشستن نهنگ‌ها می‌آید که نشانی از خودکشی است، به عقیده برخی محققان، این نوع از نهنگ‌ها برای خودکشی، خود را به ساحل می‌رسانند.
کاربر باید به طور مرتب بازی نهنگ آبی را اجرا و اغلب یک تصویر از خود ارسال کند تا مجوز راهیابی به مرحله بعد را به دست بیاورد، در نخستین مرحله از او خواسته می‌شود یک نهنگ آبی را بر روی دستش ترسیم کند.
اگر سعی کنید لینک بازی را به صورت آنلاین پیدا کنید، خواهید دید که به هیچ وجه چنین لینکی در دسترس نیست، زیرا ادمین خود کنترل می کند که چه کسی به بازی دسترسی پیدا کند.
گزارش ها نشان داده ادمین قربانی خود را شناسایی می کند و برایشان یک لینک ارسال می کند که وقتی در گوشی قربانی باز می شود، تمام اطلاعات گوشی آنها را برای ادمین کپی می کند. ادمین با سوالاتی ابتدا مطمئن می شود کودک و یا نوجوان قربانی از نظر روانی آسیب پذیر و تنها است. سپس از او تعهد گرفته می شود که به دستورات ادمین عمل کند. بعد از این مرحله در صورت سرپیچی، قربانی تهدید می شود و این تهدید با استفاده از اطلاعات محل زندگی و دیگر مواردی که ادمین از او به سرقت برده انجام می شود، بنابراین قربانی از ترس تهدیدها به خواسته ها عمل می کند، در صورتی که عمل نکردن به وظیفه ها هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نخواهد کرد.
مراحل بازی نهنگ نهنگ آبی
از مراحل 50 گانه این بازی خودزنی، حک اشکال و شماره با چاقو بر دست و پا، تماشای فیلم‌های وحشت‌آور، حاضر شدن در اماکن، سازه‌ها و بلندی‌های خطرناک برای گرفتن عکس سلفی و بیدار شدن در ساعات نامعمول بخش‌هایی از این چالش است که هر روز و رفته‌رفته سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود و در پایان پنجاهمین روز از فردی که «بازی» را شروع کرده، خواسته می‌شود تا خودکشی کند.
حمید فرزادی کارشناس بالینی و روانشناس در گفتگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در مورد این بازی گفت: ما در روانشناسی بحثی داریم به نام هیجان های القایی. در این مورد هیجان افراد، تحت تاثیر دیگران برانگیخته شده و القا می شود، یعنی این القائات از یک منبع دیگر وارد فرد می شود و فرد بدون اینکه بداند تحت تاثیرآن قرار می گیرد.
وی افزود: در بسیاری از موارد فرد خود آگاه نیست و چون این القائات از خودش نبوده و از یک منبع بیگانه وارد شده است، با آن همانند سازی و همزاد پنداری می کند و خیلی راحت تر نسبت به آن واکنش مثبت نشان می دهد.
فرزادی درباره اینکه چه اتفاقی می افتد که کودکان و نوجوانان تحت تاثیر این بازی قرار می گیرند، خاطرنشان کرد: چون این بازی مرحله ای است و افراد مرحله به مرحله تحت تاثیر آن قرار می گیرند و با توجه به اینکه در مراحل اولیه به انتهای آن فکر نمی کنند، آن قدر آهسته آهسته با آن همزاد پنداری می کنند که جزیی از آن می شوند و هیجانات بر آنان غلبه می کند و به این دلیل که با آن همزاد پنداری می‌کنند و قدرت تشخیص را از دست می‌دهند، به راحتی تسلیم خواسته های افراد می شوند، به گونه ای که هر کاری به فرد القا شود، جواب مثبت می دهد، حتی اگر خودکشی باشد.
نظر وزیر ارتباطات در مورد بازی نهنگ آبی
آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه با مدیران vk برای عدم اشاعه خشونت از طریق این شبکه اجتماعی مذاکره می کند، گفت: هرچند این شبکه اجتماعی در ایران مسدود است، اما برای این موضوع تلاش خواهیم کرد.
وزیر ارتباطات همچنین با بیان اینکه توسعه فرهنگ استفاده از تبلت و سیم‌کارت خاص برای کودکان و نظارت والدین بر فعالیت فرزندان در فضای مجازی امروی ضروری است، تاکید کرد: از بخش خصوصی برای توسعه این حوزه که بازار خوبی هم پیش رو دارد دعوت به فعالیت بیشتر می‌کنیم و حمایت لازم نیز به عمل خواهیم آورد و انتظار داریم مرکز ملی بازی‌های رایانه ای از طریق مدارس و معلمان تربیتی برای آگاهی رسانی به والدین و معلمان وارد عمل شوند.
آذری جهرمی همچنین خاطر نشان کرده که انتقال مفاهیم در قالب زبان بازی تاثیرگذاری بیشتری دارد و در میان بازی‌های مفید گاهی اندیشه های شیطانی نیز به یک بازی تبدیل می‌شود و نهنگ آبی یکی از این بازی‌ها است، در این میان برای صیانت از جوانان مهمترین وظیفه را در کنار حاکمیت، خانواده‌ها برعهده دارند و رسانه‌های رسمی و اجتماعی برای اطلاع رسانی خوب عمل کردند. باید مراقبت کنیم کار رسانه ای دغدغه ایجاد کند و نه ترس، ترس ناشی از بی‌اطلاعی است و وظیفه رسانه دقیقا اطلاع رسانی است.
متاسفانه در بسیاری از سایت ها و play store ها نرم افزار بازی نهنگ آبی موجود است و کودکان و نوجوانان می توانند با چند کلیک ساده، بازی را روی گوشی و تبلت خود نصب کرده و با اتصال به اینترنت، مرحله اول را سپری کنند.
این بازی در ابتدای کار که کاربر آن را بر روی گوشی یا تبلت خود نصب می کند، چگونه با توجه به شرایط سختی که دارد آن را می پذیرد و ادامه می دهد. شرایط اولیه که ابتدا با کندی روبروست و یکباره مرحله مرحله فرد را به کام مرگ می کشاند و آن قدر از نظر ذهنی فرد را پوچ و تهی می کند که فرد در انتهای آن بازی کاری جز نابودی خود نمی بیند، حتی در مراحل میانی آن مثلا یک کار را باید به صورت روتین انجام دهند، در ساعت خاصی مثلا 4 صبح از خواب بیدار شوند و فیلم و عکس های ترسناک که ادمین بازی می فرستد را ببینند و آنقدر این کارها تکرار می شود که قدرت درک فرد پایین می آید.
حال باید این نکته را یاد آور شد که در مدارس و خانواده فرهنگ سازی انجام شود تا نوجوان توان نه گفتن را یاد بگیرد و ابایی در گفتن آن نداشته باشد تا دیگران به راحتی نتوانند با احساسات او بازی کند و او را وادار به انجام کارهای نامعقول کنند.
دستگیری ادمین بازی نهنگ آبی
حسن کریمی، مدیرعامل بنیاد بازی های رایانه ای در این باره گفت: این چالش در یکی از شبکه‌های اجتماعی روسی به نام VK گسترش پیدا کرد و سازندههای آن مدتی است که دستگیر شده و این چالش از دسترس خارج شده است.
وی افزود: چالش نهنگ آبی نه وب‌سایت، نه بازی و نه اپلیکیشن است. بلکه یک چالش بوده (چالش سطل آب یخ) که اخیرا در بین مخاطبان شبکه‌های اجتماعی گسترش یافته است. این بدان معناست که سایت مشخصی نداشته و ارتباط کسانی که وارد چالش می‌شدند با ادمین از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برقرار می‌شده است. چالش افرادی که مشکلات روحی دارند را مخاطب اصلی خود قرار داده است.
کریمی تاکید کرد: بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای چند ماهی است که از این چالش خبر داشته، اما موضع رسمی اتخاذ نکرده زیرا توجه به ماهیت این چالش، پرداخت رسانه‌ای به آن عملا کمک تبلیغاتی برای آن خواهد بود تا اقشاری که از نظر روحی و روانی با مشکلاتی روبه‌رو هستند با آن آشنا شده و به سراغ آن بروند.
وی افزود: مطرح شدن این چالش به عنوان یک بازی در رسانه‌ها و حتی توسط برخی از مسئولان باعث می‌شود تا مفهوم بازی به یک موضوع خطرناک تبدیل شود، در صورتی که چالش نهنگ آبی در واقع بازی رایانه‌ای نیست.
