کجان در لغت به معنای جایی که همه جای آن کج است در واقع کلمه «کَجان» درست است زیرا اگر به این روستای خوش آب و هوا و بکر قبل از اسلام سفر کرده باشید می بینید که تقریبا ً جایی صاف و همورار نیست و همه چیز کج است رود خانه ها ، درختان ، تپه ها و حتی بسیاری از دیوار ها هم کج است • اما در عوض مردمان با فرهنگ و اصیل آن، با فرهنگ ترین اصالت را در تاریخ خود به ثبت نموده که نشانه ی آن علمایی است که نام آن یادگار دلها است • جمعیت کجان در گذشته • کجان ( kajan ( دهی است از دهستان بهارستان شهرستان نایین در 36کیلومتری جنوب اردستان و شمال غربی شهرستان نایین دارای آب و هوای کوهستانی و معتدل که براساس فرهنگ فارسی معین (چاپ 1350 ه.ش )1594 تن سکنه داشته است • محله های کجان • روستای با صفای کجان دارای7 محله به نام های زیر است: • محله اسده • ( به نام اسدالله نامی ، گویا وی آدم خدمتگزار و مردم دوستی بوده است که نامش در تاریخ مانده است ) • این محل در قسمت شمال کجان در دامن تپه کِرکِری واقع شد است. • محله بالاده • که در قست مغرب کجان واقع شد است، درست درمسیر کجان به روستای خاروان • خانه های این محل نوعاً جدید و نسبت به جاهای دیگر از نظر استفاده از آب مهرجنان که مسیر آن خوشبختانه مسیر سیمانی است بسیار مناسب است اغلب خانه ها دارای آب انبار برای ذخیره آب دارند. • محله پایین ده • در قسمت مشرق کجان در کنار باغستان واقع شده است • محله پشته • در قسمت جنوب در مجاورت راه اصلی و روبروی قبرستان بسیار قدیمی واقع شد است • عموما آفتاب نشینان در این محل می نشینند و آفتاب می گیرند و بسیاری هم بدون تعارف غیبت می کنند . • ( لازم به ذکر است که این قبرستان قدمتش به به سالهای قبل از اسلام می رسد و هنوز آثاری از قبور زرتشتیان در بعضی از مناطق آن به چشم می خورد در جای خود شرحی برای آن باید نوشته شود ) • محله قلاع • این محله در واقع «محله قلعه» بوده است که به غلط عده ای تصور می کنند بواسطه کلاغها این نام گزاری صورت گرفته وبه غلط عده ای آنرا محله عقلا می گویند هرچند که بزرگان و مردمان نجیبی در این محل ساکنند این محل نیز در قسمت شمال شرقی واقع شده است • این محل به علت واقع شدن تنگاتنگ درکنار باغستان تابستانی بهاری و مسرتبخش دارد با مردمانی میهمان نواز • 6-محله سراب یا پاچنار • که به علت چشمه آب بسیار قدیمی و چنار کهنسال چند صد ساله به این نام مشهور شده است • مسجد سراب در بستر این قنات واقع شده است که مردم براحتی در این بستر وضوء گرفته و به آسانی در نزدیکترین مکان در این مسجد نماز اقامه می کنند • ولی متاسفانه اغلب نماز ها به فرادا برگزار می شود که نظر قرآن همیشه به جمع خواندن است • اقلاً دو نفر دوست که همدیگر را می شناسند چرا بایستی علیرغم اینهمه تًاکید علما و بخصوص قرآن و احادیث هریک جدا جد اقامه می کنند؟. • محله میدان • به علت واقع شدن در کنار میدانی که در جنب مسجد جامع واقع است به این نام مشهور شده. • باستانی ترین محله همین مکان است • معمولاً در روزهای تعطیل فروشندگان دورگرد در این محل جمع می شوند وکالا های خود را عرضه می کنند . • در گزشته افراد آهنگر و قلعگر در این محل جمع می شدند و البته کالاهایینیز بفروش می رسانیدند کالاها عبارت بود از گیوه- بیل زمین کنی- کلنگ- سیخ وسه پایه – و اره و… • ولی امروزه بیشر کارها بجای تولید تبدیل به فروشندگی تبدیل شده است • کالاهای امروز ی عبارت است از لباس – ظروف پلاستیکی – حبوبات و….. o بازی های محلی در کجان • بازی گوب ( توپ بازی ) • به این صورت است که یک نفر توپ لاستیکی کوچک را با تمام قدرت بوسیله چوب به هوا پرتاب می کند هریک از منتظر فرود توپ هست و سعی می کند آن را بگیرد فردی که توپ را گرفت مجدد این بازی را ادامه می دهد در واقع برنده آن کسی است که فعالیت بیشتر کند • نتیجه : این بازی ضمن تقویت جسمانی و شادابی موجب قوی شدن نیروی تنفسی می شود. • بازی شُوّ • وسیله ی اصلی این بازی طنابی بود کلفت از پنبه که معمولاً 4-5 متر طول داشت بود . • یک سر این طناب به درخت یا دیواری محکم بسته می شد سپس سر دیگر آن را به دست فردی می دادند که در حال فراراز دست اطرافیان بود 100 کیلومتری شمال شرق اصفهان مرکز دهستان بهارستان واز توابع بخش مرکزی شهرستان نایین.واقع در فلات مرکزی ایران درحاشیه کویر مرکزی ایران با اقلیمی نیمه کوهستانی و خشک به زیبایی در کنار کوه میل آرمیده این کوه با ارتفاع 3035متر ازآبهای آزاد در ناحیه جنوب غربی شهرستان نائین قرارگرفته است.ازدیگرروستاهای اطراف کجان مانند خاروان ، جِزن آباد، جوی آباد، کمال آباد، بَلان ، مَزیَک وجنوبش به شهرهای کوهپایه، تودِشک وروستاهایی ازجمله ، دَخرآباد، سُهر ،جِزِه و علون اباد واز غرب به ارتفاعات مارشِنان وروستاهای وآبادیهای ییلاقی جَبل واز شرق به روستاهای باداَفشان ،وَج، دِلگُشا ، پایگاه هاشم آباد وکوههای اطرف گردنه معروف ملا احمد . کوه میل از بلند ترین ارتفاعات این منطقه است وبه آن بام نائین نیز گفته می شودوهمانند نامش مقاوم واستوار در حاشیه کویر خودی نشان می دهد. در کتاب اتشکده اردستان جلد 1 صفحه 142 تفاسیری از روستای کجان امده است.
