به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی فرهنگسرای شفق، آیین بزرگداشت چهل و هشتمین سالروز درگذشت جلال آل احمد با یادی از سیمین دانشور و شمس آل احمد شامگاه یکشنبه 19 شهریور در فرهنگسرای شفق برگزار شد.
در ابتدای این مراسم مستندی که به کوشش پریسا عشقی برای جلال ساخته شده بود، پخش شد در این مستند محمد صنعتی، رضا سیدحسینی و بهمن شعله‌ور پیرامون این نویسنده سخنانی ایراد کردند.
در ادامه محمدحسین دانایی ضمن اشاره به اهداف برگزاری چنین بزرگداشت‌هایی اظهار داشت: الگوسازی و معرفی الگوی مناسب به جوانان را از جمله اهداف برگزاری این آیین عنوان و اظهار کرد: جوانان ما امروز شرایط سختی را بدون راهنما، حمایت و هدف گذاری دقیق به سر می برند و اگر نتوانیم برای نسل آینده الگوسازی کنیم مهار آینده از دست ما خارج می شود.
وی گفت: شخصیت هایی همچون مرحوم آیت الله طالقانی و غلامرضا تختی، جلال آل احمد و سیمین دانشور کالای انحصاری نیستند که در پستو مخفی شوند و یا مصادره به نفع گردند، اینها باید آزادانه و صادقانه و بدون پرده پوشی و دیدگاه تبعیض آمیز به جوانان معرفی شوند و جوانان آزادانه آنان را به عنوان الگو انتخاب کنند.
دانایی با بیان اینکه ما نیز همچون هم نسلی های خود در دهه 20 با شخصیت هایی مانند جلال آل احمد، شمس آل احمد، سیمین دانشور با عرصه های سیاست، فرهنگ و ادبیات آشنا شدیم، افزود: در طول این سال ها شاهد نظریات متعدد موافق، انتقادی و مخالف نسبت به این افراد به ویژه جلال آل احمد بودیم.
خواهرزاده جلال آل احمد گفت: برخی نیز نه مخالف و نه موافق بودند اما بیان می کردند به شخصیت و منش جلال آل احمد، صراحت و صداقت او علاقه مندند که به عقیده من این افراد برای موضع گیری درباره آثار و افکار این سه فرهیخته، بیش از اینکه به معیارهای عقلی، علمی، منطقی خود استناد کنند بیشتر به احساسات خود تکیه کردند.
وی، سلطه انکارناپذیر شخص جلال بر افکار و آثارش، تحت تاثیر قرار گرفتن برخی افراد از اخلاق، منش، رفتار و کردار و حضور اجتماعی این نویسنده را از دلایل قضاوت های احساسی در مورد جلال آل احمد عنوان کرد.
دانایی افزود: این دیدگاه ها باعث جایگزینی حب و بغض به جای معیارهای علمی و عقلی و ارزیابی های سطحی تر در مورد آثار و افکار این نویسنده شده است حتی چندین بار سیمین دانشور در مصاحبه های خود اعلام کرد که جلال آل احمد فوت کرده، به آثار، افکار و نظریات او بپردازید.
دانایی با بیان اینکه جلال آل احمد، شمس و سیمین دانشور انسان‌های عادی با مجموعه‌ای از نقاط قوت و ضعف بودند که باید آنان را با دیدگاه عقلانی تر و اعتدالی تر قضاوت کنیم، اظهار کرد: برای دستیابی به این هدف باید به خرد جمعی مراجعه کرده و قضاوت افکار عمومی را بطلبیم.
هرمز همایون‌پور مترجم و مدیر مسئول مجله «نقد و بررسی کتاب تهران» در ادامه ضمن خواندن پیام ویکتوریا دانشور خواهر سیمین دانشور که به دلیل کسالت نتوانسته بود در این مراسم حضور یابد، با اشاره به شخصیت جلال آل احمد گفت: نسل ما تحت تاثیر مواضع سیاسی آل احمد بود و بعد از گذر زمان از لحاظ ادبی تحت تاثیر سیمین دانشور قرار گرفتیم.
وی قلم سیمین دانشور را قلمی روان توصیف کرد و گفت: آثار وی خاصیت شعری داشت و انسان هنگام خواندن آثار دانشور به یاد سبک شاعران می افتاد.
حسین ایمانی جاجرمی جامعه‌شناس نیز در این آیین با اشاره به چگونگی حضور جلال آل احمد در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران و فعالیت او در این موسسه گفت: این نویسنده در نوشتاری از شرح احوال خود به وقایع تاریخی، چگونگی فعالیت خود در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران می پردازد.
وی افزود: آل احمد در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، اثری منتشر نکرد اما یک گروه تک‌نگاری و مونوگرافیک را ایجاد و در پی آن، آثاری متعددی در این حوزه منتشر شدند.
سیمین پناهی فرد نویسنده و پژوهشگر ادبی نیز با بیان ماجرای ازدواج سیمین و جلال و سیر زندگی این دو نویسنده گفت: سیمین دانشور در آثار خود سعی کرد به نقش زنان به عنوان همسر و مادر توجه کرده و به پنهان ترین زوایای حسی و عاطفی زنان بپردازد و کاری که فروغ فرخزاد در اشعارش به آنها پرداخته، دانشور در داستان هایش به آنها می پرداخت و سایر نویسندگان زن تحت تاثیر سبک او بودند.
وی گفت: خانم دانشور در نوشته های خود به چگونگی فعالیت و سبک نویسندگی آل احمد پرداخته که می گوید مواد خام نوشته های جلال، زندگی مردم است که آنها را زندگی کرده یا زندگی می کند و قهرمانان داستان هایش را یا می بینیم یا می شناسیم.
پناهی فرد ابراز امیدواری کرد که در آینده آیین بزرگداشت جلال آل احمد و سیمین در خانه موزه آنها برگزار شود.
همچنین در این مراسم قطعه ای از داستان «نون والقلم» فایل صوتی که در سال 1336 در اولین سفری که آل‌احمد به همراه دانشور در دهم تیرماه 1336 تا دوم مهر 36 داشتند و توسط اشتراسد ضبط شده بود برای اولین بار پخش شد. اشتراسد فردی بود که جلال دو بار از وی برای سفر به ایران دعوت کرد. تفنن این پزشک اتریشی ضبط و صوت همراهی بود که همواره از آن برای ضبط صدا استفاده می‌کرد و صحبت‌های جلال در ضبط صوت او یکی از آثار با ارزش برجای مانده است که خانواده‌های وی پس از درگذشتش فایل‌ها را به سفارت ایران در وین تحویل می‌دهد.
نعمت احمدی وکیل پایه یک دادگستری نیز در این آیین با اشاره به آشنایی خود با شمس آل احمد گفت: من در دهه 50 رشد کردم و در دوره ای قرار داشتم که موافق جلال نبودم، با شمس رفاقت داشتم و معتقدم که شمس و سیمین دانشور نتوانستند زیر سایه جلال آل احمد نشو و نمو داشته باشند و درون‌مایه خود را آن طور که شایسته است به جامعه بشناسانند.
وی با بیان اینکه با توجه به سرگردانی سیمین دانشور در ادبیات، گذر زمان باعث می شود که مردم بیشتر با او آشنا شوند و افزود: شمس آل احمد، حدود 40 سال علم و ستون جلال را بر دوش کشید تا توانست از نام جلال پاسداری کند و نگذارد نام او در کوران موافقت ها و مخالفت ها بیفتد؛ معتقدم که در طول این سال ها به شمس آل احمد و سیمین دانشور ستم شده است.
احمدی با اشاره به طیف دوستان شمس آل احمد اظهار کرد: وی در زمینه های فرهنگ و سیاست فعالیت داشته و در فهرست اسامی دوستان او همه طیف‌ها از جمله دکتر مصدق، حضرت امام خمینی(ره) و مرحوم حاج سید احمد خمینی، دیده می شود، شمس در طول دوران زندگی خود تلاش کرد نام جلال را بردوش بکشد اما روح ناآرامی داشت که به او اجازه نمی‌داد تا پایان در یک کار بماند.
مجتبی گلستانی نویسنده و منتقد ادبی که دیدگاه های انتقادی خود نسبت به جلال آل احمد را در کتاب «واسازی متون جلال آل احمد» گردآوری و منتشر کرده، دیگر سخنران این آیین بود و به عقیده او جلال آل احمد دچار تنهایی شده است.
وی با بیان اینکه آل احمد دهه های عمر خود را صرف تغییر جامعه کرده گفت: ما با انسانی مواجهیم که سرخورده است و در آثارش چنین رویکرد و دیدگاهی را میتوان دید.
گلستانی با اشاره به اینکه یک ویراستار انتقادی ادبی از آثار جلال آل احمد وجود ندارد، افزود: برای بررسی آثار این نویسنده، منبع مناسبی وجود نداشت که آثار او را از کتاب فروشی های دست دوم تهیه کردم و این باعث تاسف است برای نویسنده ای که جایزه ادبی به نام او تاسیس شده و جایزه هایی به آن اختصاص داده می شود، ویراست ادبی مناسبی از آثارش نباشد.
نقد و بررسی داستان «بچه مرد» از جلال آل‌احمد توسط جمیله موسوی پژوهشگر حوزه ادبیات داستانی، ارائه گزارشی در مورد مرمت و بازسازی خانه جلال آل احمد و سیمین دانشور توسط فرزاد رستمی فر مدیر پروژه این طرح و معرفی کتاب های «روشنفکر میهنی» (برش هایی از زندگی جلال آل احمد) اثر حبیب الله مهرجو و «با من بنویس» اثر شهرام سی جوانی از دیگر بخش‌های این برنامه بود که با همکاری انجمن دوستداران سیمین و جلال در فرهنگسرای شفق برگزار شد.