«نه» بلند اصلاح‌طلبان به بازگشت رادیکالیسم به اردوگاه چپ

کیاوش حافظی: دهه‌ بازیگری سیاسی شان گذشته و حالا بیرون از گود مربی‌گری سیاست را می‌کنند؛ وقتی جوان بودند با سری پرشور وارد مبارزه شدند. انقلاب، تسخیر لانه جاسوسی، جنگ و مسئولیت‌های انقلابی و .... گویی حالا که مویی سپید کرده‌اند قسمت‌شان بیرون گود نشستن و تماشای بازی دیگران است. به عادت هم‌سن و سال‌های کنونی‌شان هم جوان‌ها را نصیحت می‌کنند. به زبان نمی‌آورند اما از کلامشان پیداست که اگر دهه اول انقلاب پیرمردهایی بودند که آنها را نصیحت می‌کردند شاید در برخی موضع‌گیری‌هایشان تجدید نظر می‌کردند. این حکایت چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبی است که هنوز سودای سیاست دارند اما در میدان نیستند. آنها از طیفی بودند که خیلی‌ها به گذشته آنها برچسب تندی زبان می‌زنند اما حالا با لحنی آرام به جوانان پرشور در مذمت تندی زبان می گویند. 

نگاه های تندروانه به دولت دوم روحانی

چند ماهی از انتخابات ریاست جمهوری سپری شده است. بعضی هواداران اصلاح‌طلبان می‌گویند حالا روحانی رای خود را به دست آورده و دیگر به حمایت ما احتیاجی ندارد. در شبکه های مجازی از اینگونه سخنان زیاد گفته می شود که «حالا باید روحانی را نقد کرد و وعده های انتخاباتی اش را به یاد او آورد» اما گاهی وقت ها از بعضی حرفها و رفتارها بوی قطع رابطه بلند می شود و در آنها میلی از تندروی دیده می شود.

با این حال بزرگتر‌ها مدام به جوان‌تر‌ها و بعضی از هم‌جناحی‌های خود که ساز مخالف کوک می کنند یادآور می شوند که در سالهای قبل چه گذشته است. سعید حجاریان، علیرضا علوی تبار ، محمدرضا جلایی پور، محمد عطریانفر، صادق زیباکلام و محمد قوچانی تعدادی از چهره های اصلاح‌طلبند که سخنان‌شان در بدنه این جریان سیاسی اعتبار خاصی دارد. آنها بعد از انتخابات 96، همچون چهار سال گذشته مدام تاکید می‌کنند که اتحاد کنونی آسان به دست نیامده است. این طیف از اصلاح طلبان همچنان تاکید دارند که دوره فعلی سیاست اصلاح طلبانه تقدم استراتژی بر تئوری را می طلبد، استراتژی که در ذیل آن ائتلاف با اعتدالیون تعریف شده است و زمانه کنار گذاشتن آن هنوز فرا نرسیده است.

کارگزارانی ها در دعوت اصلاح طلبان به تحکیم ائتلاف خود با اعتدالیون از دیگران فعال ترند. آنها مدام از هر تریبونی اعلام می کنند که روحانی به راست چرخش نکرده است. او همان مرد اعتدالی قبلی است، از این رو نباید با تصورات غلط بازی را به تندروها سپرد.

محمد عطریا‌ن‌فر از اعضای حزب کارگزاران اخیرا در گفت‌وگویی با آفتاب یزد گفته«گفتمان اصلاح‌طلبی گفتمانی اصیل است و ذات مستقل دارد. به تجارب خوبی هم دست پیدا کرده است. در این دوره هم به‌صورت کاملا ویژه، حرکت خودش را در قامت یک شخص اصولگرا به نام روحانی تعقیب می‌کند. این دستاورد نیز دستاورد بزرگی است، اما بخش اصولگرایان تندرو تلاش دارند که این بازی را به هم بزنند، ولی ما نباید تجربه‌ای که به آقای احمدی‌نژاد ختم شد را تکرار کنیم پس اجازه ندهیم با دودستگی در بین خودمان، اصولگرایان به خواسته‌شان در 1400 برسند.»

آقای ژورنالیست: در دامن تکبر نیفتیم

محمد قوچانی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران هم در سرمقاله ای در نشریه ارگان حزب کارگزاران از تکبر بعضی اصلاح طلبان سخن گفته است. او می نویسد: «دولت اول روحانی با بازگشت وزرایی مانند زنگنه و حجتی و نجفی و نیلی فوق انتظار اصلاح‌طلبانی بود که یا از حاکمیت قهر کرده بودند یا از حاکمیت اخراج شده بودند. آنان عملگرا شده بودند و بازگشت چهره‌های پراگماتیست و تکنوکرات‌های اصلاح‌طلب به قدرت را آن‌قدر مهم می‌دانستند که در پی بازگشت چهره‌های ایدئولوژیک و ایدئولوگ‌های اصلاح‌طلب به دولت نباشند.»

به اعتقاد قوچانی، پیروزی‌های نسبی اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم و شوراهای شهر باعث تکبر سیاسی برخی شده که می تواند ساز نامیمون رادیکالیسم را کوک کند. او با انتقاد از حداکثری شدن مطالبات از دولت روحانی نتیجه تکبر سیاسی بعضی همجناحی هایش را شکست می داند و می نویسد: «در دامن زدن به این تکبر می‌توان ردپای رسانه‌های خارجی را به‌خوبی دید گروهی از اصلاح‌طلبان سابق که جلای وطن کرده و دورکاری سیاسی می‌کنند آواری از مطالبات و خرواری از انتظارات را بر سر دولت دوازدهم می‌ریزند. انتشار اخبار کذب از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای و اجتماعی و تخریب دولت تنها راه ادامه حیات این اصلاح‌طلبان سابق است که از دور دستی بر آتش دارند و در عمل آب به آسیاب اصولگرایان می‌ریزند. این دوستان سابق فراموش کرده‌اند که تا اطلاع ثانوی مسئله اصلی در ایران نه مطالبات اجتماعی که معادلات سیاسی است.

عضو حزب کارگزاران تاکید می کند: «جناح پیروز اکنون باید آرامتر از جناح شکست‌خورده باشد. پیش از این نیز گفته‌ایم که جز با چپ نمی‌توان تحول ایجاد کرد و جز با راست نمی‌توان ثبات آفرید. با چپ باید برخاست و با راست باید نشست. با چپ می‌توان انقلاب کرد و با راست می‌توان حکومت کرد و این همان کاری است که روحانی می‌کند.»

درست است که در بین اصلاح طلبان تکنوکراتها ارتباط خاص‌تری با دولت دارند اما فقط آنها نیستند که معتقدند حداقل تا سال 1400 باید ائتلاف با اعتدالیون را حفظ کرد. از نافذترین چهره‌های اصلاح طلب سعید حجاریان است که به تئوریسین و جانباز اصلاحات شهرت دارد. حجاریان نه با دولتی ها ارتباط تنگاتنگ دارد و نه فعالیت اقتصادی یا سیاسی می کند. او که یک خانه نشین سیاسی است بعد از انتخابات یادداشتی منتشر کرد که یکی دو جمله از آن خطاب به دولت روحانی بود. او نوشته بود: «در گفت‌و‌شنودهای پس از مناظرات یا سخنرانی‌های شنیدیم و خواندیم که مردم می‌گفتند: روحانی از اصلاح‌طلبان هم جلو زده است. این در حالی است که اصلاح‌طلبان چنین خواسته‌ای نداشته و ندارند و حتی خودشان هم بعضاً از شعارهایشان عدول کرده‌اند.» اما روی سخن حجاریان تنها با دولت نبود، بلکه این جملات می تواند پیامی نیز به یاران اصلاح طلب باشد.

حمیدرضا جلایی‌پور، جامعه شناس اصلاح طلبان و از اعضای حزب منحله مشارکت نیز اعتقاد دارد نقد از دولت نباید آن را از حمایت اصلاح طلبان محروم کند. او در گفت و گویی با روزنامه اعتماد گفته: «راهبرد اصلاح‌طلبان نسبت به آقای روحانی روشن است و آن حمایت و تشویق و نقد همدلانه است. در انتخابات واقعا اصلاح‌طلبان تمام قد ظاهر شده و از او حمایت کرده‌اند. الان هم آقای روحانی را تشویق می‌کنند که شعارهایی را که داده پیگیری کند. همچنین اگر لازم باشد انتقاد هم می‌کنند.»

او همچنین می گوید: «برکات ائتلاف با معتدلین برای جریان اصلاحات بیشتر بوده است. مهم‌ترین مساله اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان و اصولگرایان میانه‌رو منافع ملی و حفظ و بقای ایران (در خاورمیانه لرزان) است. ائتلافی که اصلاح‌طلبان با اعتدالگرایان کردند بر سر این مساله بود. اینکه کشور از بحران بیرون بیاید. ما الان خیلی از وضعیت پیش از 1392 فاصله گرفته‌ایم و این به نفع کشور بوده است. »

علیرضا علوی تبار هم در بین اصلاح طلبان جایگاه خاصی دارد. او کمتر در برابر چشم رسانه ها ظاهر می شود اما استثنائا با ایرنا گفت و گویی کرده و در آن بر بازسازی روابط اصلاح طلبان با ساختار قدرت تاکید می‌کند. او می گوید: «اغلب چهره های تاثیرگذار اصلاح طلب به این نتیجه رسیده اند که رابطه اصلاح طلبان با ساختار قدرت باید بازسازی شود. اصلاح طلبان منکر اختلافات و تفاوت ها نیستند و قصد فریب کسی را هم ندارند. اما باور دارند که تفاوت ها به خوبی مدیریت و بیان نشده اند و روابط به جای واقعیت، بیشتر بر اساس سوءتفاهم شکل گرفته است.» این فعال سیاسی اضافه می کند: «اصلاح طلبان به این تحلیل رسیده اند که برخی بحران ها فراتر از جناح بندیها، کل موجودیت کشور را به خطر انداخته است. البته اصلاح طلبان برای خروج از بحران ها چارچوب و توان طرح پیشنهاد دارند اما مهم اقدام واقعی و عملی است.» او معتقد است: «توازن نیروها به دلیل نابرابری شدید در توزیع منابع (مادی، نهادی، رسانه ای و...) به گونه ای است که اصلاح طلبان طرح های خروج از بحران را نمی توانند به تنهایی عملی کنند.»

اما ظاهرا بحث کردن درباره ادامه ائتلاف با اعتدالیون قرار است به زودی ختم شود. بنا بر اخبار منتشر شده شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان قصد تشکیل کارگروهی برای انسجام بخشی به فعالیت های اصلاح طلبان را دارد. این کارگروه گویا می تواند به عنوان اتاق فکر و محفلی برای گفتگوی اصلاح طلبان باشد تا آنها پشت درهای بسته و به دور از فضای رسانه ای با مسائل خود را حل کنند. این کارگروه ظاهرا در اولین قدم می‌خواهد اختلافات پیرامون سازماندهی تشکیلاتی اصلاح طلبان را در دستور کار خود قرار دهد؛ اختلافاتی که در تهیه لیست امید در انتخابات گذشته باعث دلخوری گروهی از اصلاح طلبان از افراد موثر شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان شد.

29219