دکتر محسن توکلی؛ متخصص ارتوپد
همه ما با دیدن یک کفش شیک پشت ویترین مغازه هیجان‌زده می‌شویم، ولی گاه وقتی برای خرید کفش مورد نظر داخل مغازه می‌شویم و آن را امتحان می‌کنیم، متوجه می‌شویم که به پای ما نمی‌خورد و برایمان تنگ است اما چون خوشمان آمده، آن را می‌خریم و در آن لحظه درد و ناراحتی ناشی از پوشیدن یک کفش تنگ را نادیده می‌گیریم. مطالعات بسیاری نشان می‌دهد که اغلب زنان به خاطر مد، عوارض خرید کفش نامناسب را نادیده می‌گیرند. امروزه تولید کنندگان کفش در تلاشند تا کفش مناسب و استاندارد تولید کنند، بنابراین مسئولیت یک انتخاب و خرید خوب بر عهده خریدار است.
کفش‌های نامناسب
هنگامی که کفش پاشنه بلند می‌پوشید، وزن شما به خوبی توزیع نمی‌شود و فشار زیادی به جلوی پا اعمال می‌شود، ضمن اینکه کفش‌های پاشنه بلند خطر سقوط و صدمات را نیز افزایش می‌دهند.
پوشیدن کفش‌های نوک‌تیز موجب میخچه و پینه می‌شود.
کفش‌هایی که پشت آنها بسیار نازک است و پاشنه پا را کامل در بر نمی‌گیرد نیز خطر لیز خوردن را افزایش می‌دهد.
هر کفشی که درون پاهای شما راحت نباشد خطرات ناشی از فشار عضلانی رگ به رگ شدن و حتی شکستگی را افزایش می‌دهد.
برخی کارشناسان معتقدند که پوشیدن هر نوع کفش ناسالم مضر است، زیرا کفش‌ها بر نوع راه رفتن ما تأثیر می‌گذارند. پاهای برهنه انسان کاملاً مناسب راه رفتن است، چرا که برای انجام این کار تکامل یافته است، ولی به دلایلی از جمله سائیدگی و خراشیدگی پاها مجبوریم کفش بپوشیم، ولی بهتر است در این اجبار کفش‌هایی را انتخاب کنیم که کمترین آسیب را به پا می‌زنند.
کفش‌های پاشنه بلند (بدترین نوع کفش)
ممکن است کفش‌های پاشنه بلند با بلندتر نشان دادن قد و مد روز بودن در شما احساس غرور و اعتماد به نفس ایجاد کنند، ولی پوشیدن آنها به مرور زمان می‌تواند مشکلات زیادی برای پاها ایجاد کند با پوشیدن کفش پاشنه بلند پا در یک موقعیت رو به پائین قرار می‌گیرد و وزن به‌طور نامتناسبی به پا فشار می‌آورد و همین فشار هنگام راه رفتن چند برابر می‌شود و به زانو، باسن و کمر استرس وارد می‌کنند. علاوه بر این، افزایش فشار بر روی پاها موجب بروز بیماری مزمنی به نام metatarsalgia می‌شود. پوشیدن کفش پاشنه بلند می‌تواند باعث کوتاه شدن و انقباض تاندون آشیل شود. هرگاه بدن به جلوی پا فشار وارد کند پاها قادر به تحمل این نیرو نخواهد بود و آن را به عضلات فلکسور مفصل ران منتقل می‌کنند و در نتیجه، در حرکت رو به جلو ماهیچه‌ها سخت‌تر کار می‌کنند و زانو بیش از حد در حالت خم شده باقی می‌ماند و همین امر به عضلات زانو نیز فشار می‌آورد. در هنگام حرکت با کفش‌های پاشنه بلند پا و مچ پا هر دو تمایل دارند در یک موقعیت رو به بیرون حرکت کنند و خود این امر موجب از دست دادن تعادل می‌شود.
زنانی که کفش‌های پاشنه‌دار می‌پوشند بیش از دیگران در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند، چرا که زانو همواره به سمت جلو خم است. افزایش فشار بین زانو و کف پا خود از عوامل افزایش ابتلا به آرتروز است.
به منظور تسهیل حرکات به دلیل استفاده از کفش‌های پاشنه بلند به تدریج مفاصل مچ پا قدرت خود را از دست می‌دهند. این ماهیچه‌ها و مفاصل زمانی که فشار جلوی پا بیش از حد باشد، نمی‌توانند به خوبی عمل کنند و مچ پا به تدریج تضعیف می‌شود.
حتی کفش‌های پاشنه بلند با کوتاه کردن عضلات فلکسور که در جلوی مفصل ران قرار دارند، موجب آسیب به باسن و البته تغییر قوس ستون فقرات می‌شوند.
فشار اضافی روی پاها می‌تواند منجر به تغییرشکل انگشتان پا بشود و آنها را از شکل طبیعی خود خارج کند.
احتمال تاول پاها با پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند زیاد می‌شود و همین تاول‌ها به پوست پا آسیب می‌رسانند.
بنابراین توجه این اثرات سوء استفاده از آنها را به مکان‌های خاص محدود کنید. پوشیدن کفش‌هایی با پاشنه نهایت
3 سانتی برای مقاصد روزانه مناسب می‌باشد. لذت پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند بسیار کوتاه‌مدت و آثار سوء آن طولانی مدت و جبران‌ناپذیر است.
کفش‌های نوک تیز (کابوس پاها)
کفش‌های نوک تیز به اندازه کفش‌های پاشنه بلند برای پاها مضر هستند و اگر کفشی هم پاشنه بلند و هم نوک تیز باشد. در واقع کابوس پاها خواهد بود. فشار انگشتان پا و جای‌گیری آنها در یک فضای بیش از حد محدود، احتمال ایجاد پینه و میخچه را افزایش می‌دهد. این کفش‌ها گاه آنقدر به انگشت‌های پا فشار می‌آورند که ناخن پا به سمت دیگری رشد کرده و شکل ظاهری انگشتان پا نیز تغییر میکند. از پوشیدن مداوم این کفش‌ها نیز خودداری و هنگام خرید، کفش‌های پهن را انتخاب کنید.
صندل و دمپایی
اگرچه ممکن است این نوع کفش‌ها درون پاها راحت باشند، ولی هیچ‌گاه آنها را به عنوان کفش‌های روزانه خود انتخاب نکنید؛ چرا که باعث تغییرات شدیدی در نوع راه رفتن شما می‌شوند و مشکلات زیادی را به وجود می‌آورند. هنگام راه رفتن با صندل، انگشت‌های پا سعی می‌کنند صندل را درون پای شما حفظ و نگه دارند. اگرچه این امر آنقدر قابل توجه نیست و بسیاری از مردم اصلاً متوجه آن نمی‌شوند، ولی خم شدن انگشتان پا فشار را روی بافت همبند در امتداد پای شما ایجاد میکند که قوس پا درد می‌گیرد. پزشکان توصیه می‌کنند که پوشیدن صندل فقط برای یک مدت کوتاه مجاز است. مثلا فقط می‌توانید آنها را در ساحل و استخر بپوشید و به صورت مکرر و روزمره نمی‌توانید از آنها استفاده کنید. برای پیاده‌روی روزانه نیز پوشیدن آنها مناسب نیست حتماً باید کفشی را انتخاب کنید که پشت پای شما را به‌طور کامل بپوشاند. کفش‌های باله و بدون پاشنه به دلیل نداشتن پاشنه برای سلامت پاها نسبت به کفش‌های پاشنه‌دار بهتر هستند، ولی خود نیز باعث ایجاد مشکلات پا به دلیل عدم ثبات و محافظت از پا می شوند و خطر ابتلا به التهاب پلانتارفاسیا و التهاب تاندون‌ها را افزایش می‌دهند. ممکن است با پوشیدن آنها در منزل احساس راحتی کنید؛ ولی استفاده مکرر از آنها صحیح نمی‌باشد. برای منزل کفشی را انتخاب کنید که به‌طور کامل پاشنه پای شما را در بر بگیرد و از آن محافظت کند و اگر کف پای‌تان صاف است، باید از کفش‌های مخصوص استفاده کنید. فقط به این دلیل که کفشی مد شده است، آن را نخرید. با خرید کفش مناسب، سلامت پاهای خود را تضمین کنید.
تغییر شکل پا
چگونه می‌توان تشخیص داد که یک کفش راحت است؟
وجود فضای مناسب برای انگشت‌ها: جلوی کفش باید فضای کافی برای قرار گرفتن انگشت‌ها وجود داشته باشد و کمترین فشاری به انگشت‌ها نیاید. پوشیدن کفشی با یک سانت کوچک‌تر و باریک‌تر می‌تواند درد پا را موجب شود و افرادی که پنجه پای آنها پهن است، بیشتر در معرض ناراحتی قرار می‌گیرند. جلوی انگشت‌های پا نیز باید حدود یک سانتیمتر فضای اضافی وجود داشته باشد. در غیر این‌صورت پاها تحریک شده و احتمال ایجاد پینه افزایش می‌یابد. البته این فاصله نباید بیش از حد باشد، چرا که پا در کفش می‌لغزد بالای انگشت‌های پا نیز باید فضای کافی وجود داشته باشد تا از سائیده شدن آن قسمت‌ها به کفش جلوگیری شود.
مواد خوب و راحت
قسمت فوقانی کفش باید از جنس خوب و راحتی ساخته شده و انعطاف پذیری کافی داشته باشد. این ماده باید اجازه ورود هوا را به داخل کفش بدهد. چرم تمامی این معیار‌ها را دارد و بهترین جنس برای کفش است؛ اگرچه کفش‌های چرم را نیز باید به‌طور منظم واکس بزنید تا لطافت خودش را حفظ کند.
ثبات کافی برای جذب شدت ضربه
کفش راحت همچون یک کمک فنر عمل کرده و در سه منطقه اصلی(قوس پا، پاشنه و جلوی پا)، ضربه را کاهش می‌دهد. کفش خوب گرما را جذب و از ایجاد عفونت و خارش در کف پا جلوگیری میکند.
کف کفش
لایه زیرین کفش باید به گونه‌ای طراحی شود که از لغزش روی هر نوع سطحی جلوگیری شود.
پاشنه مناسب 2 تا 5/2 سانتیمتر است.
از خرید کفش‌های تنگ خودداری کنید و به تصور اینکه کفش براساس ظاهر پای شما شکل می‌گیرد، آن را نخرید.
توجه داشته باشید که در طول روز پاها متورم می‌شوند. بنابراین برای خرید کفش عصر به فروشگاه مراجعه کنید.
در هنگام خرید کفش از فروشنده بخواهید که در حالت ایستاده پاهای شما را اندازه بگیرد، زیرا پا بر اثر فشار تغییر سایز می‌دهد.
هنگام خرید کفش، چند قدمی با آن راه بروید تا راحتی آن را در پاها بررسی کنید.
هنگام خرید کفش حتماً جوراب بپوشید و حتماً جورابی باشد که می‌خواهید روزانه از آن استفاده کنید.
دقت کنید زمانی که برای خرید کفش مناسب به فروشگاه می‌روید، ناخن‌های پای شما کوتاه باشد.
برای تست انعطاف پذیری کفش آن را به درون خم کنید تا متوجه شوید که کفش انعطاف لازم را دارد.
به وضعیت خودتان هنگام خرید کفش دقت کنید، زیرا برخی از بیماری‌ها مثل دیابت و شرایطی همچون بارداری، خرید انواع مختلف کفش و انتخاب آنها را محدود میکند. و در آخر به یاد بسپارید که سلامت پاها بر سلامت کل بدن تأثیر می‌گذارد.
