حدیثه خسروی؛ ارشد علوم بهداشتی در تغذیه
در دو دهه گذشته شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان افزایش یافته است، به نحوی که آمار اخیر شیوع آن را در بین کودکان حدود 7تا 8 درصد تخمین می زند. مطالعات بسیاری نشان می دهد کودکان چاق در بزرگسالی نیز دچار اضافه وزن و چاقی خواهند شد.
به دنبال چاقی و اضافه وزن میزان بروز سندرم متابولیک و از سوی دیگر کبد چرب غیر الکلی افزایش می یابد در واقع کبد چرب غیر الکلی به دنبال رسوب چربی در کبد روی می دهد و در صورت عدم تشخیص و درمان منجر به بروز سیروز یا سرطان کبد می شود.
کبد چرب غیر الکلی در کودکان اولین بار در سال 1980 گزارش شد . کودکان از سن دو سالگی می توانند در معرض بروز کبد چرب غیر الکلی قرار گیرند. به طور کلی وجود فاکتورها سندرم متابولیک در کودکان از قبیل چاقی، افزایش فشارخون، مقاومت به انسولین و اختلالات چربی، می تواند پیش گویی کننده وجود کبد چرب غیر الکلی در آنها باشد .
معمولا افزایش وزن در کودکان به دنبال کاهش فعالیت فیزیکی، افزایش فعالیت های نشسته و دریافت رژیم غذایی نامناسب روی می دهد. شیوع کبد چرب غیر الکلی در سنین 11تا13 سال و در جنس مذکر بیشتر است. دود 10% از آنها دچار اضافه وزن و چاقی نیستند.
معمولا اغلب کودکان درگیر بیماری علام خاصی ندارند و در برخی موارد درد مبهمی در ناحیه شکم احساس می شود. محیط دور کمر در کودکان بیمار افزایش می یابد . در مراحل شدید تر بیماری اختلالات بیوشیمیایی از قبیل افزایش آمینوترانسفرازهای سرم (ALT بیشتر از AST ) روی می دهد .در مرال پیشرفته تر ، به منظور تشخیص نهایی از بیوپسی استفاده می کنند.
درمان کبد چرب غیر الکلی در کودکان
اولن اقدام در درمان بیماری، شناسایی به موقع بیماری است، این مورد در بسیاری از مواقع مشکل اصلی پزشکان و خانواده هاست. در کنار اندازه گیری قد و وزن، اندازه گیری محیط کمر اطلاعات خوبی را در اختیار متخصصین قرار می دهد. زیرا محیط دور کمر شاخص مناسبی در جهت تععین چری های شکمی است برخی مطالعات نشان می دهد چربی احشای در کودکان همانند بزرگسالان، پیش گویی کننده بروز کبد چرب غیر الکلی است.
درمان کبد چرب غیر الکلی شامل دو مرحله است : اولین مرحله درمان جلوگیری از پیشرفت بیمار و بهبود فرایند رشد کودک است. به طور کلی اصلاح شیوه زندگی و کاهش وزن تدریجی از مهمترین جنبه های درمان بیماری است. مرحله فوق باید شامل یک برنامه غذای جامع جهت کاهش ترشح انسولین پس از صرف غذا و از سوی دیگر در بر گیرنده فعالیت فیزیکی به منظور کاهش مقاومت به انسولین، باشد.
رژیم غذایی کودک نباید دریافت کافی مواد مغذی را مختل کند. حذف چربی های اشباع، ساکارز، شیرین کننده های حاوی فروکتوز و به حداقل رساندن دریافت فست فودها و نوشینی هایی از قبیل نوشابه ها ، از مهمترین تغییرات در برنامه غذای کودک است. استفاده از ترکیبات غذایی با نمایه گلایسمی پایین از گام های مهم در جهت کاهش وزن کودک به شمار می آید.قند در ترکیبات فوق به آرامی آزاد شده و در تنظیم تعادل قند خون نقش مهمی را عهده دار است.
از سوی دیگر انجام فعالیت بدنی استراتژی مهمی به منظور اصلاح شیوه زندگی کوک است و می تواند به عنوان یک عال تشویقی خصوصا در نوجوانان پسر لحاظ شود. علاوه بر موارد فوق مداخلات دارویی نیز در پاره ای از موارد مد نظر تیم درمان قرار می گیرد.
این قبیل مداخلات معمولا در چاقی های شدید لحاظ می شود که تمرکز اصلی آن بر روی مقاومت انسولین و استرس اکسیداتیو است. تاثیر ویتامین E و داروی متفورمین به تنهایی و در برخی از مطالعات همراه با رژیم غذایی مورد بررسی قرار گرفته است اما به منظور تعیین اثر آنها مطالعات بیشتری باید انجام شود.
توصیه ها
مهمترین و موثر ترین فاکتور در جهت کنترل کبد چرب غیر الکلی در کودکان، پایش وزن و جلوگیری از افزاش وزن کودک است البته نقش خانواده به عنوان الگوی مناسب جهت اصلاح شیوه زندگی کودک نیز حائز اهمیت است. کاهش دریافت غذاهای پرچرب، غذاهای آماده (سوسیس و کالباس)، تنقلات مضر (چپس و پفک) و از سوی دیگر افزایش فعالیت بدنی و کاهش فعالیت های نشسته ( استفاده بیش از حد از کامپیوتر و ... ) همواره باید مد نظر قرار گیرد.
