رازهای شگفت انگیز از ذهن انسان (۲)

ماهیت برخلاف تربیت

 آیا شخصیت و افکار ما توسط ژن‌های‌مان کنترل می‌شوند یا محیط‌مان؟ این سوالی است که مدت‌هاست ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است. برخی از آنها می‌گویند، هر دو عامل با هم این کار را انجام می‌دهند. پژوهش‌ها و مطالعات نشان می‌دهند که روی بیشتر ویژگی‌های فردی نمی‌توان کنترل داشت؛ ولی در بسیاری موارد نیز نوع تربیت و محیط فرد تاثیر بسیار زیادی روی آنچه که هست و آنچه می‌خواهد انجام دهد، دارد.

آگاهی (هوشیاری)

 وقتی که صبح از خواب بیدار می‌شوید، درک مفهوم طلوع خورشید برای‌تان آسان‌تر می‌شود. صدای آواز برخی پرندگان را می‌شنوید و تابش نخستین اشعه‌های خورشید بر پیکره زمین، شادی و نشاط به جان و روح شما می‌دهد و حتی جسم‌تان نیز از آن بی‌نصیب نمی‌ماند. به عبارت دیگر، شما با خبر و هوشیار هستید.

این موضوع پیچیده از سال‌های بسیار دور تا به امروز دانشمندان بسیاری را به ستوه آورده است. هوشیاری و اینکه چطور فرآیندها در ذهن رشد می‌کنند، اوج می‌گیرند و تجربیات درونی تبدیل می‌شوند، یکی از رازهای بزرگ ذهن است.

صندوق خاطرات

 برخی از اتفاقات و تجربیات (چه خوشایند و چه ناخوشایند) را به سختی می‌توان فراموش کرد؛ مثل عاشق شدن برای اولین بار. اما چگونه این اتفاقات و تجربیات گاه تا آخر عمر حفظ می‌شوند؟ پاسخ این است که با استفاده از شیوه‌های تصویرسازی ذهنی. دانشمندان در حال بررسی مکانیزم ایجاد و ذخیره سازی خاطره‌ها هستند.

آنها دریافته‌اند که هیپوکامپ بین ماده خاکستری رنگ مغز می‌تواند همانند یک جعبه خاطره عمل کند. اما این ناحیه مخصوص نگهداری و ذخیره سازی، قابلیت تفکیک کردن ندارد؛ بنابراین هم خاطرات خوب و هم بد، هر دو به طور مشابه در یک ناحیه مغزی به صورت فعال نگهداری می‌شوند.

دست انداختن ذهن

 خندیدن یکی از ناشناخته‌ترین رفتارهای آدمی است. دانشمندان دریافته‌اند که با خندیدن (به طور کامل) سه قسمت از مغز روشن می‌شود: 1) بخش مربوط به فکر کردن که به ما کمک می‌کند موضوع خنده‌دار را بفهمیم، 2)‌ بخش حرکتی که به ما دستور حرکت و تکان ماهیچه‌ها را می‌دهد و 3)‌ بخش احساسی که عامل ایجاد نوعی احساس گیجی است. اما هنوز معلوم نیست که چرا یک نفر می‌تواند به یک حرف کاملا جدی بخندد، در حالی که شخص دیگر یک فیلم کمدی خنده‌دار را تماشا کند، ولی فقط گاه‌گاهی با دهان بسته لبخندی بزند!

طبق نظریه گروهی از دانشمندان، خندیدن یک پاسخ بازیگوشانه به ناسازگاری‌ها و ناهمخوانی‌ها و نوعی نافرمانی از توقعات متداول و مرسوم است. خندیدن روشی برای انتقال یک پیام است. وقتی کسی به وسیله خنده منظورش را که همان شوخی و سرگرمی است، به دیگری منتقل می‌کند، می‌داند که یک راه آسان برای رساندن پیام‌اش انتخاب کرده است.

معمای زوال جسم

 «زندگی ابدی فقط در قصه و افسانه‌ها وجود دارد. چرا انسان‌ها پیر و فرسوده می‌شوند؟ با یک جسم سالم پا به دنیا می‌گذاریم، بزرگ می‌شویم، رشد می‌کنیم و تنومند می‌شویم و با بیماری‌ها مقابله می‌کنیم؛ اما با شروع پیری و فرسودگی جسم، سوخت و ساز بدن‌مان تغییر می‌کند و شکل‌مان از حالت معمول خارج می‌شود.

دیگر تاب مقابله با هیچ نوع آسیب و بیماری را نداریم و هر روز خفیف‌تر و ضعیف‌تر می‌شویم. در مورد اینکه چرا پیر می‌شویم، دو نوع تئوری ارائه شده است: 1) همانند سایر ویژگی‌های انسانی، پیری نیز یکی از بخش‌های اصلی ژنتیک انسان‌هاست و این مساله به خودی خود می‌تواند مفید هم باشد. 2) در پیری هیچ نوع هدف و مقصدی نیست.

تخریب بافت‌های سلول‌های بدن باعث پیری می‌شود و تنها کاری که دانشمندان و پژوهش‌گران شاید با تلاش فراوان بتوانند انجام دهند، این است که طول محدود عمر را کمی طولانی‌تر کنند. در هر صورت پیری کمی دیرتر، ولی با همان کیفیت از راه می‌رسد.

برای خواندن بخش اول- رازهای شگفت انگیز از  ذهن انسان- اینجا کلیک کنید.