روستای نویس

معرفی روستای شهید پرور نویس

روستای نویس از روستاهای قدیمی و نسبتا کهن شهرستان قم بوده و عوامل متعددی چون منابع آب و خاک های مرغوب و حاصلخیز و اقلیم مناسب و امنیت در پیدایش و شکل گیری آن تاثیری بسزائی داشته است. مذهب مردم شیعه ی اثنا عشری است واز نظر فرهنگ مذهبی مشابه مردم قم میباشند و از بزرگان مذهبی معروف نویس می توان به مرحوم آیه ا… نویسی، مرحوم آیه ا… شیخ حسین رجبی نویسی اشاره نمود. نویسی ها گویش فارسی دارند.

روستای نویس در50 درجه 13 دقیقه شرقی و عرض جغرافیائی 34درجه 43 دقیقه شمالی در استان قم واقع شده است .

که با مرکز استان88 کیلو متر با دهستان قاهان 7کیلو متر و با مرکز بخش60 کیلو متر با شهرستان ساوه قریب به 60 کیلومتر فاصله دارد.

از روستاهای همجوار قاهان در شرق در فاصله 7 کیلومتری و کاسوا در غرب با فاصله2 کیلومتری و ونان در جنوب با فاصله 7 و مهرزمین در شمال با فاصله ی حدود 8 کیلومتری آن قراردارند. مساحت کل روستا 181701 مترمربع میباشد. راه ارتباطی نویس به فاصله 90 کیلومتر از قم و 48 کیلومتر از ساوه تا نویس راه آسفالته است. برای مسافرت به نویس می توان بعد از25 کیلومتری ساوه به سمت جنوب و سه راه سلفچگان و گذشتن از تقاطع آوه، بعد از پل روی رودخانه کنار کارخانه پوست چرم افق، به سمت غرب تغییر مسیر داده و با طی مسافت 23 کیلومتر و عبور از روستاهای آغلک، بنابر، قاهان به نویس رسید. این جاده آسفالته تا روستای کاسوا و انجیله ادامه مسیر می دهد و بعد از انجیله با یک جاده خاکی به روستای سرآبادان می رسد. بین نویس و ونان هم یک جاده خاکی وجود دارد که در ادامه آن به روستای کوهندان و سایر روستاهای منطقه می توان مسافرت نمود.

ارتفاع از سطح دریا 1700 متر و دارای آب و هوای کوهستانی با زمستانی سرد و تابستانی خنک ودارای مزارع کشاورزی و باغدهای زیادی بویژه باغ های گردو میباشد. مردم از راه کشاورزی و دامداری وبازرگانی و کارگری امرار معاش میکنند. در جنوب غرب روستا معدن سنگ مرمر وجود دارد که فعلا غیر فعال میباشد .

رود خانه هائی که به این روستا منتهی میشوند 1- رودخانه دران 2- دوریه 3- خامه

تعدادقنوات 15 رشته است که طول رشته قناتها هرکدام بین 200 تا 500 متر متفاوت است. روستا دارای آب لوله کشی بهداشتی میباشد . و از قناتی که در 3 کیلومتری روستا قرار دارد بوسیله لوله به منبعی با گنجایش 272 هزارلیتر هدایت و توزیع میشود.

و آب کشاورزی غالبا از قنات ها و رود خانه ها تامین میگردد.

جمعیت ساکن و مقیم روستا در سال 1345 حدود 700 نفر بوده و از دهه 55 تا 65 با کاهش جمعیت مواجه بوده است و بر اساس آمارگیری سال 1385 تعداد خانوار 140 و تعداد نفرات 384 نفر که 182 نفر زن و 202 نفر مرد میباشند . اخیرا نرخ رشد جمعیت روبه افزایش میباشد.

طوایف نویس شامل خاندان معصوم بیگی، فاطمی، مرادحاصلی، عبدی، ملک محمدی، قاسمی ، نظری، محمد یوسفی، مداح، اکبری، میرزاخلیلی ، خالوئی، رمضان علی، رجبی، باقری، سجادی ، نویسی، حسنی، اسماعیلی، شریفی، سمنانی، کریمی، محمد تقی، صفری، ملا محمدعلی، متولی، ناظمیان، غلام حسینی، میرزا احمدی، میرزا حسینی، محمدی، جعفری، حاج حسینی ، غیبی ، ابوالحسنی، رضائی، امینی، نادری منش و…. میباشند . این روستا 50 شهید و دهها جانباز و آزاده تقدیم به انقلاب اسلامی نموده است.

اعضای شورای اسلامی روستا ابوالفضل مداح ، ابوالفضل حسنی و علی قاسمی میباشند.

دهیار حسین معصوم بیگی با شماره 02525330095 می باشد.

خانه بهداشت با مسئولیت آقای حسین محمدی و سرکار خانم معصومه قاسمی اداره می شود و شرح وظایف آن ها در وبلاگ جداگانه قابل دسترس است..

دکل مخابراتی و رادیو تلویزیون جهت پوشش ارتباطی منطقه در موقعیت مناسب نصب گردیده است.

در مبداء ورودی روستای نویس میدان معروف به قتلگاه که محل دفن تعدادی از شهدای نویس است اخیرا مقبره الشهدای زیبائی احداث گردیده است که عکس آن را در وبلاگ نویس می توانید مشاهده نمائید.

آبند بزرگی در دشت دران به نام سد سیدالشهداء احداث شده که معمولا تا اواخر خرداد ماه پر از آب بوده و چشمه های پایین دست خود را سیراب می نماید.

مسئول دفتر مخابراتی و پست بانک روستا آقای روح الله معصوم بیگی با شماره تلفن 02525330000 در خدمت مردم میباشد.

نویس دارای 4 مسجد بنامهای : 1- مسجد صاحب الزمان در محله پائین 2- مسجد سید الشهدا ء در محله بالا 3- مسجد حضرت ابوالفضل درمحله پشت ده کنار خیابان اصلی نویس به کاسوا 4- مسجد فاطمه الزهرا و همچنین دارای یک حسینیه سیدالشهدا که اغلب مراسمات در آن برگزار میشود، می باشد.

وضعیت جغرافیایی و اجتماعی نویس

آیا تا به حال در مورد تاریخچه نام نویس چیزی شنیده اید؟

در کتابی که در حدود قرن چهارم هجری قمری به عربی ترجمه شده است « نوند » نام محلی است که بعد از قاهان و قبل از کاسوا آمده است و احتمال اینکه محل یاد شده نویس فعلی باشد بسیار است .

همچنین در کتابی دیگر که در قرن هشتم هجری قمری به فارسی نوشته شده است « نوذر» یا« نویز» در ردیف اسامی «کهندان» و « ابردز» و «کاسوا» آمده است و چون این محلها از نظر جغرافیایی در یک ردیف قرار دارند ، پس به احتمال زیاد « نویز » همان نویس فعلی بوده است .

همچنین در مدخل دیگری از کتاب تاریخ قم در بخشی که مربوط یه رستاق تفرش است ، محلی به نام « نویسد » آمده است که بعید نیست یکی از نامهای گذشته نویس باشد .

روستای نویس تقریباً از شمال به مهر زمین و مزارع اطراف آن محدود می شود و جنوب آن در دشت روستای ونان فرو رفته است . غرب آن در دامن روستای کاسوا و از سمت شرق به طرف قاهان سرازیر شده است و از شمال غرب به انجیله سرک کشیده است .

محله های نویس

روستای نویس از مجموع سه محله که هر کدام برای خود نام جداگانه ای دارد تشکیل شده است .

الف ) محله « مل لور » یا همان محله بالا

در گذشته به مفهوم وقف محله بوده است و به مرور زمان به « مللو » تبدیل گردیده که محله بالای فعلی نویس می باشد که آثاری از قرن سوم و چهارم هجری قمری در آن مشهود است . این محله از شمال به دشت « برزه» و آتشکده آن منتهی می شود و حد فاصل آن « سنگ اسب » نامی است که اهل محل آن را بدان نام می شناسند . در حال حاضر ساختمانهای جدید بر آن بنا شده است . از سنگ نوشته های قبور که در این محله وجود دارد احتمال قریب به یقین می رود که حداقل در 400 سال گذشته افراد با سواد بین آنها کم نبوده اند . شمال غرب و غرب آن به دره « گروزه » یا « گرازه » و « اسبریز » یا « اسپه ریز» و تپه « گنج » و دره « لا » یا « درلا» و « کهریزک » محدود می شود .

زبان قدیم آنها « داجی » یا « راشی » و یا همان « بور بشه» که ریشه در زبان قدیم ایران دارد ، بوده است . مسجد آن با دو مناره تازه ساخت می باشد که در سال 57 جای مسجد قدیمی بنا گردیده است .

منزل « حاج شیخ محمد حسن نویسی » در این محله قرار دارد که هم اکنون پا برجاست . این منزل دارای حیاط مرکزی ، مطبخ و حوض در وسط آن و به فاصله یک متر اتاق ها قراردارند . کتاب « مقاصد الفکریه » از « آیت الله العظمی حاج شیخ حسن نویسی » می باشدکه در تهران توسط شرکت سهامی چاپ و منتشر گردیده و به شماره 3078 در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران مضبوط است .

ب) محله «پاچنار» یا همان پشت ده

این محله در گذشته نسبت به محله های دیگر از اهمیت کمتری برخوردار بوده است. در این محله قبرستان قدیمی وجود داشته که در حال حاضر بر آن ساختمان ها بنا کرده اند و در ادامه همان قبرستان قدیمی ، قبرستان دیگری وجود دارد که در کنار آن قبور مطهر شهدا می باشد .

دره « سرخ علی بیگ» یا دره « علی خان » به این محله محدود می شود. در قدیم این محله مرده شوی خانه داشته که جای آن هنوز باقی است و سنگ نوشته های قبور در دیوار آن بکار رفته است. همچنین گفته شده که در این محله حمام وجود داشته و راه قناتی نیز در وسط قبرستان فعلی که مسیر جاده است ، می باشد. دره « سنگ اسب» و « کشکلان» و یا همان «جرگلان»به آن منتهی می شود و امروزه محل برگزاری تعزیه روز عاشورای حسینی (ع) در این محله است که قتلگاه نامیده می شود . در بخش شمالی این مکان در بلندترین نقطه آن محلی بوده که گورخانه نام داشته است و از مصالح سنگ و ساروج ساخته شده اما در چند سال اخیر تخریب و تسطیح گردیده است و گفته شده امام زاده ای از طریق خواب نما که هم اکنون تخریب شده و جای آن هنوز باقی است ، کشف گردیده است. این محله همسایه قلعه قدیمی نویس است که در گذشته دور وجود داشته و هم اکنون نام آن باقی است و ساختمانها بر آن بنا شده و گویند چاهی در آن قرار دارد که دارای آب می باشد ، همچنین برج عباس میرزا در این محله واقع ، که در حال حاضر در محل آن مسجدی کوچک مزین به نام حضرت فاطمه (س)لیکن زیبا ساخته شده است که محل برگزاری نماز می باشد . ناگفته نماند که در این محل آب انباری وجود داشت که جزء ساختمان مسجد گردیده است . دیگر اینکه مسجدی نیز در ابتدای این محله است که چهل سال پیش تجدید بنا گردیده و کنار راه ارتباطی نویس به کاسوا قرار دارد که جدیداً تخریب شده و مسجدی زیبا به جای آن بنا گردیده و با نام زیبای حضرت ابوالفضل زینت داده شده است.در حال حاضر این محله آباد و اهمیت بسزایی یافته ، محل تجمع و داد و ستد و مسافرت به دیگر نقاط شهری و روستایی ، همچنین بعضی خدمات روستایی در این محله متمرکز گردیده است .

ج) محله « رودبار»یا همان محله پایین

این نام برگرفته از رودخانه ای است که از این محله می گذرد و نویس را به دو قسمت نا مساوی تقسیم می کند . محله « رودبار » از قدیم پر رفت و آمد و محل استقرار خوانین بوده است . مجموعه مسکونی خانواده های « میرزا ابراهیم خان وزوایی » که زمانی وزیر آقا محمد خان قاجار بوده در این محله واقع است .همچنین « میرزا آقا خان نویسی» فرزند وی و « آشیخ محمد موثقی ، آقا حسن و آقا حسین » دو سید بزرگوار از اکابر دو قرن گذشته در این محله ساکن بوده اند .«مدایح نگار تفرشی» از نوادگان« میرزا ابراهیم خان وزوایی » می باشد و مولف کتاب « ملستان» بر وزن «گلستان »و نیز کتاب « تذکره انجمن نادری » که در این کتاب از میرزا ابراهیم خان وزوایی یاد کرده است . حدود این محله از کوچه « باره بر» یا « پاله ور » تا محله « وردان»که محله قدیمی بوده است و در حال حاضر نام آن شاید در بعضی خاطره ها باشد منتهی می گردد . حمام قدیمی نویس که فعلاً خرابه آن باقی است در کنار چشمه و همسایگی مسجد محله و امام زاده بی بی شریفه خاتون (س) دختر موسی بن جعفر دارای اهمیت فوق العاده ای بوده است ولی متأسفانه در چند سال پیش آن را خراب و تبدیل به جاده کردند . دراین محله زاغه فراوان است که همگی محل نگهداری اهشام می باشد . در بین این زاغه ها زاغه ای مشاهده می شود که در دل کوه کنده شده و دارای 4 الی 5 طاقچه می باشد و بیشتر به منزل مسکونی شبیه است تا نگهداری اهشام .

حسینیه نویس نیز دارای ساختمانی بزرگ و دور از بافت معماری روستا می باشد و محل پیوند سه محله بزرگ نویس می باشد . این حسینیه تولد یافته سه دهه اخیر است که با کمی گسترش در جای حسینیه قدیمی بنا شده و دارای تجهیزات خوبی است که هر روزه به همت جوانان علاقه مند بر آبادانی و کیفیت آن افزوده می شود.

برگرفته از گاه نامه شماره 2 نویس ، نوشته جناب آقای غلام علی میرزاخلیلی

آیه الله شیخ حسن نویسی

آیه الله شیخ حسن نویسی فرزند حاج ملا نصیر ازمجتهدین بزرگ و مدرسین با ارج حوزه علمیه قم بودند . در سال 1291 هجری قمری در روستای نویس متولد شد. سپس از روستای نویس به قم آمد و سطوح عالیه فقه و اصول را نزد آیات عظام مرحوم حاج میرزامحمد ارباب قمی (سال 1341 ه.ق) و آخوند خراسانی (1329 ه.ق) و سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (1337 ه.ق) در قم فرا گرفت و کسب فضائل نمود. وی در سال 1322 به نجف اشرف تشرف یافته و از محضر آیه الله خراسانی و علامه طباطبائی یزدی مستفیض گشته است و تحصیلات عالی حوزه را با موفقیت گذراند و در سال 1326 و پس از چهار سال اقامت در اعتاب مقدسه به قم مراجعت و در این شهرتوطن کردند و از علما و مدرسین به نام قم در آن زمان شدند. ایشان از علمای بزرگ و از فقهای برجسته و از مدرسان دقیق قم بود و در قم به تدریس و تالیف پرداخت. وی صاحب مراتب عالیه زهد و تقوی بود و از اعضاء مجلس استفتاء مرحوم آیه الله حائری بود. از مولفات او مقاصد فکریه بود که به چاپ رسیده است و تألیفات و یادداشت هایى در فقه و اصول است که طبع نشده است. حضرت ایشان در سال 1371 هجری قمری خاکدان دنیا را ترک کرد و به رحمت حق پیوست و در آشیان جنان واقع در آرامستان شیخان قم مقابل حرم حضرت معصومه(س) مدفون گردید. رحمت الله علیه. بعدها در جوار رحمت ایشان مرحوم دکتر محمد قریب پدر طب اطفال ایران به خاک سپرده شد و همسایه ایشان شد.

سوابق ایشان در کتب معجم المولفین از عمر رضا کحاله ج3/299-298 ، مولفین کتب چاپی 2/663 رجال قم، آثار الحجه ج 1/225-224 گنجینه دانشمندان به چاپ رسیده است.

مطالب فوق برگرفته از کتاب آینه دانشوران نوشته مرحوم سید علیرضاریحان یزدی متوفای سال 1362 ه. ش می باشد و با مقدمه و تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی تکمیل شده است و از انتشارات کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره) در سال 1372 ه . ش می باشد.