ال ـ لیزین (L-lysine) اسید آمینه‌ی حیاتی بوده و جزء تشکیل دهنده پروتئینها یعنی اجزاء سازنده بدن می‌باشد. این اسید آمینه، از فوائد بسیاری برخوردار است و در درمان تبخال و زونا مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، مقدار بیش از حد لیزین در بدن می‌تواند موجب بروز برخی عوارض جانبی گردد. از طریق این مقاله در خصوص فوائد و عوارض جانبی ال ـ لیزین اطلاعات بیشتری بدست آورید.
ال ـ لیزین و یا لیزین، اسید آمینه‌ی ضروری است بدین معنا که نمی‌تواند در بدن سنتز یا تولید شود و از اینرو بایستی از طریق مواد غذایی و یا مکمل تأمین شود. تنها گیاهان و باکتریها از توانایی سنتز این اسید آمینه حیاتی از اسید آسپارتیک برخوردارند. لیزین جزء متشکله مهمی از پروتئینها بوده و از اینرو نقشی حیاتی در رشد ایفاء می‌کند.
این اسید آمینه در مقادیر کم در غلات یافت می‌شود، در حالی که بنشن‌ها منبع قابل توجهی از لیزین به شمار می‌روند. مکملهای لیزین امروزه جهت درمان برخی بیماریها مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، در صورت مصرف بیش از حد مجاز، این مکملها می‌توانند موجب بروز چندین عارضه جانبی شوند که در ادامه آنها را به همراه فوائد لیزین، منابع خوراکی و مشکلات مرتبط با کمبود این اسید آمینه مورد بحث قرار می‌دهیم.
فوائد ال ـ لیزین
کمک به جذب کلسیم
لیزین به عنوان جزء ضروری پروتئین، نقش بسیار قابل توجهی در بدن انسان ایفاء می‌کند. وجود آن جهت جذب مناسب کلسیم از دستگاه گوارش بسیار مهم است. همچنین به حفظ کلسیم کمک می‌نماید. لیزین با تسهیل جذب کلسیم، به افزایش سلامت استخوان کمک کرده و ممکن است در پیشگیری از بروز پوکی استخوان نیز کمک نماید. علاوه بر این موارد، لیزین مانعِ از دست رفتن بیش از حد کلسیم از طریق ادرار می‌شود.
تسهیل تولید بافتهای همبند
تولید آنزیم‌ها، هورمون‌‌ها و آنتی بادی‌ها را تسهیل ساخته و به تشکیل پروتئین ماهیچه کمک می‌نماید. لیزین به سنتز کولاژن که جزء مهم تشکیل دهنده استخوانها و بافتهای همبند است، کمک می‌کند. وجود کلاژن جهت حفظ سلامت استخوانها، تاندون، غضروف و پوست مورد نیاز است.
سبب کاهش کلسترول LDL (کلسترول مضر)
وجود ال ـ لیزین جهت تولید کارنیتین، که فرایند تبدیل اسیدهای چرب به انرژی را تسهیل می‌سازد، لازم است. کارنیتین می‌تواند نقش مهمی در کاهش سطح کلسترول، به ویژه کلسترول مضر LDL در بدن ایفاء کند. افزایش سطح کلسترول LDL با افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب و تصلب شرایین (تنگی عروق به علت رسوب چربی داخل دیواره رگ) همراه است.
کمک به درمان تبخال
لیزین اغلب جهت درمان تاولهای ناشی از عفونتهای ویروسی، به ویژه تبخال ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس 1 مورد استفاده قرار می‌گیرد. می‌تواند به جلوگیری از رشد این ویروس کمک کرده و در نتیجه فرایند بهبود و کاهش تکرار تبخال را سرعت می‌بخشد. همچنین در بیماری ویروسی دیگری تحت عنوان زونا که با راش یا جوش پوستی مشخص می‌شود، مفید است.
کمک به کاهش درد
اعتقاد بر این است که اشکال خاصی از لیزین همچنین دارای خواص ضد التهابی بوده و از اینرو، ممکن است در کاهش درد و التهاب مؤثر باشد. می‌تواند در بیماریهایی مانند میگرن نیز مفید باشد.
کاهش علائم آنژین صدری
ال ـ لیزین می‌تواند به کاهش علائم مرتبط با بیماری قلبی تحت عنوان آنژین صدری هنگامی که همراه با ویتامین C مصرف شود، کمک نماید. هر دو این مواد مغذی مشخص شده است که در کاهش درد قفسه سینه مرتبط با این بیماری مؤثر می‌باشند.
عوارض جانبی ناشی از ال ـ لیزین
» تاکنون عوارض جانبی مهمی از ال ـ لیزین کشف نشده است، بویژه در صورتی که از منابع غذایی تأمین شوند. با این حال، دوز یا مقدار بالای مکمل لیزین مشخص شده است که موجب شکل گیری سنگ کیسه صفرا می‌شود.
» همچنین اعتقاد بر این است که مصرف مقدار بیش از حد لیزین طی یک دوره زمانی طولانی سطح کلسترول و تری گلیسیریدها را در بدن افزایش می‌دهد. بنابراین افرادی که سابقه‌ی مشکلات قلبی و یا قلبی عروقی دارند، بایستی پیش از اقدام به مصرف مکلمهای لیزین با پزشک خود مشورت نمایند.
» از آنجا که لیزین جهت جذب با آرژنین کامل می‌شود، مصرف بیش از حد مکملهای لیزین می‌تواند سطح اسید آمینه آرژنین را کاهش دهد.
» زنان باردار و شیرده نبایستی مکمل این اسید آمینه را بدون مشورت با پزشک مصرف کنند. همین حالت برای افرادی که دارای مشکلات کلیوی و کبدی هستند صدق می‌کند.
» مکملهای ال ـ لیزین می‌تواند با برخی آنتی بیوتیکها تداخل داشته و بنابراین، در صورتی هرگونه آنتی بیوتیکی مصرف می‌کنید، پیش از مصرف این مکمل با پزشک خود صحبت کنید.
» بعضی افراد ممکن است نسبت به مکملهای لیزین واکنشهای آلرژیک از خود نشان دهند که می‌تواند در قالب جوش یا دانه، سرگیجه، تورم لبها و زبان و تنگی نفس تظاهر نماید.
کمبود ال ـ لیزین
کمبود لیزین ممکن است با تشکیل سنگ کلیه و سایر مشکلات مرتبط با سلامت، مانند تهوع، سرگیجه، از دست دادن اشتها، خستگی، کم خونی، ریزش مو و اختلالات دستگاه تناسلی در ارتباط باشد. از آنجا که یکی از اسیدهای آمینه حیاتی است، کمبود آن می‌تواند از سرعت رشد و تکامل طبیعی جلوگیری کند. کمبود این اسید آمینه همچنین ممکن است به بروز آسم، سطح پایینی از هورمون تیروئید و عفونتهای ویروسی طولانی مدت منجر شود.
منابع غذایی
ما می‌توانیم مقدار مورد نیاز لیزین را از رژیم غذایی روزانه خود دریافت کنیم. مواد غذایی همچون گوشت، خصوصاً گوشت قرمز، ماکیان، ماهی‌هایی مانند ماهی کاد، گربه ماهی و ساردین، تخم مرغ، آجیل یا مغز گیاهی و پنیر برخی از منابع خوب این اسید آمینه می‌باشند. برخی از منابع گیاهی مهم لیزین، سویا، لوبیا، حبوبات، عدس، کوینولا، گندم سیاه، و اسفناج می‌باشند. لیزین با شکر اتصال برقرار می‌کند، از اینرو جذب لیزین از مواد غذایی قندی توسط بدن دشوار می‌باشد. بنابراین، چنانچه رژیم غذایی شما حاوی مقادیر بالایی محصولات قندی است می‌توانید مکملهای لیزین را برگزینید.
مکملهای ال ـ لیزین
مکملهای لیزین معمولاً توسط افراد گیاهخوار استفاده می‌شود به این دلیل که رژیم غذایی آنها شامل پروتئینهای حیوانی یعنی منبع اصلی این اسید آمینه نیست. مکملهای لیزین همچنین می‌توانند مورد نیاز برخی بیماریهایی که موجب از دست دادن پروتئین می‌شوند، مانند سوختگی و زخم‌های بزرگ باشند. غیر از این موارد، ورزشکاران و بدنسازان همچنین افراد مبتلا به تبخال و زونا مشخص شده است که از مکملهای لیزین مصرف می‌کنند.
در خصوص میزان مصرف آن، همواره بهتر است با پزشک خود صحبت کنید. معمولاً مقدار و دوز آن مطابق با وزن بدن تعیین می‌شود. بعقیده‌ی مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، برای افراد 13 سال و بالاتر، دوز مصرفی توصیه شده روزانه‌ی لیزین 12 میلی‌گرم از هر کیلوگرم وزن بدن است.
در مجموع، لیزین اسید آمینه مهمی است که نقشی اساسی را در بسیاری از فرایندهای حیاتی ایفاء می‌کند. اما مکملهای این اسید آمینه را بایستی در مقادیر مورد نیاز مصرف نمود به این دلیل که مصرف بیش از حد و یا اوردوز آنها می‌تواند به مشکلات مختلفی در سلامت منجر شود. همچنین حتماً پیش از مصرف مکملهای لیزین با پزشکی حاذق مشورت نمایید خصوصاً در صورتی که متبلا به نوعی بیماری بوده و یا تحت درمان دارویی قرار داشته باشید.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
