روستای پاقلعه از توابع بخش مرکزی شهرستان رامیان است که با مختصات جغرافیایی 55 درجه و 7 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 55 دقیقه عرض شمالی، در 10 کیلومتری جنوب غربی شهر رامیان و 70 کیلومتری گرگان قرار دارد.
این روستا از شمال شرقی به پل آرام، از جنوب و غرب به ارتفاعات قلعه موران و از شمال غربی به منطقه تفریحی جامه شوران محدود میشود.
ارتفاع روستای کوهستانی پاقلعه، از سطح دریا 180 متر است و تحت تأثیر اقلیم کوهستانی زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل دارد. میانگین بارندگی سالانه روستا 484 میلیمتر گزارش شده است.
آثار باقی مانده از شهر تاریخی تمیشه و قلعه ماران در 3 کیلومتری روستا، از قدمت و تاریخ کهن این منطقه حکایت دارد. این قلعه در زمان تیرداد اشکانی ساخته شده و پایتخت دوم اشکنیان بوده است. نام این روستا، پیش از انقلاب 57 «سازمان قاسمخان مقصودلو» بوده است. بعد از انقلاب و تا سرشماری سال 1375، «اسلامآباد فندرسک» نامیده میشده است. پس از آن، به «پا قلعه» تغییر نام داده است؛ علت این نامگذاری را استقرار روستا در پایین قلعه ماران دانستهاند.
مردم روستای پاقلعه به زبان معروف به استرآبادی سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
الگوی معیشت و سکونت
براساس نتایج سرشماری سال 1375، روستای پاقلعه 346 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385 به 238 نفر کاهش یافته است.
اقتصاد روستای پاقلعه بر پایه فعالیتهای زراعی، دامداری، باغداری و امور خدماتی و تولید صنایع دستی استوار شده است.
کشت آبی و دیم در روستا رواج دارد و محصولات عمده زراعی آن شامل گندم، جو، خیار، گوجه فرنگی و لوبیا است. مهمترین محصولات باغی روستا گردو و آلو ترش، به و ازگیل میباشد.
دامداری در روستای پاقلعه رونق دارد و گوشت، پشم و انواع فرآوردههای لبنی مانند شیر، پنیر و ماست از محصولات دامی آن است.
مردم روستای پاقلعه به ویژه زنان در کنار فعالیتهای زراعی به تولید انواع صنایع دستی مانند قالی، قالیچه، گلیم، نمد، چادر شب و دستمال نیز میپردازند. روستای کوهستانی پاقلعه در شیب ملایمی استقرار یافته است.
خانههای روستاییان عموماً در یک یا دو طبقه با سقف شیروانی و دیوارهای گلاندود ساخته شدهاند. از طبقه زیرین به عنوان انباری استفاده میشود و طبقه دوم برای سکونت خانوار روستایی است.
مصالح به کار رفته در ساخت بناهای قدیمی از گل، خشت و چوب است. در ساخت خانههای جدید از مصالح سیمان، آجر، گچ، تیرآهن، ورق گالوانیزه و مانند آن استفاده میشود.
جاذبههای گردشگری
ارتفاعات غربی و جنوی روستا با جنگلهای انبوهی از درختان سوزنی برگ و ذخیرهگاه جنگلی، از زیباترین جاذبههای طبیعی روستای پاقلعه محسوب میشوند. قطع درختان منطقه حفاظت شده ممنوع است.
از مکانهای تفریحی و تفرجگاهی اطراف روستا میتوان به منطقه تفریحی جامهشوران و اطراف سرسبز چشمههای پرآب سرگل و چشمه پشمکی اشاره کرد.
در فاصله 5 کیلومتری جنوب شهر رامیان، در مسیر روستای پاقلعه و در میان جنگلهای انبوه پهن برگ، استخر طبیعی گل رامیان قرار دارد. این استخر بیضی شکل، با طول 90 متر، عرض 80 متر و عمق 44 تا 80 متر چشماندازی بسیار زیبا و رویایی دارد. آب این استخر طبیعی از چشمههای جوشان تأمین میشود و هر ساله، گردشگران بسیاری را به سوی خود جلب میکند.
از جاذبههای تاریخی روستا، قلعه ماران است که بنا بر روایات تاریخی، پایتخت دوم پارتها (اشکانیان) بوده است و تیرداد اشکانی، آن را بنا نهاده است. این قلعه، بر روی کوهی بلند و صخرهای به همین نام قرار دارد. کوه ماران، یکی از مسیرهای صعود کوهنوردان منطقه نیز محسوب میشود.
در اطراف روستا، چاههای موسوم به گندم سوخته وجود دارد که در روزگار گذشته، مکانی برای ذخیره آذوقه مردم قلعه بوده است.
مردم روستای پاقلعه در اعیاد بزرگ مذهبی به جشن و سرور و در ایام محرم و وفات ائمه به عزاداری میپردازند. ایام عید نوروز و روزهای چهارشنبه سوری، سیزده بدر و شیب یلدا مورد توجه مردم است که با مراسم ویژهای سیزده بدر برگزار میشود.
نی ساز همیشگی و همراه مردم روستاست که در مراسم مختلف، آواز خوانندگان محلی را همراهی میکند.
مردم میانسال و کهنسال روستا معمولاً از پوشاک محلی استفاده میکنند. زنان بیشتر از مردان، از لباسهیا محلی استفاده میکنند. لباس مردان شامل کلاه و نیم تنه است و زنان نیز از دامنهای کوتاه، پیژامه، پیراهن، روسری و گاهی نیم تنه استفاده میکنند. حاشیه لباس زنان به وسیله روبانهای رنگی، زیورآلات و پولکهای رنگی تزیین شدهاند. جوانان روستا در مراسم ویژه و جشنها از لباس محلی استفاده میکنند.
قالی، قالیچه، گلیم، نمد، چادر شب و دستمال از انواع صنایع دستی روستای پاقلعه به شمار میآیند.
انواع آشها، آبگوشت، کباب، انواع خورشت ها و نان محلی از غذاهای رایج است. انواع لبنیات از قبیل شیر، پنیر، ماست و کره به عنوان بخش مهم از غذا و مواد غذایی در روستا تولید و مصرف میشود.
دسترسی:
این روستا از طریق شهرهای گرگان و رامیان قابل دسترسی است و جادهای مناسب و آسفالت دارد.