مکانیسم بروز آترواسکلروزیس
این عارضه به علت فعل و انفعالات پیچیده بین آندوتلیوم عروق، چربی‌های خون، پلاکت‌ها و واکنش‌های التهابی، در عضلات صاف جدار عروق بروز می‌کند. ژنتیک هم در بروز چاقی موثر است و احتمالا همان ژنی که موجب چاقی می‌شود در بروز آترواسکلروزنا هم نقش دارد. عامل مهم دیگر، تغذیه نامناسب است؛ به‌خصوص اگر همراه با مصرف سیگار، الکل و فعالیت فیزیکی کم باشد و بالاخره باید نقش نارسی و کم‌وزنی هنگام تولد، آلودگی هوا و شیوه زندگی را در نظر داشت.
باید توجه نمود که نسج چربی یک ساخت فعال است که CRP، انترلوکین 6 و لپتین ترشح می‌کند. کلیه ترشحات این بافت را (Adipokines) می‌نامند که در مجموع منجر به افزایش اشتها، فعالیت بیشتر سلول‌های جدار عروق و بروز کالسیفیکاسیون جدار عروق می‌گردند. با وجودی که سال‌هاست ریسک‌فاکتورهای بیماری‌های قلب و عروق شناخته شده‌اند، اما میزان شیوع و بروز بیماری در بین مردم دنیا تغییر چشمگیری نکرده است.
این مطلب حاکی از آن است که مناسبت‌های فرهنگی موثر نبوده و اقدامات پیشگیرانه بموقع انجام نمی‌شود. در حال حاضر، کارشناسان بهداشتی معتقدند که پیشگیری باید از سنین پایین و از طریق تغذیه مناسب و تغییر شیوه زندگی شروع شود و مهم‌ترین آن تغذیه با شیر مادر در دو سال اول زندگی است. پزشکان اطفال باید مواظب رشد و نمو طبیعی کودکان باشند و بررسی و پیشگیری از چاقی را مدنظر قرار دهند.
استاندارد کردن روغن‌های خوراکی، نظارت بر نحوه ارائه غذاهای آماده بوفه‌ها و غذاهای مدارس، ارائه تنقلات بهداشتی، برنامه‌ریزی فعالیت‌های ورزشی روزانه در موسسات آموزشی، راهکارهایی ساده و موثر در پیشگیری از بروز چاقی می‌باشند.
مطالعات مختلف، افزایش موتالیتی و موربیدیتی کودکان چاق را در سنین بلوغ تایید کرده و افزایش مرگ و میر افراد بالغ با سابقه چاقی در کودکی بیشتر است؛ همچنین بیماری‌هایی مانند دیابت قندی، کانسرکولون، مشکلات عادت ماهانه در خانم‌ها، فشار خون دوران بارداری، نقرس، عوارض مفصلی و شکستگی‌های گردن و استخوان ران در بالغینی که از کودکی چاق بوده‌اند، بیشتر دیده می‌شود. مطالعات مختلف نشان داده هر چه BMI بالاتر باشد، عوارض قلب و عروق و مرگ و میر ناشی از آن بیشتر است.
یکی دیگر از عوارض مهم چاقی، دیابت قندی نوع 2 است. شیوع دیابت هماهنگ با شیوع چاقی در دنیا، افزایش چشمگیری داشته و با افزایش مورتالینی و موربیدیتی همراه بوده است. مراقبت از مبتلایان به دیابت و عوارض آن، بار اقتصادی قابل توجهی به کشور و خانواده‌ها تحمیل می‌کند.
عوارض روانی و اجتماعی چاقی
مشکلات عصبی و روانی در مبتلایان به چاقی بسیار شایع، عمیق و مزاحم است. برعکس، گاهی مشکلات روانی موجب بروز چاقی می‌شود؛ به طوری که در بسیاری از موارد افراد چاق به اختلالات اجتماعی – رفتاری دچار هستند؛ بنابراین در موسسات آموزشی باید حفاظت جدی از کودکان چاق به عمل آید تا بتوانند مثل سایر کودکان از حداکثر توانمندی‌های خود استفاده کنند.
عوارض چاقی
1) کبد چرب غیرالکلی شایع‌ترین پدیده‌ای است که در 20 تا 25 درصد کودکان چاق رخ می‌دهد. این پدیده ممکن است به فیبروز و سیروز کبدی منجر شود.
2) تخمدان پلی کیستیک و بلوغ زودرس در دختران چاق و هیپوگنادیسم در پسران چاق شایع است. به طور کلی اختلالات هورمونی در مبتلایان به چاقی پدیده شایعی است که کاهش وزن می‌تواند تا حدودی آن را اصلاح کند.
3) اختلالات خواب در افراد چاق بسیار شایع است.
4) 9 درصد چاق‌ها اختلال خواب دارند) که کمابیش موجب خستگی مفرط می‌شود و می‌تواند در روند کار روزانه آنها نیز تاثیر منفی بگذارد. آپنه انسدادی یکی از اختلالات شایع افراد چاق است و در صورتی که درمان نشود به هیپرتانسیون ریوی و هیپرتروفی بطن راست منجر می‌گردد. 4) مشکلات ارتوپدی یکی دیگر از عوارض چاقی است و پیوسته باید در این زمینه خدمات ارتوپدی به نیازمندان ارائه گردد.
5) سنگ‌های صفراوی نیز از عوارض شناخته‌شده چاقی هستند که فرد باید منتظر بروز نشانه‌های آن باشد.
6) عوارض اجتماعی چاقی بسیار زیاد و شامل تنبلی، پایین بودن اعتماد به نفس، مشکلات رفتاری در تغذیه و مسائل روانی است. دختران چاق تحصیلات کمتر، وضعیت اقتصادی پایین‌تر و شانس ازدواج کمتری دارند.
خلاصه
چاقی بلای گسترده و خاموش بیشتر مردم دنیاست و چنان تدریجی و آرام رخ می‌دهد که معمولا بعد از وقوع، مورد توجه قرار می‌گیرد. از آنجا که این پدیده با عوارض متعددی همراه است، سیستم بهداشتی کشور باید اقدامات همه‌جانبه پیشگیری و درمانی را برای مردم فراهم نماید.
برای خواندن بخش اول -نگاهی دیگر به چاقی کودکان- اینجا کلیک کنید.
