روستای تربه بر

وضعیت جغرافیائی:

این روستا در منطقه جلگه ای و در کنار جاده کپورچال – آبکنار و در طول جغرافیایی 49 درجه و 19 دقیقه و عرض جغرافیائی 37 درجه و 27 دقیقه واقع و از نظر ثبتی سنگ شماره یک و تا کپورچال 18 کیلومتر و تا انزلی 38 کیلومتر از راه زمینی فاصله دارد و محدود است از شمال به مرداب از جنوب به رودخانه بهمبر از مشرق به آبکنار و از مغرب به روستای اشپلا.

وجه تسمیه نام روستا:

همانطوریکه در بعضی بخشها اشاره شده « تروب » بزبان گیلکی به نوعی ( لی = لیغ ) میگویند از نوع پست و داخل آن پر و از نظر استقامت ازلی حصیر بافی بسیار ضعیف است و معمولا روی سر خانه ها می ریختند و از ظاهر کلمه اینطور بر میآید « تربه بر » بمعنی « بردن لی » است ولی عده ای عقیده دارند « تربه » همان « توبره » است که کیسه ای کوچک محتوی کاه – یونجه – جو بوده که با بندی به پشت سر اسب میانداختند و دهان حیوان داخل توبره رفته از داخل آن میخورد. گویا « توبره » اسبی را از محل دزدیدند و بردند و این اسم را بر محل نهادند . یعنی محلی که توبره را برده اند.

آقای غلامحسین خلیلی از معتمدان محل بنقل از پیرمردان و پشتیبان می گوید:

( در زمان قدیم آقا سید شرفشاه در همین محل ساکن شد. بخاطر مقدم مبارکش نام محل را « تربت بر » گذاشتند که بعد ها تربه بر شده است ).

اگر این موضوع را به زمان آسید شرفشاه قبول کنیم می بایستی قدمت محل را حدود 650 سال بتصور آوریم و چنانچه این مدت درست باشد خود بخود قدمت آبکنار که تربه بر از حومه آن و در کنارش می باشد با توجه باینکه در منطقه از گذشته آبکناریها ؛ بودند به حدود 650 سال میرساند ؛ که بنظر قابل قبول نمیباشد مگر سند و مدرکی بدست آید و ما را روشن کند

سابقه تاریخی روستا :

سندیکه بتواند قدمت این روستا را نشان دهد تا این تاریخ در دسترس نگارنده قرار نگرفته و « رابینو » در سال 1911 میلادی 1290 شمسی ذر ص 122 ولایات دارالمرز می نویسد :

(توربه بر ؛ از دهکده های ابکنار و مالیات 77/489 قران ).

اقای غلامحسین خلیلی در این باره آقای طیب شفق که بنا باظهار بعضی ها بیش از یکصد سال دارد و صاحب نظر است .مذاکره و ایشان اظهار داشته است :« اول تربه بر بوجود آمد ؛ بعد آبکنار و تربه بر در سال 1080 بنا گذارده شد و ساکنین آن دارای 10 پشت بیشتر می باشند»).

تاریخ اعلام شده (108) مجددا مورد پرسش قرار گرفت آقای غلامحسین خلیلی می نویسد :

( آقای شفق فرمودند « تربه بر پیش از آبکنار بنا شده و تاریخ درست درخت کهنسال و آقا سید کیا همان 480 سال و تاریخ اعلام شده تربه بر مطابق سال قمری است » که بعلت وضع مزاجیش بیش از این تحقیق مقدور نگردید اما درختیکه در تربه بر پشت محوطه مسجد تربه بر میباشد بنا باظهار صاحب نظران کهنسال تر از درخت آبکنار است و بسیاری از اشخاص چه محلی و غریبه که آنرا دیده اند بیش از پانصد سال ذکر نموده اند).

با توجه باینکه درخت نمی تواند قدمت محلی را از نظر تشکیل آبادی و اجتماع مردم نشان دهد بلکه مردم در گذشته به درختهای کهنسال پناه می بردند . اهالی روستاها ؛ سینه بسینه تاریخ بناها و تشکیل خانواده ها را نقل می کنند که اگر دقیق نیست میتواند تا اندازه ای نزدیک بحقیقت باشد.

اقوام اولیه:

آقای غلامحسین خلیلی با تحقیق دراین باره می نویسد :

( خانواده های اولیه تربه بر را شش طایفه تشکیل میدهند که عبارتند از :

1- از کربلائی صفر و پسرش کربلائی قربانعلی : خانواده های مرتضائی ( معروف به قربانعلی طایفه ).

2-از کربلائی غلامعلی و پسرش کربلائی مصطفی : خانواده های منصف – رجبی – دلاور ( معروف به کربلائی مصطفی طایفه ) که کربلائی غلامعلی و کربلائی صفر با هم پسرعمو بوده اند .

3-از داردار و پسرش باقر : خانواده های باقری ( معروف به باقر طایفه)

4-از کربلائی اسماعیل : خانواده های سلطانبخش و صیاد ( معروف به کربلائی اسماعیل طایفه ).

5-از بابا : خانواده های خلیلی ( معروف به بابا طایفه ) که بابا از لنکران وارد تر به بر گردیده است.

6- از مشهدی علی که بازماندگانشان در تهران زندگی مینماید و از تربه بر خارج گردیده اند.

جمعیت طبق آمار سرشماری رسمی :

در سال 1335 شمسی 457 نفر 228 نفر مرد 229 نفر زن.

در سال 1345 شمسی 586 نفر 320 مرد 266 نفر زن در 88 خانوار

در سال 1355 شمسی 504 نفر 245 مرد 259 نفر زن در 99 خانوار.

در سال 1365 شمسی 539 در 108 خانوار که 338 نفر باسوادند.

کشاورزی:

اهالی تربه بر در سال 1363 شمسی دارای 89 هکتار برنجکاری 45 هکتار صیفی کاری 30 هکتار توتون 2 هکتار سبزیجات 15 هکتار توتونستان داشته و از یک رودخانه طبیعی بنام « واویلا» استفاده مینمایند و مقدار تولید پیله 650 کیلو و دارای 1000 راس گاو 3000 مرغ و خروس و یک مزرعه صنعتی با ظرفیت 50000 مرغ .

طبق آمار سال 1366 شمسی اداره کشاورزی انزلی که از طریق آگاهان محلی بدست آمده است :

( وسعت کل روستا 5/2 کیلومتر مربع جمعیت 700 نفر با 104 خانوار – برنجکاری 145 هکتار – صیفی کاری 5 هکتار – توتون کاری 25 هکتار – سبزیکاری نیم هکتار – حبوبات 2 هکتار – باغ میوه 8000 متر مربع – کرم ابریشم 54 تلمبار – تعداد گاو نر و ماده 350 راس – گوساله 150 راس – گاومیش10 راس – اسب – 50 راس طیور 2500 قطعه – تیلر 25 دستگاه – پمپ آب 400 دستگاه – خرمنکوب 10 دستگاه – تراکتور 7 دستگاه ).

و طبق آمار اداره نوغان در سال 1367 شمسی ( 47 نفر در این روستا نوغان دارای کرده 208 جعبه تخم نوغان مصرف کرده ) که حدود 6240 کیلو پیله ابریشم بدست آوردند .

آقای گل آقا جعفری اظهار میدارد:

( پدرش مرحوم کربلائی زمان جعفری حدود 85 سال پیش « 1284 شمسی – ن » از ماتک تولمات فومن و به تربه بر وارد و توتونکاری در تربه بر و نواحی اطراف را رواج داد).

در سال 1357 شمسی مرغداری بزرگی وسیله آقای گل اقا جعفری با شرکت آقای حاج زمان ملک آرا بوجود آمد که بعدا شخص اخیر سهامش را به آقای جعفری واگذار نمود . این مرغداری در سال 4 مرحله و در هر مرحله 000/50 قطعه مرغ تولید میکند که از نظر ظرفیت از مرغداری های بزرگ در گیلان است و همچنین آقای گل اقا جعفری در 16 هکتار پرورش ماهی دارد که در سال 1357 احداث نموده و در سال 1364 یک گاوداری با ظرفیت 50 تا 100 راس احداث نموده است.

متفرقه:

مدرسه : طبق آمار خرداد ماه 1368 شمسی : دارای دبستان مختلط بنام امام با 5 کلاس و 72 دانش اموز و 6 نفر معلم.

درمانگاه و حمام : ندارد.

آب و برق که اهالی از اب لوله کشی از طریق چاه نیمه عمیق و مخزن آب هوائی استفاده و روشنایی روستا از طریق شبکه برق انزلی تامین میشود.

مسجد : آقا غلامحسین خلیلی اظهار میدارد:

اولین مسجد وسیله کربلائی غلامعلی بنیان گذاری شده و زمین مسجد و گورستان محل را از زمین خود وقف نموده است و آقای محمد خلیلی اظهار میدارد ( قدمت مسجد اولیه را حدود 150 سال میداند که در سال 1332 تخریب و نوسازی گردید و بانیان امر آقای گل آقا جعفری – علی اصغر منصف – رحیم وطن دوست – خودش ( محمد خلیلی ) با همیاری مردم ).

اقای غلامحسین خلیلی اضافه میکند ( این مسجد بار دیگر در حدود 20 سال پیش (1349 شمسی ) نوسازی گردید طول 20 متر عرض 9 متر و ارتفاع 5/3 متر که برای جداسازی بانوان وسط مسجد را بریده اند .

زیارتگاه : آقای غلامحسین خلیلی اظهار میداد که :

( البته زیارتگاه به آن صورت که بقعه ای باشد نداریم لیکن درختی کهنسال وجود دارد که پیشینیان گفته اند . سیدی در زیر همان درخت مدفون است بنام ( سید خلیفه ) که در سابق محل تربه بر در آنجا و قبرستان در بغل همان سید خلیفه بوده است که در قدیم در تربه بر طاعون شیوع پیدا کرد و چندین خانواده ای که آنجا ساکن بودند از بین رفتند و خانواده هائیکه از آنان یاد شده تربه بر فعلی را تشکیل دادند.

سید خلیفه سمت جنوبی استخر تربه بر قرارگرفته که در تابستان محل ورزش جوانان است و درخت کهن که علامت قبر سید خلیفه می باشد همانجا قرار دارد و آنانیکه عقایدی دارند در آنجا به نذر و نیاز می پردازند و گاهی آش نذری را در آن محل تقسیم مینمایند و بعضی شبها برای رفع بیماری زیر آن درخت میخوابیدند و حالیه نیز بعضی از شبهای جمعه فانوس و شمعی در آنجا روشن مینمایند).

آقای محمد خلیلی نیز اظهار داشته است که :

( زیارتگاه اقا سید خلیل ( معروف به سید خلیفه ) درختی است قدیمی از نوع بلوط یا هفرا یا « مازو» که قطر زیادی دارد و پیر مردان محل قدمت آنرا حدود 400 سال میدانند و قرار است در کنار آن بقعه ای بسازند ).

اماکن اقتصادی : در اوایل سال 1369 : نانوایی یک باب – خواربار فروشی 2 باب – قهوه خانه 2 باب – بنزین و نفت فروشی یک باب.

آثار تاریخی :

ابنیه تاریخی در محل وجود ندارد ولی ضمن تحقیق آقای غلامحسین خلیلی می نویسد:

( بطوریکه از قدیمی ها شنیده ایم ؛ ما بین تربه بر و اشپلا درختی بنام درویش دار وجود داشته که آثارش هنوز باقی است و در سمت غربی درویش دار حدود صد متری جاده ماشین رو خندق بزرگی به پهنای هشت متر و عمق سه متر حفر که بنام کافر لشکر نامیده میشد و حالیه خندق وسیله بولدوزر پر شده و جاده شوسه ای جهت رفت و آمد به طالش محله اشپلا احداث کرده اند و آقای شفق در این باره گفته است که :

( از آن جهت آنجا را کافر لشگر نامیده اند که روسها خندق را برای لشگر خود بعنوان سنگر درست کرده اند).

احتمالا روسها در زمان کاترین ملکه روسیه اوایل نادرشاه و یا در زمان جنگهای سیزده ساله ایران و روس در حدود 180 سال پیش و زمان فتحعلی حفر شده و با بنظر میرسد که کافر سنگر بوده که به کافر لشگر تبدیل شده باشد.