توصیه هایی برای سرماخوردگی کودکان

دکتر زهرا نوع پرست؛ متخصص کودکان

سرما‌خوردگی نوعی عفونت ویروسی دستگاه تنفس فوقانی است که با علائم تب خفیف (یا بدون تب)، آبریزش و انسداد بینی بروز می‌کند. گاهی با التهاب سینوس همراه می‌شود که به آن «رینوسینوزیت» گویند. ویروس‌های مرتبط با سرماخوردگی شامل رینوویروس‌ها، کورونا ویروس، آنفلوانزا پارآنفلوانزا و انتروویروس‌ها و ویروس سنسیشیال تنفس (RSV) هستند.

سرماخوردگی شایع‌ترین بیماری در طب کودکان است که گاهی به نام آنفلوآنزا در عموم مردم شناخته می‌شود. سرماخوردگی در اوایل پائیز و اواخر بهار بیشتر است. کودکان خردسال به‌طور متوسط 6-7 بار و 10 درصد آنها تا 12 بار در سال نیز دچار این بیماری می‌شوند.

کودکانی که به مهد کودک می‌روند، گاهی تا 10-12 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند. (یعنی دو برابر کودکانی که در کنار خانواده هستند) بزرگسالان 2-3 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند. بیماری از طریق ذرات آلوده تنفسی و یا تماس مستقیم با فرد بیمار منتقل می‌گردد. دوره کمون (نهفتگی) بیماری 1-3 روز و دوره بیماری 3-7 روز است که گاهی تا دو هفته هم طول می‌کشد.

علائم سرماخوردگی

علائم سرماخوردگی شامل درد و سوزش، گرفتگی بینی، آبریزش و سرفه خشک (در یک‌سوم موارد) می‌باشد. تب در سرماخوردگی خفیف است و در یکی دو روز اول از علائم ناشایع می‌باشد. عوارض سرماخوردگی عبارتند از: عفونت گوش میانی (در 3-5 درصد موارد) و سینوزیت چرکی (5-13 درصد). تشدید حملات آسم نیز از عوارض سرماخوردگی در کودکان حساس است.

تشخیص 

اساس تشخیص، بالینی است و بررسی آزمایشگاهی اختصاص برای بیماری وجود ندارد. انجام کشت و اسیمر ترشحات بینی ارزش تشخیصی ندارد. برای رد بیماری‌های دیگر در موارد شدید سرماخوردگی می‌توان آزمایش‌های تشخیص خاص مرتبط با بیماری‌های افتراقی انجام داد.

درمان 

شربت‌های سرماخوردگی کودکان برای کاهش ترشحات بینی و احتقان، استفاده از دستگاه‌های مرطوب کننده هوا و قطره‌های کلروسدیم در بینی مفید است. درمان ضد احتقان موضعی (قطره‌های بینی) با نظر پزشک، آن‌هم در کودکان بالای دو سال به شرط استفاده کوتاه‌مدت بلامانع است.

مصرف طولانی‌مدت این قطره‌ها سبب نازک شدن مخاط و گاهی انسداد بینی می‌گردد. اثر ویتامین C و روی در درمان اثبات نشده است. آنتی‌هیستامین نسل اول برای آبریزیش و سرفه موثر است. استامینوفن برای تب و سوزش گلو کاربرد دارد. فراموش نکنید مصرف آنتی‌بیوتیک جایی در درمان ندارد.

پیشگیری

غیر از شستن کامل دست‌ها و اجتناب از تماس با افراد بیمار، هیچ نوع روش اثبات نشده، برای پیشگیری وجود ندارد. نکته1: چون احتمال دارد عامل سرماخوردگی ویروس آنفلوانزا باشد، در هر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مصرف آسپیرین در کودکان ممنوع است (به‌علت ایجاد سندرم رای). نکته 2: سرفه‌های خشک پس از بهبود سرماخوردگی گاهی تا مدت‌ها ادامه دارد که با نظر پزشک باید آنتی‌هیستامین یا استروئیدهای استنشاقی استفاده نمود.

واکسن آنفلوآنزا

در مواقعی که بخواهیم بیماری‌های ناشی از ویروس آنفلوآنزا را کاهش دهیم، از واکسن استفاده می‌شود. واکسن از سن 6 ماه تا 18 سال کاربرد دارد و سالانه باید تزریق شود. در کودکان زیر 9 سال در نوبت اول، باید دو بار به فاصله یک ماه تزریق صورت گیرد که در کودکان 6 ماه تا 3 سال نصف دز واکسن (25CC/0) به فاصله یک ماه انجام می‌شود و در سال‌های بعد فقط یک دز تزریق می‌گردد. برای افراد بالای 9 سال، یک نوبت تزریق کافی است.

در افراد زیر عوارض آنفلوانزا بسیار زیاد است و تزریق واکسن اهمیت دارد

1- افراد بالای 65 سال

2- افرادی که بیماری‌های مزمن قلبی یا ریوی دارند.

3- افراد مبتلا به بیماری متابولیک، دیابت، نارسایی کلیوی، بیماری تالاسمی، سرطان و اختلال سیستم ایمنی به هر نوع 

4- کودکان 6 ماه تا 2 سال

5- کودکانی که باید از ترکیبات استیل سالیسیلیک اسید (آسپرین) استفاده کنند.

6- در صورت مسافرت به مناطق همه گیر ویروس آنفلوانزا

7- خانم‌های باردار