روایت‌های شهادت نفس زکیه
1- نعمانی (ص172) موثقه ابن ابی یعفور:
با دستانت به هلاکت رسیدن فلانی را بشمار... و کشته شدن نفس زکیه...
2- نعمانی (ص173)موثقه‌ی ابن ربعی الاسدی:
انتهای سلطنت بنی فلان کشته شدن نفسی حرام، در روزی حرام، در سرزمینی حرام است. آنها پس از این اتفاقها پانزده شب (روز) بیشتر سلطنت نمی‌کنند.
3- نعمانی (ص176) صحیحه‌ی حمران بن أعین:
از جمله‌ی امور حتمی الوقوع که ناچار باید پیش از قیام قائم (علیه السلام) اتفاق بیفتد... و کشته شدن نفس زکیه...
4- نعمانی (ص181) صحیحه‌ی یعقوب السراج:
... (حضرت قائم (علیه السلام)) از خداوند درخواست و کسب اجازه ظهور می‌کند. برخی از دوستداران آن حضرت از این امر آگاه می‌شوند. حسنی می‌آید و خبر آن را به او می‌دهد. حسنی در خروج از حضرت پیش دستی می‌کند و اهل مکه بر او می‌ریزند و او را می کشند و سر او را به شام می‌فرستند. در آن زمان صاحب این امر ظهور می‌کند...
5- کمال الدین (ص610)، صحیحه‌ی عمر بن حنظله:
پنج نشانه حتمی الوقوع وجود خواهد داشت... و کشته شدن نفس زکیه.
6- کمال الدین (ص611) صحیحه‌ی ابوحمزه ثمالی:
... و کشته شدن نفس زکیه از امور حتمی الوقوع است.
شیخ طوسی مانند آن را در کتاب الغیبة (ص296) آورده و در سلسله‌ی اسناد این روایت نام علی بن محمد بن قتیبه را نیز ذکر کرده است و این روایت را در الارشاد و مرسله‌ی الفضل نیز آورده است...
7- روضه‌ی کافی (ص36) ضمن گفتگوهایی که اباعبدالله (علیه السلام) با منصور عباسی داشته اند
به شما پیوسته و همچنان در کارتان مهلت داده می‌شود و در دنیا گشایش‌ها برای شماست، تا آنکه خونی حرام را از ما در ماهی حرام و سرزمین حرامی بریزید.
سند این روایت صحیح است و مانند آن نیز در روضه‌ی کافی (ص210) آمده است.
8- الارشاد شیخ مفید (ص357):
روایات نشانه‌های زمان قیام مهدی (علیه السلام) را ذکر کرده‌اند... از جمله آن نشانه‌ها خروج سفیانی و کشته شدن حسنی... و کشته شدن نفس زکیه همراه با هفتاد نفر از صالحان در مرکز کوفه و سر بریدن مردی هاشمی میان رکن و مقام...
9- حدیثی در این مورد که نام نفس زکیه، محمد بن حسن است.
کمال الدین (ص321) محمد بن محمد بن عصام از کلینی محمد بن یعقوب از قاسم بن علا از اسماعیل بن علی فزاری از علی بن اسماعیل از عاصم بن حمید خیاط از محمد بن مسلم ثقفی از ابوجعفر الباقر علیه السلام در حدیثی طولانی:
... و کشته شدن پسری از آل محمد (صلی الله علیه و آله) میان رکن و مقام که نامش محمد بن حسن نفس زکیه است و صیحه‌ای می‌آید و می‌گوید: حق با او و پیروان و دوستداران او است. آنگاه قائم ما خروج می‌کند...
و محمد بن محمد عصام از مشایخ شیخ صدوق و شیخ کلینی صاحب کتاب مشهور الکافی است و قاسم بن علا که کلینی او را رحمت شده [و شیعه] دانسته‌اند و در تفسیر علی بن ابراهیم چون ضمن راویان، روایتی ذیل به آیه آخر سوره‌ی ملک از اسماعیل بن علی فزاری نام برده شد، لذا او هم ثقه و مورد اطمینان است و در مورد این علی بن اسماعیل چیزی در مورد او نمی‌دانیم و عاصم بن حمید خیاط (حناط) و محمد بن مسلم هر دو ثقه و مورد اطمینان هستند. اما در مورد علی بن اسماعیل، اگر او فرزند عیسی باشد، مورد اعتماد و اطمینان است. شیخ صدوق نام علی بن اسماعیل را بدون آوردن لفظ ابن عیسی پس از آن در طریقش به زراره ذکر کرده است و این طریق صحیح است و اگر علی بن اسماعیل میثمی باشد باز هم ثقه است و شیخ صدوق آن را ذکر کرده و طریقش به او سعد بن عبدالله از ابن ابی الخطاب از صفوان بن یحیی از علی بن اسماعیل التمیمی است و این طریق صحیح است و اگر او ابن عمار باشد، او از جهاتی حدیث روایت کرده و اگر التمیمی باشد، باز هم او ثقه و مورد اعتماد است. به گمان قوی به خاطر اینکه شیخ صدوق نام آن را بدون هیچ تقیدی آورده او ابن عیسی است.
و این در حالی است که در این روایت اختلاف نظر و پرسش و پاسخ وجود دارد و با این روایت نمی‌توان نامی برای او اثبات کرد.
10- و اصفهانی (ص184) یادآور شده که نفس [زکیه] از فرزندان حسن است.
11- کتاب الغیبة شیخ طوسی (ص271) فضل از ابن فضال از ثعلبه حداد از صالح گفت: از اباعبدالله (علیه السلام) شنیدم فرمود:
میان قیام قائم (علیه السلام) و کشته شدن نفس زکیه پانزده روز بیشتر فاصله زمانی نیست.
و در کمال الدین به نقل از ابن ولید از صفار از ابن معروف از علی بن مهزیار از حجال از ثعلبه از شعیب خداء از صالح مولای بنی عذراء مانند آن آمده است.
و در الارشاد شیخ مفید (ص360) از ثعلبه بن میمون از شعیب حداد از صالح بن میثم مانند آن آمده است که شعیب بن اعین حداد ثقه و مورد اعتماد است و صالح بن میثم و ثعلبه بن میمون نیز ثقه و مورد اعتمادند و ابن فضال ثقه یا موثق است. و فضل ثقه است و طریق شیخ به فضل صحیح است.
مطلبی که به طور کلی اثبات می‌شود، کشته شدن نفس زکیه است که شاید هاشمی باشد و با استناد به صحیحه‌ی روضه‌ی کافی (ص36) و موثقه‌ی ابن ربعی است (نعمانی، ص173) و سخن شیخ مفید، کشته شدن او در ماهی حرام و سرزمینی حرام است. اما اینکه نام او محمد بن حسن باشد، اثبات نشده و این که کشته شدن نفس زکیه در سرزمین حرام باشد از جمله اموری است که در طول تاریخ اتفاق نیفتاده و کسی که در زمان منصور عباسی به قتل رسیده (مقاتل الطالبین، ص189) در این سطح نیست.
منبع مقاله :
فقیه، محمد، (1387)، سفیانی و نشانه‌های ظهور، ترجمه‌ی: سید شاهپور حسینی، تهران: موعود عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، چاپ سوم
