زوال عقل
زوال عقل اختلالی است که با توانایی شناختی در ارتباط است و بیشتر در میان جمعیت مسنتر دیده میشود، اما این بدان معنا نیست که این وضعیت برای افراد جوان اتفاق نمیافتد. جدای از حافظه، زوال عقل میتواند بر دیگر تواناییهای شناختی مانند توجه یا دقت، توانایی حل مسئله و زبان تأثیر گذارد. شخصیت فرد بیمار در مراحل بعدی زوال عقل، ممکن است به طور قابل توجهی تغییر کند و ممکن است قادر نباشد از عهدهی حتی فعالیتهای ساده روزانه برآید. با این حال، برخی موارد از زوال عقل با درمان مناسب قابل برگشت میباشند.
مواد مخدر
مصرف بیش از حد الکل و اعتیاد به مواد مخدر میتواند هم بر سلامت روحی و هم جسمی اثر منفی گذارند. سوء مصرف مواد مخدر و الکل اغلب از عواملی به حساب میآیند که با شماری از مشکلات مرتبط با سلامت روانی ارتباط مییابند. آنها میتوانند عملکرد طبیعی سیستم عصبی را تضعیف ساخته بطوریکه در دراز مدت ممکن است به از دست دادن حافظه منجر شود. به طور خلاصه، سوء مصرف مواد مخدر و الکل موجب حالتی از مستی و مسمومیت شده که با از دست دادن موقت حافظه در ارتباط است.
تومورهای مغزی
تومورهای مغزی میتوانند عملکرد ناحیهی خاصی از مغز را که در آن بوجود آمده و رشد کردهاند، مختل سازند. بنابراین چنانچه توموری در ناحیهای از مغز که مرتبط با حافظه است، ایجاد شود، آنگاه میتواند به میزان بالایی حافظه را تحت تأثیر قرار دهد. تومورها میتوانند به دو صورت خوش خیم و بد خیم باشند. تومورهای خوش خیم در همان ناحیهی خاص که از آنجا منشاء گرفتهاند محدود شده باقی میمانند و به دیگر نواحی پخش نمیشوند، در حالی که انواع بد خیم آن میتوانند به سرعت پخش شده، بافتهای سالم اطراف را فراگیرند.
بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر یکی از شایعترین انواع زوال عقل یا بیماری های دژنراتیو است. متداولترین علامت این بیماری، از دست دادن حافظه و تواناییهای شناختی است. در ابتدا، فرد مبتلا دچار فراموشی حوادث و رویدادهای اخیر میشود اما حافظهی بلند مدت آنها صحیح و سالم باقی میماند. با این حال، به تدریج و طی یک دورهی زمانی، این بیماری بر حافظهی بلند مدت آنها نیز تأثیر میگذارد.
سایر علل
برخی علل دیگر از دست دادن حافظه صرع، سکته مغزی، عفونتها و بیماریهای عصبی را شامل میشود. فلج چندگانه و بیماری پارکینسون از جمله بیماریهای عصبی مهمی به شمار میروند که حافظه انسان را تحت تأثیر قرار میدهند. حملههای صرع به طور کلی موجب از دست دادن موقت حافظه میشوند، در حالی که میزان آسیب ناشی از بیماری استوک بستگی به شدت آن دارد. عفونت مغز، همانطور که در آنسفالیت و مننژیت اتفاق میافتد، میتواند باعث التهاب بافتهای مغز شده و فرد بیمار ممکن است از دست دادن حافظه را تجربه کند. از دست دادن حافظه همچنین میتواند در مورد بیماریهای عفونی مانند سل، اچ آی وی (HIV)، تب خال، سیفلیس، و غیره رخ داده که بر هسته اصلی مغز اثر گذاشته و موجب مشکلات جدی میشود. اختلال عملکرد تیروئید نیز میتواند در این وضعیت دخیل باشد. با این حال، در بسیاری از موارد، فراموشی خفیف میتواند، عارضهی جانبی برخی از داروها نیز باشد.
ضروری است که علل دقیق از دست دادن حافظهی کوتاه مدت را مورد شناسایی قرار دهیم، به طوری که میتوان به طور صحیح به آنها پرداخت و مانع از دست دادن دائمی حافظه شد. غیر از بیماریها و اختلالاتی که در بالا اشاره شد، حافظه میتواند به دلیل کمبود مواد مغذی و تغذیهای مناسب به طور موقت دچار اختلال شود. همانند دیگر اندامهای بدن، مغز نیز به تمام مواد مغذی حیاتی مانند ویتامینها، خصوصاً ویتامینهای B و C جهت انجام راحت و آرام فعالیتهای خود نیاز دارد. بنابراین، خوردن سالم و پیروی از رژیم غذایی متعادل میتوانند نقش حیاتی در بهبود حافظه ایفاء کنند. همچنین نوشیدن مقدار زیادی آب به جهت دفع مواد سمی از بدن، انجام حرکات ورزشی به طور مرتب و کاهش و یا خودداری از مصرف الکل و کشیدن سیگار اهمیت دارد. در صورت داشتن استرس، فرد میتواند از تکنیکهای آرام سازی استرس مانند یوگا و مدیتیشن کمک گیرد که میتوانند سلامت کلی روحی و جسمی را تضمین سازند.