روستای نصفی

موقعیت و تاریخچه

روستای نصفی از توابع بخش رحمت آ‏باد و بلوکات شهرستان رودبار، با مختصات جغرافیایی 49 درجه و 30 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی، در 7 کیلومتری جنوب غربی توتکابن، 13 کیلومتری رودبار و 68 کیلومتری رشت قرار دارد. این روستای کوهستانی، از شمال به روستای رستم قشلاق، از غرب به روستای فتلک، از جنوب به روستای شوشوی و از شرق به روستای پره محدود می‏شود.
روستای نصفی از سطح دریا 550 متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن معتدل کوهستانی با زمستان‏های سرد و تابستان‏های معتدل است. میانگین بارندگی سالانه آن 752 میلی‏متر گزارش شده است.
تپه‏های باستانی مارلیک و پیل قلعه در اطراف روستا، نمایانگر استقرار جماعت‏های اولیه انسانی و سابقه تاریخی آن در گذشته‏های دور است.
روستای نصفی به دو محله جازم کول و قاسم طاق تقسیم شده است و هر یک از این محله‏ها، هویت اجتماعی خاصی دارند.
مردم روستای نصفی به زبان گیلکی و تالشی (گویش رودباری) سخن می‏گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.

الگوی معیشت و سکونت

براساس سرشماری سال 1375 روستای نصفی 748 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385 به 1000 نفر افزایش یافته است.

اقتصاد روستای نصفی بر پایه فعالیت‏های زراعی، باغداری، دامداری و صنایع دستی استوار شده است. کشت آبی و دیم در روستا رواج دارد. شالیزارهای روستا، توسط آب رودخانه گوهررود آبیاری می‏شوند. برنج، گندم، علوفه، نخود، لوبیا و سبزیجات از محصولات زراعی روستاست. گردو، فندق و زیتون نیز ازمحصولات باغی آن است. پرورش سنتی گاو و گوسفند، در روستا متداول است و فرآورده‏های مهم آن مشتمل بر شیر، ماست و پنیر است. پرورش طیور خانگی مانند مرغ، غاز و بوقلمون نیز در روستا رواج دارد. زنان روستایی در اوقات فراغت با بافتن جوراب و عرضه آن به بازار بخشی از هزینه‏های خانوار را تأمین می‏کنند.

روستای نصفی در جلگه‏ای مرتفع، به شکل دو خط موازی و پراکنده، در مسیر ارتباطی توتکابن و کیاودخت استقرار یافته است و مشتمل بر دو محله جازم کول و قاسم طاق است. بافت مسکونی روستا پیرامون مسجد و بازار شکل گرفته و به مرور گسترش یافته است.

خانه‏های روستایی به دو صورت سنتی و جدید ساخته شده‏اند. برخی خانه‏های قدیمی دو طبقه هستند؛ طبقه پایین معمولاً به عنوان انباری یا طویله دام استفاده می‏شود و طبقه دوم نیز با ایوانی کوچک به فضای داخلی خانه مرتبط می‏شود. در ساخت خانه‏های قدیمی از مصالح چوب، گل و کاهگل استفاده شده است، در حالی که، مصالح به کار رفته در خانه‏های جدید شامل آهن، آجر، سیمان و گچ است. از جمله فضاهای مهم زیستی برای روستاییان، حیاط خانه است که نقش مهمی در فعالیت‏های زراعی و دامداری دارد. از این رو، حیاط خانه‏ها با پرچین یا دیوارهای بلوکی از هم تفکیک شده‏اند.

جاذبه‏های گردشگری

چشم‏انداز آرام‏بخش جنگل‏های سرسبز زربین و زیتون، مراتع و شالیزارها حاشیه جاده دسترسی، گردشگران را برای تجربه‏ای دیگر مصمم می‏سازد.
در شرق روستا، جنگل‏های انبوهی از درختان زربین (نوعی درخت سرو با چوب مقاوم)، چشم‏انداز بدیعی پدید آورده‏اند. باغ‏های زیتون نیز در همین قسمت قرار دارند. شالیزارهای سرسبز برنج غرب روستا به موازات باغات زیتون، از شمال تا جنوب گسترده شده‏اند و زیبایی اطراف آن را دو چندان کرده‏اند.
آثار و بقایایی از پنج تپه باستانی با نام‏های جازم کول، زینب بیجار، دوره بیجار، پیله قلعه، تپه مارلیک (چراغعلی تپه) در اطراف روستای نصفی به جا مانده است که تپه مارلیک مشهورترین آن‏هاست.

تپه مارلیک، در سال 1340 هجری شمسی توسط کارشناسان باستان‏شناسی به سرپرستی دکتر عزت‏الله نگهبان مورد کاوش قرار گرفت و به عنوان قبرستان سرداران سلاطین باستانی، افراد برجسته و خانواده‏های آن‏ها شناسایی شد. در اثر این کاوش‏ها، 53 قبر با مجموعه‏ای از آثار باستانی باارزش به دست آمده است. تپه مارلیک، از سنگ‏های سولفات آهن تشکیل شده و گورهای نامنظمی به شکل مستطیل و مربع در داخل آن‏ها کنده‏کاری شده و روی آن‏ها با قلوه سنگ‏های بزرگ و ملاط گل پوشانیده شده است.

برخی از صاحب‏نظران معتقدند، قوم مارلیک از اقوام هند و ایرانی بوده‏اند و تحت نام اقوام باستانی ماردها یا امردها که قدمت آن‏ها به هزاره دوم پیش از میلاد می‏رسد، به این منطقه وارد شده و در دامنه‏های شمالی سلسله جبال البرز و کرانه‏های جنوبی دریای خزر اسکان یافته‏اند و به تدریج، کشوری پیشرفته تشکیل داده و از تپه مارلیک برای قبرستان سلاطین، سرداران و خانواده‏های آن‏ها استفاده کرده‏اند. این قوم، حداقل در حدود دو یا سه قرن ، احتمالاً از قرن چهاردهم تا دهم قبل از میلاد در این منطقه زندگی می‏کرده‏اند. تپه مارلیک، به عنوان برجسته‏ترین نشانه‏های تمدن پیش از تاریخ از نظر هنری و قدمت تاریخی اهمیت جهانی یافته است.

جام زرین مارلیک با نقش گاوهای بالدار، جام زرین افسانه‏ای زندگی، کاسه زندگی با نقش رب‏النوع، جام نقره‏ای با نقش سرداری در حال رام کردن پلنگ و بزکوهی، نمونه‏های به دست آمده از تپه مارلیک است که در موزه‏های ایران و جهان نگهداری می‏شوند. تأثیر هنری این آثار چنان بوده است که هنرآفرینان آشوری، اورارتویی و سکایی به ویژه مادها و هخامنشی‏ها به نحو چشمگیری از الگوی آن‏ها بهره‏برداری کرده‏اند.

آثار کشف شده از کاوش‏های مارلیک از جمله شاهکارهای تاریخی بی‏نظیری است که با قدمتی بیش از سه هزار سال، کماکان برای کارشناسان و دوستداران آثار تاریخی، حیرت‏آور است. محل اشیاء به دست آمده از تپه مارلیک، همچنان به صورت حفاظت شده باقی مانده‏اند و می‏توانند به عنوان موزه باز تاریخی مورد بازدید علاقمندان قرار گیرند.

مردم روستای نصفی مانند سایر ایرانیان اعیاد ملی و مذهبی را با احترام و شکوه فراوان برگزار می‏کنند. در ایام محرم و وفات ائمه، با سینه‏زنی، دسته‏گردانی و دیگر مراسم رایج، به سوگواری می‏پردازند.
در هنگام اوقات فراغت، با انواع بازی‏ها و ورزش‏های محلی سرگرم می‏شوند. از آن جمله می‏توان به کشتی گیله مردی، قئیش بازی، طناب کشی، خرپشتک، هلولک، چوب‏بازی (رقص چوبک)، گلفا، دوربچرخان، کرم سنگک و چرخ فلک اشاره کرد. برخی از این بازی‏ها، به مرور زمان از رونق افتاده‏اند. پوشاک زنان روستا، لباس‏های رنگارنگ و شاد و روشن است. مردان نیز از لباس‏های معمولی استفاده می‏کنند.

صنایع دستی روستای نصفی مشتمل بر انواع بافته‏های پشمی مانند جوراب، شال و بلوزهای بافتنی است. با توجه به فراوانی مواد اولیه، تهیه و مصرف انواع غذاهای محلی مانند باقلی خورشت، قیمه، تره کوهی، ترش تره، زیتون پرورده و سیاه خورشت (فسنجان) در میان مردم روستای نصفی رواج دارد.