هر سال از اواخر بهمن ماه، بوی عید همه جا را می گیرد. بوی تازگی و نو شدن، بوی دید و بازدید، و بوی سفر. سفر هم نوعی تازگی است، نوعی نو شدن است. ترک روزمرگی ها و کارهای تکراری، و رفتن به مکان های تازه و تفریحات تازه، روح آدم را جلا می بخشد. اما برای سفر، مخصوصا در ایام عید نوروز، یا هر تعطیلات طولانی دیگری، باید از یک هزارتو رد شد، که رسیدن به مقصد اگر بعید نباشد، باز هم هدف اصلی سفر را تحقق نمی بخشد.
برای چه به سفر می رویم؟ فقط رفتن؟ هزینه اضافی؟ مقصد مهم نیست؟ راه مهم نیست؟ کیفیت سفر، لذت سفر و فراموش کردن آنچه که در پشت سر گذاشته ایم مهم نیست؟ همه این ها بخشی از عوامل تاثیرگذار در تصمیم ما برای سفر هستند. باید خیلی چیزها را در نظر داشت تا حتی از یک روز سفر، نهایت استفاده و لذت را ببریم. باید وقت حرکت به خودمان بگوییم سفر خوش! و وقت بازگشت کوله باری از خاطرات تازه و شاد داشته باشیم، کوله باری از دانسته های جدید و زیبایی های جدید.
سفر الزاماتی دارد، که شاید ما همیشه به آنها توجه نکنیم. باید و نباید هایی در سفر هست، که شاید بر اثر تجربه طولانی بتوان به آن ها پی برد. برای دانستن بخشی از این باید ها و نباید ها می خواهم با یک گردشگر حرفه ای گفتگو کنم.
بایدها و نبایدهای سفر یا گردشگری در اوج ترافیک خانم حبیبه نیک سیرتی، گردشگری حرفه ای است که حدود 10 سال است در این زمینه فعالیت می کند، و به عنوان کارشناس گردشگری با رادیو و تلویزیون و رسانه های مختلف از جمله رادیو تهران، رادیو اقتصاد، رادیو ورزش و رادیو خانواده، همکاری می کند.
ایشان کارشناسی روزنامه نگاری و کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی خوانده اند و با بیش از 40 سال سابقه روزنامه نگاری، 20سال هم دبیر آموزش و پرورش بوده اند.
در دفتر موسسه خانواده، ایشان را ملاقات می کنم و پس از گپی صمیمانه، از شرایط و باید ها و نباید های سفر می پرسم:
*برای تصمیم رفتن به سفر باید چه شرایطی را در نظر گرفت؟
بیشتر مردم، در تمام دنیا، طبق شرایط خاص خودشان برنامه می ریزی می کنند. چه زمانی پول بیشتری برای سفر دارند، چه زمانی برای سفر مناسب است، چه زمانی بچه ها در تعطیلات هستند. خانواده باید با هم هماهنگ باشند. اما به نظر من به عنوان یک گردشگر حرفه ای، اگر کسی اهل سفر باشد در هر شرایطی می تواند به سفر برود و منتظر تعطیلات یا پول زیاد نمی شود. سفر ماه خاصی ندارد، هر کسی می تواند در سال مدتی از مرخصی حتی بدون حقوق استفاده کند. کسی که علاقه مند سفر است در هر شرایطی می تواند برای سفر با برنامه ریزی درست اقدام کند. البته واقعیت این است که زندگی سخت شده و هر کسی مشکلاتی دارد.
بایدها و نبایدهای سفر یا گردشگری در اوج ترافیک
کسانی که تنها هستند و مجردند یا فرزندان خردسال ندارند، شرایط ساده تری دارند. با این حال اگر تمام خانواده در کنار هم و هماهنگ باشند و حس لزوم سفر را درک کنند، حتما با برنامه ریزی درست از کوچکترین امکانات و فرصت ها استفاده می کنند. سفر پول زیادی نمی خواهد، تنها یک برنامه ریزی درست می خواهد.
*شاید میزان توقع افراد در سفر با هم متفاوت است؟
بله، کسی که می خواهد به نیت گردشگری به سفر برود باید توقعات خود را پایین بیاورد. اینکه حتما باید به فلان مکان خاص بروم و در فلان هتل باشم و فلان امکانات خاص را داشته باشم، سفر را در هر زمان امکان پذیر نمی کند. چنین فردی باید در خانه بماند. گردشگر حرفه ای می تواند در کیسه خواب بخوابد، یا چادر بزند، یا با تورهای ارزان قیمت یا لحظه آخری به سفر برود. اینها همه به خواست و علاقه گردشگر مربوط است. گردشگری فقط استراحت نیست.
*مقصد سفر با چه اولویت هایی باید انتخاب شود؟ برای هر فرد بهترین مقصد کجاست؟
مقصد با طرز فکر افراد نسبت به سفر ارتباط دارد. اینکه فرد فکر کند هدف سفر چیست، و لذت سفر در چیست. مثلا بعضی ها دوست دارند سفر زیارتی بروند، پس خطشان مشخص است و مقصدها نیز همیشه مشخص هستند. بهترین مقصد هم برایشان تعریف شده است. اما افرادی که برای گردشگری و بازدید از مکان ها و طبیعت به سفر می روند، باید تنوع را در نظر داشته باشند. هر چقدر هم که ما از یک مکان لذت ببریم، بعد از 3 بار رفتن، آن محل تکراری می شود و چیز جدیدی ندارد.
بایدها و نبایدهای سفر یا گردشگری در اوج ترافیککشور ما انقدر جاهای دیدنی دارد حتی در روستاها و مکان های دور، که اگر برویم و جاهای جدید را ببینیم بسیار بیشتر لذت می بریم. مثلا افرادی که علاقه مند به دیدن آثار تاریخی هستند، معمولا تنها به اصفهان فکر می کنند، در صورتی که مثلا شهر یزد، دومین شهر تاریخی کشور است و از این منظر در یونسکو نام آن به ثبت رسیده است. و خیلی جاهای دیگر. عده ای فقط می خواهند استراحت کنند.
متاسفانه اغلب افرادی که به نیت استراحت و تفریح به سفر می روند، اولین گزینه برای سفر را شمال کشور می دانند. بدون توجه به این که چقدر ترافیک و شلوغی هست، چقدر گرانی می شود، و چقدر با مشکل اسکان روبرو هستند. نمی دانم چرا اینطور جا افتاده است که سفر تفریحی فقط شمال است. در صورتی که جنوب کشور ما، خلیج فارسی دارد که اغلب مردم از شگفتی ها و زیبایی های آن بی خبرند. کسانی هستند که سال ها به جزیره کیش می روند و مکان های تاریخی و زیبای آن را نمی بیند. فرد باید بخواهد که از هر جایی که می رود نهایت استفاده و لذت را ببرد. پس باز هم بر می گردیم به اینکه مهمترین چیز در انتخاب مقصد، نیت سفر است.
*مدت زمان سفر در این انتخاب مهم نیست؟
شما باید ترافیک را هم در نظر داشته باشید، با ترافیکی که جاده های شمال دارند، می توانند همان زمانی که قرار است در ترافیک باشند را به سمت جنوب حرکت کنند. اگر در زمان شلوغ و ترافیک سفری، می خواهیم به جایی برویم باید برنامه ریزی کنیم و اطلاعات کاملی از مقصد سفر داشته باشیم. کسی که به نیت گردشگری به جایی می رود باید همه جا را ببیند، باید آن شهر را زیر و رو کند. لازم هم نیست 10 یا 15 روز بماند، یک صبح تا شب به اندازه کافی وقت دارد. سازمان میراث فرهنگی در این زمینه کمک های بسیار خوبی می کند، فرد می تواند بروشور و اطلاعات را از میراث فرهنگی بگیرد.
*پس مدت زمان رسیدن به مقصد هم یکی از فاکتور هایی است که باید در نظر گرفته شود؟
بله، اگر زمان کمی هست و نمی خواهید در ترافیک باشید می توانید به شهرهای نزدیک تر بروید. مردم باید شهرهای نزدیک خود را هم ببینند، مثلا در همین تهران، کمتر می دانند طالقان چقدر زیباست. ضمن اینکه باید در نظر داشت در زمان تعطیلات، بسیاری افراد به شهر خودشان برمی گردند، جایی باید انتخاب شود که اتفاقا کمتر کسی می رود. مثلا بروید داراب، شهری که بسیار زیباست و کمتر دیده شده است.
*در ایام نوروز شرایط برای سفر چه تفاوت هایی دارد؟
در این ایام، یا هر تعطیلات طولانی دیگری، باید حداقل از یک یا دو ماه قبل تصمیم گرفته شود، مقصد انتخاب شود و برنامه ریزی کاملی صورت بگیرد. اول از همه باید به فکر اسکان بود و بعد برنامه ریزی کنیم که در طول سفر می خواهیم کجاها را ببینیم و بگردیم. اگرچه زندگی طوری نیست که بشود برای دو ماه قبل برنامه ریزی صد در صد کرد، اما بدون برنامه ریزی هم رفتن به تعطیلات در ایام شلوغ منطقی نیست. اگر قبل از شروع تعطیلات سفر را آغاز کنید یا بعد از 5 روز اول تعطیلات، و امکانش باشد بهتر است، چون ترافیک کمتر خواهد بود. من توصیه می کنم تمام تعطیلات را در یک جا متوقف نشوید. وقتی زمان تعطیلات زیاد است می توانید هر روز به جاهای جدید بروید.
*به نظر شما بهترین وسیله نقلیه برای سفر در ایام شلوغ چیست؟
باز هم شرایط افراد متفاوت است. اگر می خواهید همه جا را ببینید و در راه هم حداکثر استفاده را ببرید و جاهای مختلفی بروید باید سفر زمینی را انتخاب کنید، اما از طرفی زمان هم ارزشمند است، اگر وقت کمی دارید یا می خواهید از زمان بیشتری در مقصد برخوردار باشی باید با هواپیما به سفر بروید. توان مالی هم مهم است. خانواده ها با تعداد فرزندان بیشتر، با اتوموبیل شخصی سفر راحت تری دارند. و امکان حمل وسایل بیشتری را دارند. در سفر زمینی با ماشین شخصی ممکن است یک تابلو نظر شما را جلب کند تا مکان های جدیدی را ببینید و بشناسید. اما هیچ چیزی مانع سفر نمی شود، بعضی مسیرها قطار دارند که وسیله بسیار راحتی است، حتی تعداد اتوبوس ها و ماشین های خطی زیاد شده است که هر کدام مزیت خاص خود را دارند.
*به نظر می رسد ماشین شخصی مخصوصا برای خانواده های پر جمعیت در اولویت است؟
الزامی وجود ندارد. باید به فرزندان آموزش داد تا بتوانند شرایط سفر را درک کنند. وقتی احساس نیاز به سفر به وجود بیاید، خانواده ها با اتوبوس هم می توانند سفر کنند. اگر از کودکی فرزندان عادت کرده باشند و آموزش دیده باشند، به راحتی امکان پذیر است.
*چه چیزهایی یک سفر را مطبوع و لذت بخش می کند؟
سفر یک چیز استثنایی است که با تحمل بیشتر باید آن را لذت بخش کنیم. اول از همه همسفر خوب مهم است. اولین چیزی که در طول یک سفر از آغاز تا پایان با شماست همسفرتان است. دوست شما ممکن است همسفر خوبی نباشد. همسفر خوب کسی است که انعطاف پذیر باشد و با شرایط سفر به خوبی کنار بیاید. از خانواده ها باید بخواهم که بدانند در سفر، در خانه خودشان نیستند. مخصوصا آقایان باید بدانند که دم به دم نمی توانند همان امکانات رفاهی منزل را در اختیار داشته باشند. و خانم ها باید بدانند که لوازم مهم تر را همیشه به همراه داشته باشند. مثل آب، خوراکی، چای، و لوازم شستشو مثل صابون. وسایل شخصی نباید فراموش شود. توجه به خوراکی هم مهم است، چون اگر در سفر مسموم شوید به کلی سفر تلخ می شود. بهتر است غذا درست کنند و با خود ببرند یا در مقصد از غذاهای کنسروی یا غذاهای ساده مثل نان و پنیر یا از رستوران های مطمئن استفاده کنند.
*مشکلات خاص سفر در دوران ترافیک سفری چیست؟
همانطور که قبلا هم اشاره کردم، عمده ترین مشکل، مشکل اسکان و محل اقامت است، که اگر با برنامه ریزی قبلی نباشد به سختی پیدا می شود و شرایط مناسبی نخواهد بود. ترافیک جاده ای بسیار زیاد است، که لازمه آن داشتن صبر و حوصله در رانندگی است، ایستادن در مکان های مختلف و استراحت بین راه به این امر کمک می کند. مگر اینکه با هواپیما به سفر بروید، که در این صورت هم مقصد قطعا جای شلوغی است. ولی راه دیگر، رفتن به سفر با تورهای گردشگری است، که تا حدی شرایط رفاهی را بیشتر تامین می کند. ولی محدودیت هایی هم دارد که سفرهای مستقل این محدودیت ها را ندارد. مثل تصمیم گیری برای بیشتر ماندن یا زودتر بازگشتن.
*به نظرتان در این ایام سفرهای داخلی بهتر از سفرهای خارجی است؟
من به سفرهای داخلی بسیار اهمیت می دهم، چون برای یک گردشگر این در اولویت است که اول کشور خود را ببیند و بشناسد، که در ایران جای جای شهرها و روستاها دیدنی است. اما اگر شرایطی برای رفتن به کشورهای دیگر هم بود، بازدید از سایر کشورها و تمدن های دیگر بسیار لذت بخش خواهد بود. برای سفر راحت تر، رفتن به کشورهایی که نیاز به ویزا ندارد، راحت تر است. دیدن فرهنگ های متفاوت و شناخت آنها بسیار عالی است. اما به هر کجا که می روید باید گردشگری کنید، فقط برای خرید و استراحت نروید، دیدن آثار باستانی طبیعت های بکر، لذت اصلی سفر است. ما بجز عده ای خاص گردشگر واقعی نداریم. مفهوم سفر باید متفاوت شود.
*توصیه دیگری برای سفر در ایام نوروز دارید؟
بایدها و نبایدهای سفر یا گردشگری در اوج ترافیکتنوع در مقصد مهم است. به جاهای بروید که تا به حال نرفته اید. ذات سفر به تازگی بسته است. لذت سفر با تازگی است. آدمی در خانه خودش هم از تکرار خسته می شود و به سفر می رود. پس این سفر باید همه چیزش تازه و نو باشد. و چه بهتر که به مقصد های تازه و ناشناخته بروید. شگفتی های مکان های جدید زیادتر است و روحیه شما را تازه می کند. هر ده، شهر و استان ما پر از شگفتی است. اما مورد دیگری که باید به آن اشاره کنم، این است که بدانیم کجا می رویم و شرایط مکان را در نظر بگیریم. مثلا در سفر خانم ها نباید با کفشه پاشنه بلند باشند، در سفر باید کشف راحت داشته باشیم. حتما شرایط آب و هوایی مقصد باید مد نظر قرار گرفته شود. لباس راحت و مناسب فصل و لباس گرم نباید فراموش شود. وسایل بهداشتی و شخصی نباید فراموش شود. آسیب نرساندن به طبیعت، و وسایل نقلیه و مکان های عمومی باید رعایت شود. طبیعت و امکانات متعلق به همه است. باز هم تاکید می کنم که باید نسبت به همه جوانب سفر آگاهی داشته باشید، چه نسبت به جاده و شرایط ترافیکی، و چه نسبت به مقصد، دیدنی های آن و شرایط اقامت. سفر یک محک است برای صبر و تحمل. تحمل خود را بالا ببریم و دنبال مقصر نگردیم. سفر در کنار خوشی های بسیار سختی هم دارد. پس با شناخت کامل به سفر برویم.
