تحریریه ماهنامه کودک سالم
رنگ چشم کودکان
در رابطه با رنگ چشم کودکان تا یک سالگی نمی‌توان نظری قطعی داد. وقتی ما راجع به رنگ چشم صحبت می‌کنیم، در واقع منظورمان عنبیه است؛ یک حلقه عضلانی که مردمک چشم را احاطه کرده است. مردمک چشم میزان ورود نور به چشم را کنترل می‌کند. مردمک چشم همیشه به رنگ سیاه است و صلبیه نیز باید همیشه سفید رنگ باشد، مگر اینکه چشم دچار عفونت یا سایر مشکلات باشد که در این صورت ممکن است رنگ صلبیه مایل به زرد یا قرمز شود.
چشمان طوسی یا آبی هنگام تولد
رنگ عنبیه درست مانند رنگ مو یا پوست، بستگی به یک پروتئین به نام ملانین دارد. ما سلول‌های خاصی به نام ملانوسیت در بدن خود داریم که وظیفه آنها توزیع ملانین در قسمت‌های مورد نیاز بدن، از جمله عنبیه است. این سلول‌ها و میزان فعالیت‌شان است که رنگ پوست، مو، چشم و... را مشخص می‌کند. هنگامی‌که کودک به دنیا می‌آید، معمولا چشمانش در ابتدا به رنگ آبی یا طوسی خواهد بود.
علت این امر این است که عنبیه چشم کودک تا به حال با نور تماس نداشته است، به همین دلیل توزیع ملانین در این قسمت به میزان کافی نیست، اما پس از تماس نور با چشم، فعالیت سلول‌های ملانوسیت تنظیم شده و رنگ چشم به حالت طبیعی و اصلی خود نزدیک می‌شود.
آیا چشمان فرزند شما چپ است؟
علت مراجعه بسیاری از والدین به پزشک، چپ بودن چشمان فرزندشان است. گاه این چپ بودن دائمی‌است و گاه موقتی و گذرا. در 6 ماه اول زندگی، این حالت در شیرخواران طبیعی است. برای نگاه کردن به چیزی، مغز باید بداند که بر کجا باید متمرکز شود. در 2 تا 4 هفته اول زندگی، قوه بینایی شیرخوار آنقدر قوی نیست که بتواند اشیا را واضح ببیند و بر یک شیء خاص متمرکز شود.
گاه ممکن است والدین احساس کنند فرزندشان به سمت آنها نگاه می‌کند، اما آنها را نمی‌بیند و تمرکزش بر چیز دیگری است. این نکته صحیح است. یعنی در بسیاری مواقع شیرخواران به چیزهایی که ما فکر می‌کنیم، نگاه نمی‌کنند، اما پس از 4 هفته اول، کودک کم‌کم توانایی تمرکز بر اطرافیان را پیدا می‌کند.
رنگ چشم در طول زمان تغییر می‌کند
در طول زمان اگر سلول‌های ملانوسیت فعالیت کمی داشته باشند، رنگ چشم‌ها آبی می‌شود. اگر فعالیت آنها کمی بیشتر باشد رنگ چشم به سبز یا عسلی نزدیک می‌شود. اگر فعالیت ملانوسیت بیش از حد باشد، رنگ چشم‌ها قهوه‌ای تیره می‌شود. این رنگ شایع‌ترین رنگ چشم است. از آنجا که ملانوسیت معمولا تا یکسال اول زندگی فعالیت می‌کند، نمی‌توان در رابطه با رنگ چشم کودک تا پایان این یکسال نظر قطعی داد، البته تغییر رنگ چشم کودکان معمولا پس از شش ماه اول بسیار کمتر می‌شود، اما پس از این دوره نیز امکان تغییر بسیار زیاد است.
رنگ چشم بستگی زیادی به ژنتیک افراد دارد، اما ژنتیک تنها عامل تاثیرگذار نیست.
اگر پدر و مادر هر دو چشمان آبی رنگ داشته باشند، احتمال اینکه رنگ چشمان فرزند آنها نیز آبی شود بسیار زیاد است، اما احتمال غیر نیز وجود دارد.
اگر چشمان والدین قهوه‌ای رنگ باشند، به احتمال خیلی زیاد رنگ چشمان فرزند آنها نیز قهوه‌ای خواهد شد.
اگر پدر بزرگ یا مادر بزرگ فرزند شما چشمانی آبی رنگ دارد، احتمال اینکه رنگ چشمان فرزند شما نیز آبی رنگ شود افزایش می‌یابد.
اگر یکی از والدین چشمانی آبی و دیگری چشمانی قهوه‌ای رنگ داشته باشد، احتمال اینکه رنگ چشمان فرزند آبی یا قهوه‌ای شود به یک اندازه است.
اگر یکی از چشمان فرزند شما به رنگ آبی یا سبز و دیگری به رنگ قهوه‌ای است، حتما به یک متخصص مراجعه کنید. در چنین حالتی کودک مبتلا به سندرم واردنبرگ است.
هماهنگی دو چشم با هم
تا 2 ماهگی شاید احساس کنید که گاه فرزندتان نمی‌تواند اشیایی را که به سرعت در حال حرکت هستند با چشمان خود دنبال کند، اما پس از 2 ماهگی، کودک باید بتواند به راحتی چشمان خود را حرکت دهد و اشیای متحرک را تعقیب کند. در واقع هماهنگی لازم در دو نیمکره مغز کودک باید تا این دوره تا حدودی شکل بگیرد. اما قوه بینایی شیرخواران باید تا 6 ماهگی به حدی از رشد برسد که نه تنها سرعت حرکت چشم‌ها مناسب باشد، بلکه هماهنگی و همکاری دو نیمکره مغز با یکدیگر نیز تثبیت شده باشد.
پس از این سن اگر چشمان فرزند شما همچنان با یکدیگر هماهنگ عمل نکردند و در واقع همچنان چپ بودند، لازم است حتما این مسئله را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید. در صورت اقدام به موقع، می‌توان درمان‌های مناسب را برای اینگونه کودکان انجام داد. این درمان‌ها در اکثر موارد موثر واقع می‌شوند.
گاه ممکن است کودکی در ابتدا چشمانش با یکدیگر هماهنگ عمل کنند، اما پس از مدتی یکی از چشم‌ها فعالیتش از چشم دیگر کمتر شود. به چنین حالتی تنبلی چشم می‌گویند. معمولا چشم تنبل نسبت به چشم دیگر، دید ضعیف‌تر و تار‌تری دارد. برای درمان این مشکل، معمولا توصیه می‌شود چشم سالم بسته شود تا مغز مجبور شود از سیگنال‌هایی که از چشم تنبل دریافت می‌کند استفاده کند. در نتیجه پس از مدتی چشم تنبل مجبور می‌شود فعالیت خود را افزایش دهد و در عین حال مغز نیز وادار به تفسیر اطلاعات دریافتی از این چشم می‌شود و در نهایت این چشم به حالت طبیعی خود باز می‌گردد.
