خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ: ایرج استاد علینقی رئیس هیئت مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران تهران کمی بیش از دو سال پیش و بعد از انتخابش به این مسئولیت، اعلام کرد که اهل وعده و وعید نیست و تا زمانی که کاری برای حل مشکلات عدیده صنعت چاپ و اعضای اتحادیه متبوعش انجام نداده باشد، نیازی به رسانه‌ای کردن مسائل نمی‌بیند.
او پس از این مدت و در اولین گفتگوی رسانه‌ای خود، ضمن اشاره به برخی معضلات بُغرنج در صنعت چاپ، برخی اقدامات انجام شده برای حل این مشکلات را برشمرده و به سوالات ما پیرامون مسائلی نظیر مشکلاتی که اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای چاپخانه‌ها به وجود آورده است، چشم‌انداز صنعت چاپ بعد از توافق دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنعت، معدن و تجارت برای انتقال امور صنعتی آن به وزارتخانه اخیر، وضعیت نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی و ...، پاسخ داده است.
مشروح این گفتگو در زیر از نظر مخاطبان می‌گذرد:
* به عنوان سوال نخست و با توجه به حرف و حدیث‌های مختلفی که پیرامون هیئت مدیره قبلی این اتحادیه مطرح بوده و هست، مایلم بدانم اتحادیه‌ای که دو سال پیش تحویل گرفتید، از نظر شما چه وضعیتی داشت؟
ابتدا باید در مورد ورودم به هیئت مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران توضیحی بدهم چرا که من به رغم درخواست‌های زیادی که وجود داشت، هیچ‌گاه مایل به حضور در این عرصه نبودم. من همان زمان به دوستان هم اعلام کرده بودم که قطعاً در این انتخابات، رای خواهم آورد ولی اگر قرار باشد نتوانم در جایگاهی قرار بگیرم که این اتحادیه را اداره کنم، در هیئت مدیره نخواهم ماند. دوستان هیئت مدیره هم لطف کردند و نظر من را پذیرفتند و بنده را به این مسئولیت انتخاب کردند.
در پاسخ به سوال شما هم باید بگویم که واقعاً شرایط اتحادیه در آن زمان به گونه‌ای بود که می‌بایست در همان ابتدا، تغییراتی در ساختار اتحادیه ایجاد می‌شد؛ آمار بستانکاری و بدهکاری اتحادیه دچار مشکل بود، دفترنویسی در اتحادیه از طریق سیستم قدیمی انجام می‌شد و طبیعتاً پاسخگوی مسائل اتحادیه نبود و خیلی از مشکلات ریز و درشت دیگر.
* در این مدت برای حل این مشکلات، شما چه اقدام خاصی انجام دادید؟
ما سیستم ایجاد کردیم، واحد حسابداری در اتحادیه ایجاد کردیم، حضور و غیاب کارکنان اتحادیه را منظم کردیم، پرونده‌هایی را که در اتحادیه مانده بود و مشکلاتی داشت، سر و سامان دادیم. حداکثر زمان پاسخگویی به درخواست‌ها و مشکلات اعضای اتحادیه را به یک هفته تقلیل دادیم، ضمن اینکه مراجعات حضوری را هم به حداقل رساندیم. من فکر می‌کنم فقط 5 درصد از این مشکلات هنوز باقی مانده است که آن هم به خاطر عدم اطلاع اعضا از نحوه فعالیت و عملکرد اتحادیه است. از آن زمان تا به امروز ما یک ریال هم حق عضویت‌ها را به صورت نقدی و دستی از اعضا دریافت نکرده‌ایم و هر چه دریافت شده، یا از طریق دستگاه کارتخوان دریافت شده یا از طریق خود اعضا به حساب اتحادیه واریز شده و به این ترتیب خیلی از سوء تفاهم‌ها را برطرف کردیم.
* البته سوال من ناظر بر مشکلات مجموعه صنعت چاپ و در واقع بدنه این صنف بود و نه مسائل اداری و پرسنلی که فقط در این ساختمان (اتحادیه چاپخانه‌داران) انجام می‌شود. اگر ممکن است درباره اقدامات عملی صورت گرفته برای برون رفت واحدهای چاپی در کلانشهر تهران از آنچه که تقریباً می‌شود به عنوان بحران از آن یاد کرد، توضیح دهید.
من درست زمانی در اتحادیه چاپخانه‌داران مسئولیت را بر عهده گرفتم که موج بحث گرفتن مالیات بر ارزش افزوده از تمام اتحادیه‌ها و فعالان اقتصادی چاپخانه‌ها فراگیر شده بود و از آنجا که من در این زمینه پیشتر کارهای زیادی انجام داده بودم، اعضای اتحادیه متوقع بودند که این مشکل را به سرانجام برسانیم.
در دو سال و چند ماه گذشته 3252 چاپخانه را در سطح تهران شناسایی کرده‌ایم. وقتی هم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌پرسیم که چرا بدون اطلاع ما به این همه چاپخانه مجوز تاسیس داده‌اید، دوستان جوابی ندارندما جدای از برگزاری کلاس‌های آموزشی برای اعضای اتحادیه در این زمینه، بالغ بر 100 جلسه با دوستانی که در این زمینه مسئولیت داشتند از جمله چند جلسه با چند تن از وزرا، تشکیل دادیم ولی مشکلی که ما با آن رو به رو بودیم، این بود که بسیاری از اعضای ما عادت به دفترنویسی یا ارائه دفتر درآمد و هزینه نداشتند. متاسفم که بگویم به خاطر همین مسئله، بعضی از اعضای ما به شرایط بسیار بدی گرفتار شدند و مجبور شدند هر چه دارند، بفروشند تا مالیات بر ارزش افزوده محصولاتشان را بدهند.
از طرف دیگر و از آنجا که پیشتر فرهنگسازی لازم برای این مسئله از طرف سازمان امور مالیاتی صورت نگرفته بود، متاسفانه بعضی‌ها فکر می‌کردند که اگر با فلان چاپخانه کاری انجام بدهند و فاکتور مربوط به آن را ارائه نکنند، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌شوند در صورتی که اسناد مربوط به فعالیت‌های هر کدام از واحدهای صنعتی از جمله چاپخانه‌ها به بخش مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی می‌رسید و بعدها آقایان متوجه شده بودند که اشتباه کرده‌اند. این بحران هنوز برای آن دسته از اعضای اتحادیه چاپخانه‌داران که فاقد دفتر هستند، وجود دارد. این بحران باعث شده که چندصد چاپخانه یا تعطیل شوند یا نیمه تعطیل شوند یا در شُرف فروش ماشین‌آلات چاپی‌شان هستند.
* دقیقاً چند واحد چاپی به خاطر بحران ناشی از اخذ مالیات بر ارزش افزوده، در این مدت تعطیل شده‌اند؟
شاید این آمار بین 200 تا 400 واحد چاپی هم باشد. زمانی که من اتحادیه چاپخانه‌داران را تحویل گرفتم، به من آمار 780 واحد چاپی را که عضو اتحادیه هستند، دادند در حالی که ما در دو سال و چند ماه گذشته 3252 چاپخانه را در سطح تهران شناسایی کرده‌ایم. وقتی هم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌پرسیم که چرا بدون اطلاع ما به این همه چاپخانه مجوز تاسیس داده‌اید، دوستان جوابی ندارند.
* یعنی این تعداد چاپخانه عضو اتحادیه نیستند؟ تعداد چاپخانه‌های رسمی عضو اتحادیه چند واحد است؟
در حال حاضر کمی بیش از 900 چاپخانه عضو اتحادیه چاپخانه‌داران هستند. از آن 3252 چاپخانه، حدود 100 چاپخانه، دولتی است و یا متعلق به نهاد هاست و اینها می‌آیند در فضایی کاملاً غیررقابتی با تعرفه‌هایی بسیار پائین‌تر از میزان واقعی و با بهره‌گیری از بودجه‌های حمایتی که دارند، سفارش‌های چاپی را قبضه می‌کنند و دیگر امکان رقابتی برای چاپخانه بخش خصوصیِ ما نمی‌ماند. باز هم متاسفم که بگویم اکثریت چاپخانه‌های ما با 8 درصد ظرفیت دارند کار می‌کنند یعنی روزی دقیقاً 64 دقیقه و نهایت بین یک تا دو ساعت کار می‌کنند و فقط 20 درصد چاپخانه‌های ما با 70 درصد ظرفیت یعنی دقیقاً 5 ساعت و 6 دقیقه، دارند کار می‌کنند.
* این به قول خودتان «چند صد جلسه»ای که شما با مسئولان بخش مالیات بر ارزش افزوده در وزارت اقتصاد و امور دارایی تشکیل داده‌اید، چه کمکی به حل معضل چاپخانه‌ها کرده است؟
آنها الان پذیرفته‌اند و توجیه شده‌اند که چاپخانه‌ها مشکل دارند و می‌گویند ما حداکثر توانمان را می‌گذاریم که علت بسته شدن چاپخانه‌ها، دیگر مالیات بر ارزش افزوده نباشد. ما در حال رایزنی با مسئولان سازمان امور مالیاتی از جمله شخص آقای تقوی‌نژاد (رئیس سازمان امور مالیاتی) هستیم برای اینکه چاپخانه‌داران از حداکثر معافیت در پرداخت مالیات بهره‌مند شوند.
از طرف دیگر ما باید یکسری مسائل را به اعضایمان آموزش دهیم و آنها هم مشق‌شان را بنویسند. این را هم قبلاً نگفته بودم ولی محض اطلاع شما بد نیست که بدانید من به جهت همان سابقه کاری که در زمینه بحث مالیات داشته‌ام، از سال 89 تاکنون بیشتر از 300 پرونده مالیاتی اعضای اتحادیه چاپخانه‌داران را به سرانجام رسانده‌ام و بالغ بر 8.7 میلیارد تومان برای آنها تخفیف گرفته‌ام و ریالی هم بابت این کار از کسی نگرفته‌ام.
* جناب علینقی! بجز بحث آموزش به اعضا، شما وظیفه دارید از مجاری قانونی برای حل مشکل معافیت مالیاتی چاپخانه‌ها، اقدام کنید. مطابق بند «ل» ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم، «کلیه فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری» از پرداخت مالیات معاف هستند و یکی دو سال پیش ما شاهد محقق شدن اجرای این قانون در رابطه با ناشران بودیم و آنها مشمول این معافیت شدند. شما به عنوان رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران چه تلاشی برای معافیت چاپخانه‌های عضو این اتحادیه از پرداخت این مالیات انجام داده‌اید؟
خیر، ناشران اگر خودشان دفتر ارائه نکنند، معاف نیستند. چاپخانه‌های ما هم در وهله اول باید دفتر سود و زیان خود را به ممیزان مالیات ارائه کنند. از طرف دیگر می‌گویند چاپ جزو بخش فرهنگی نیست.
* مگر چاپخانه‌ها اقلام فرهنگی از قبیل کتاب و نشریات را هم چاپ نمی‌کنند؟
از اول هم اعلام کرده‌اند چنین قانونی برای صنعت چاپ وجود نداشته است. البته این نوع از فعالیت چاپخانه‌ها (چاپ اقلام فرهنگی مانند کتاب و نشریه و ...) از پرداخت مالیات معاف است، مشروط به اینکه دفتر سود و زیان داشته باشند و البته اجازه هم ندارند محصولی غیر از اینها مثلاً جعبه، بروشور، اتیکت، لیبل و ... تولید کنند. ضمن اینکه صنعت چاپ تقریباً از آذرماه پارسال به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شد. در واقع به یک روایت، ما دیگر در بخش فرهنگی جای نمی‌گیریم. بخشی را که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش چاپخانه‌ها پوشش می‌دهد، یکی بحث احراز صلاحیت‌های عمومی متقاضیِ تاسیس چاپخانه و دیگری نظارت محتوایی بر محصولات چاپی است.
* به نظر می‌رسد صنعت چاپ ما با توجه به مشکلات عدیده‌ای که با آن دست و پنجه نرم می‌کند، نیازمند یک تکانه و تحول اساسی است. این صنعت نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلانی است. آیا شما و سایر اعضای هیئت مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران توان ایجاد این تکانه برای جذب این سرمایه‌ها به سوی صنعت چاپ را در خود می‌بینید؟
تغییراتی در این زمینه صورت گرفته است. تا قبل از این وزارت ارشاد، با تقاضای ایجاد چاپخانه دوورقی هم موافقت می‌کرد اما واقعیت این است که تقریباً 10 سال است دوره دوورقی گذشته است و «ریسو» جایگزین «ملخی» شده است. در واحدهای ملخی‌کار، چاپچی‌ها در سه رسته حروفچین، ویراستار و اپراتور ماشین ملخی کار می‌کردند اما الان در ریسو، هر سه کار را یک نفر با هم انجام می‌دهد و توانایی ریسو از ملخی خیلی بیشتر هم هست. در واقع ما به دلیل خودِ وضعیت صنعت چاپ، دچار اُفت کار در این صنعت شده‌ایم. اساساً صنعت در حال تفکیک شدن به دو حوزه است؛ یکی تولید کوچک، غیرصنعتی و اصطلاحاً اداری و دیگری تولید صنعتی و بزرگ. ا
تفاقاً در بخش صنایع بزرگ یعنی همان 20 درصدی که عرض کردم، اصلاً رکود کاری به چشم نمی‌خورد و هر کدام شاید بیشتر از 100 نفر نیرو را در اختیار دارند و آنها را تغذیه می‌کنند. اگر هم کم‌کاری دارند، دلیل آن بسیار ساده است: حجم کالایی که در داخل باید تولید شود، محدود شده است؛ یعنی کارخانجات قبلاً کفش تولید می‌کردند ولی الان از چین می‌آید و بازار داخل را قبضه کرده است و آن کارخانه اگر روزی 1000 جفت کفش تولید می‌کرد، امروز 200 جفت تولید می‌کند. در چنین شرایطی، بحرانی که صنعت چاپ را فراگرفته این است که به رغم توسعه شتابنده صنعت چاپ، سفارش کار در این صنعت در داخل کشور کم شده است.
* طبیعتاً در چنین وضعیتی آن 80 درصد واحدهای چاپی، بیشتر از بقیه آسیب‌پذیر خواهند شد. برای جلوگیری از این آسیب، چه می‌شود کرد و چه کرده‌اید؟
ما پیشنهاد تجمیع واحدها را به آنها داده‌ایم؛ یعنی هر چند واحد بیایند و یک چاپخانه تجمیعی بزرگتر تشکیل دهند. مثلاً اگر 3000 چاپخانه داریم، اینها باید بشوند 1000 و بلکه 500 چاپخانه. اما قبل از آن ما باید اصول یک فعالیت اقتصادی مناسب را یاد بگیریم. صنف ما، آموزش دیده نیست و به همین خاطر نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد با تحولات روز حرکت کند؛ خیلی از چاپخانه‌ها کماکان با ماشین‌های 50 سال پیش کار می‌کنند. کسی که برای توسعه فردای خود فکری ندارد، شما چگونه می‌توانید او را توسعه دهید!؟
* در بخشی از صحبت‌هایتان به موضوع انتقال امور صنعتیِ چاپ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کردید. ارزیابی خودتان از تفاهمنامه‌ای که میان دو وزیر وقت امضا شد، چیست و فکر می‌کنید چقدر به سود صنعت چاپ و برون رفت آن از وضعیت فعلی باشد؟
هیئت مدیره‌های اتحادیه چاپخانه‌داران از سال 1371 به دنبال این بودند که چنین توافقی صورت گیرد که در نهایت در زمان بنده، این اتفاق افتاد. سال گذشته توافقی کلی میان اتحادیه‌های صحافان، لیتوگرافان، چاپخانه‌داران و تقریباً همه آنهایی که به نوعی با صنعت چاپ در تماس هستند، حاصل شد. اما حالا باید دید این انتقال چه مزایایی برای صنعت چاپ خواهد داشت. فعلاً که برای بهره‌مندی از تسهیلات مربوط به صنعت، اعلام کرده‌اند باید واحدهای صنعتی از جمله واحدهای چاپی به شعاع 120 کیلومتری شهرها بروند. این کار فقط روی کاغذ انجام نمی‌شود؛ نیازمند برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری است. لابی‌گری برای جذب سرمایه‌ها از ما برمی‌آید و پیگیری‌هایمان در این رابطه ادامه دارد.
* مسئله بعدی در رابطه با بحث صنعت چاپ، نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی و در واقع نحوه برگزاری این نمایشگاه است. شما دو سال پیش در این نمایشگاه شرکت نکردید ولی سال گذشته حضور پیدا کردید. این تغییر رویه را چطور توجیه می‌کنید؟
آن دوره که شرکت نکردم، دوره‌ای بود که اتحادیه چاپخانه‌داران با دو اتحادیه دیگری که در برگزاری نمایشگاه مشارکت داشتند (صحافان و لیتوگرافان) دچار اختلاف شده بود و من هم از دستورالعمل جاری آن زمان اتحادیه خودمان تبعیت کردم و این اتحادیه از هر گونه همکاری با نمایشگاه خودداری کرد. اما سال گذشته متوجه شدم که این تصمیم غلط و ناشی از کمبود اطلاعات ما بوده است و لذا اتحادیه چاپخانه‌داران هم در این نمایشگاه مشارکت کرد و فکر می‌کنم سازمان و نحوه برگزاری نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی در سال گذشته، بهتر از دوره قبلی‌اش بود.
* واقعاً به نظر شما برگزاری نمایشگاهی با عنوان «بین‌المللی» در حوزه چاپ در روزهای اول زمستان و در آستانه سال نو میلادی که همه موسسات بزرگ چاپی دنیا در حال حسابرسی‌های آخر سال خودشان برای رفتن به تعطیلات هستند، چه توجیهی دارد؟
آن زمان در همه جا که تعطیلات کریسمس نیست، از جمله کشورهای اسلامی و به عقیده من برعکس، این می‌تواند فرصتی باشد برای ایران. از طرف دیگر اخیراً اخباری منتشر می‌شود مبنی بر گروهی از مشهد در صدد برگزار کردن نمایشگاهی عیناً با همان عنوان نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی، با همکاری «MESE» آلمان در ماه جاری (مهرماه) یعنی دو ماه قبل از نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران، و در شهر آفتاب هستند. ما به این تصمیم اعتراض و اعلام کرده‌ایم که دلیلی ندارد دو ماه قبل از نمایشگاه اصلی، یک نمایشگاه دیگر عیناً با همان عنوان در تهران برگزار شود و این کار احتمالاً تلاشی است برای به حاشیه کشاندن نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران.
* حرف و حدیث‌هایی از ادغام اتحادیه‌های فعال در حوزه صنعت چاپ و تشکیل یک اتحادیه فراگیر به گوش می‌رسد. این اخبار صحت دارد؟
انجام می‌شود. در واقع همین الان هم به روایتی ما به عنوان اتحادیه چاپخانه‌داران با اتحادیه لیتوگرافان ادغام شده‌ایم اما منتظر پاره‌ای تغییرات در نظام لازم برای انجام این ادغام هستیم. ضمن اینکه اتاق اصناف تهران باید در این زمینه تصمیم نهایی را اتخاذ کند.
